به گزارش خبرگزاری موج همدان، مرتضی احمدی رحمت ، کارشناس منابع آب در نوشتاری از فرونشست زمین  به عنوان پدیده ای نامحسوس و مخرب نام برد. 

در ادامه متن این یادداشت را می‌خوانیم:

«یکی از پیامدهای بهره‌برداری بیرویه از منابع آب فرونشست است. پدیده فرونشست عمدتا به صورت تدریجی و نامحسوس بوده و شناسایی آن به ابزارهای مطالعاتی خاص نظیر بهره‌گیری از تصاویر و امکانات ماهواره ای و فرازمینی است. البته در مواردی نیز با وقوع ترکها در سطح زمین و فروافتادگیها اثرات آن به وضوح قابل مشاهده است. در استان همدان مطابق بررسیهای انجام شده تقریبا در تمام دشت‌های استان به شدت متفاوت شاهد وقوع پدیده فرونشست زمین هستیم. بهرهبرداری بیرویه از منابع آب زیرزمینی و برهم زدن تعادل تغذیه و برداشت به گونه ای که فرصت جبران بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی به واسطه تغذیه وجود نداشته باشد و افت سطح آب زیرزمینی به صورت مستمر اتفاق افتد، منجر به این خواهد شد که خلل و فرج موجود در آبرفت به مرور زمان و در اثر وزن رسوبات و طبقات فوقانی مسدود و اصطلاحا کوبیده شود و نشست زمین اتفاق بیافتد (شکل ۱)

شکل 1) فرونشست زمین و بسته شدن خلل و فرج آبرفت

فرو نشست زمین تبعات ناگواری را در پی دارد که مهمترین آن کاهش پتانسیل نفوذ و ذخیره آب در آبخوان است؛ چرا که فضاهای خالی موجود در بین ذرات رسوبات مسدود شده و فضایی جهت نفوذ و ذخیره آب باقی نمیماند (شکل2) در اینگونه موارد آب در سطح زمین جمع شده و قادر به نفوذ نمی شود (شکل 3). این موضوع حتی ممکن است در ظاهر بالاآمدگی آب در چاهها را نشان دهد اما در عمل حجم بهره برداری از چاهها کاهش خواهد یافت. علاوه بر آن فرونشست تهدیدی برای از دست رفتن کاربری اراضی در موارد بروز مظاهر سطحی آن نظیر ترک ها و فرو افتادگی ها می باشد و می تواند خطری برای سازه های ایجاد شده به‌ویژه در موارد فرونشست غیر یکنواخت ایجاد کند.

مطالعات جامع در خصوص اندازه گیری میزان فرونشست در همه مناطق استان تاکنون انجام نشده یا نتایج آن منتشر نشده است. مطابق مطالعات انجام شده توسط محققین دانشگاهی میزان فرونشست در مناطقی از دشت اسدآباد 20 تا 22 سانتی متر در سال (مرجع 1) و در دشت کبودراهنگ میانگین فرونشست 16 تا 17 سانتی متر در سال اندازه گیری و گزارش شده است (مرجع 2). به هر حال مظاهر سطحی فرونشست نظیر بروز ترک های عمیق در سطح زمین، ایجد فرو افتادگی ها و لوله زایی چاهها در مناطقی از استان قابل مشاهده است.

آنچه که میتواند از بروز و ادامه فرونشست در آبخوان‌های استان جلوگیری کند بهرهبرداری معقول و متناسب با تغذیه سالانه آبخوان‌ها است. امری که مسلزم همت همگانی بهره برداران، تصمیم سازان و تصمیم گیران در استان است.

شکل 2) کاهش نفوذ پذیری خاک ناشی از فرونشست

شکل3) عدم نفوذ آب در زمین و جمع شدن آب ناشی از بارندگی در سطح زمین

شکل 4) لوله زایی ناشی از فرونسشت زمین در استان

مراجع:

1- سودمند افشار، ر. و احمدی، س. پایش فرونشست زمین در اثر برداشت بی رویه آبهای زیر زمینی با استفاده از تکنیک تداخل سنجی راداری به روش پراکنش گرهای دائمی) مطالعه موردی: شهرستان اسدآباد و دشتهای مجاور(. نشریه علمی – پژوهشی فناوری اطلاعات مکانی، سال هشتم شماره 1، (ص 79-99).

2- امیری، ر. و همکاران. بررسی ارتباط بین عوامل هیدروژئولوژی و افت سطح آب زیرزمینی در دشت کبودرآهنگ با استفاده از تصویر ماهوارهای و GIS . چهارمین کنگره بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران. دانشگاه آزاد اسلامی تبریز. 140تا 16 آگوست 2019.