به گزارش خبرگزاری موج، شرکت های دانش بنیان در دو دهه اخیر تبدیل یکی از پایه های مهم اقتصاد دنیا شده اند. این امر با توسعه روز افزون کاربران اینترنت و در بستر وب سایت ها محقق شده است. در همین رابطه یکی از سوالاتی که می تواند برای افراد مطرح شود، بحث کالا و خدماتی است که شرکت های دانش بنیان ارائه می دهند.

یکی از معیارهایی که در فرایند ارزیابی و شناسایی شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان مورد توجه قرار می‌گیرد، بررسی دانش‌بنیان بودن کالاها و خدمات ارائه ‌شده توسط آن‌ها است. برای این منظور از سال ۱۳۹۲ که فرایند اجرای قانون با جدیت دنبال شد، فهرستی از مصادیق کالاها و خدمات دانش‌بنیان تهیه و مبنای عمل قرار گرفت.

فهرست کالا و خدمات دانش بنیان برای تهیه فهرست، منابع مختلفی موردتوجه و بررسی قرار گرفتند. یکی از این منابع، تجربیات و دسته‌بندی‌ها و فهرست‌های مشابه خارجی بود که در طول سال‌های مختلف و توسط صاحب‌نظران، کشورها یا سازمان‌های بین‌المللی تهیه و ارائه‌شده بود. از آن جمله می‌توان به دسته‌بندی‌‌های برخی مراکز انتقال تکنولوژی در دنیا مانند Yet2، APCIT و RTTN ، چارچوب پیشنهادی سازمان جهانی مالکیت فکری، و برخی دیگر از مطالعات بین‌المللی ازجمله تحقیقات سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه و دسته‌بندی آمار سازمان ملل اشاره نمود. فهرست کالاهای مشمول تحریم‌های اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل نیز از اسناد مهمی بود که در همین زمینه موردتوجه قرار گرفته است.

در ادامه این فرایند، فناوری‌ها، صنایع و کالاهای معرفی‌شده در اسناد ملی مرتبط نظیر موارد زیر نیز بررسی شد:

– اولویت‌های فناوری «نقشه جامع علمی کشور»

– فهرست صنایع نوین برای استقرار در شعاع تهران (جهت اجرای مصوبه هیئت ‌وزیران مورخ 18/5/88)

– «سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فناوری کشور» تهیه‌شده توسط دبیرخانه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری سال 1391

– «طرح آمایش صنعتی و  معدنی»، بخش فناوری‌های پیشرفته، تهیه‌شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت

– دسته‌بندی سازمان گسترش و نوسازی صنایع در خصوص صنایع پیشرفته

علاوه بر دسته‌بندی‌های فوق‌الذکر، برخی تجربیات داخلی مرتبط، به‌ویژه تجربیات مربوط به حمایت‌های قبلی از شرکت‌های دانش‌بنیان و طرح‌های برگزیده کشور در جشنواره‌های ملی نیز موردبررسی قرار گرفت.

اما به‌منظور تهیه فهرست مناسبی که علاوه بر لحاظ نمودن تحولات اخیر فناوری در سطح جهانی و سایر اسناد و تجربیات ملی، تناسب لازم با آخرین اقتضائات بومی و ملی را نیز داشته باشد، شبکه گسترده‌ای از صاحب‌نظران تشکیل و نظرات ایشان اخذ شد. ترکیب صاحب‌نظران مورد مشاوره به‌گونه‌ای انتخاب شد که حتی‌المقدور در هر یک از حوزه‌های فناوری یا صنعتی، متخصصانی از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، صنایع و تشکل‌های بخش خصوصی، و دستگاه‌های دولتی متولی و مرتبط با آن حوزه، حضور داشته باشند.

معیارهای گزینش کالاهای دانش بنیان

در این مرحله، ویژگی‌ها و معیارهای زیر برای گزینش کالاهای دانش‌بنیان موردتوجه قرار گرفت:

• نیاز به فعالیت‌های تحقیق و توسعه متمرکز و برنامه‌ریزی‌شده توسط گروه‌های متخصص
• اهمیت راهبردی و حیاتی برای کشور
• وابستگی به خارج در کنار دشواری‌های ناشی از تحریم و ارزبری بالا
• نوآوری در سطح ملی و شکل نگرفتن بازار عرضه (و بعضاً تقاضا) در کشور در آن محصول
• دارای ارزش‌افزوده بالا

کسب نظرات از افراد در هر یک از حوزه‌ها، به‌صورت مکرر و طی فرایندهای رفت و برگشتی انجام پذیرفت و در هر مرحله نظرات هر یک از صاحب‌نظران، توسط سایر مشاوران آن حوزه بازنگری و تکمیل و نهایتاً به جمع‌بندی نهایی رسید. جمع‌بندی نهایی در دو مرحله به اطلاع کلیه دستگاه‌های حاکمیتی مرتبط با صنعت و بخش‌های تولیدی کشور و تعدادی از صاحب‌نظران حوزه‌های سیاست‌گذاری و فناوری نیز رسیده و نظرات ایشان نیز اخذ شد. به‌این‌ترتیب فهرست اولیه، متناسب با آخرین تحولات و راهبردهای صنعتی و فناوری کشور، مورد بازنگری جدی و عمیق قرار گرفت.

فهرست محصولات شرکت های دانش بنیان

در مجموع و به‌منظور تهیه فهرست محصولات دانش‌بنیان، بیش از 150 تن از صاحب‌نظران و متخصصان فعال در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی، ستادهای فناوری‌های راهبردی، انجمن‌ها و اتحادیه‌های صنفی، پژوهشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، دانشگاه‌ها و شرکت‌های برتر فعال در بخش خصوصی مورد مشورت قرار گرفته و نهایتاً کالاهای دانش‌بنیان موردنیاز کشور ذیل 11 حوزه اصلی، معرفی شدند. این حوزه‌ها بر اساس دو رویکرد زیر مشخص شده است:

1- حوزه‌هایی که وجود کالاهای دانش‌بنیان و با فناوری برتردر آن‌ها وجه غالب را دارد و متوسط فعالیت‌های تحقیق و توسعه در آن‌ها بیشتر از سایر حوزه‌های فناوری و صنعتی است. نظیرحوزه‌های فناوری زیستی، فناوری نانو، فوتونیک و اپتیک، فناوری اطلاعات و ارتباطات، انرژی‌های تجدید پذیر، دارو، الکترونیک، مواد پیشرفته، ساخت و تولید پیشرفته، و هوافضا.

2- سایر حوزه‌ها و بخش‌هایی که وجود کالاهای دانش‌بنیان در آن‌ها غلبه ندارد اما رسوخ فناوری‌های برتر و ظهور محصولات دانش‌بنیان در آن‌ها مشاهده می‌شود. نظیر نفت و گاز، عمران و حمل‌ونقل، برق، معدن، کشاورزی، آب‌وهوا و ….

براین اساس بر طبق حوزه های کالاهای دانش بنیان، می توان متوجه شد که خدمات و کالاهای این نوع شرکت ها شامل چه مواردی می شود. شاید برای فهم بهتر این مساله لازم باشد مثال ساده ای زد. سایت باملیو و دی جی کالا به عنوان دو سایت اصلی و مهم فروش کالا در کشور، از جمله شرکت های دانش بنیان هستند که بدون داشتن کالا و انباری برای ذخیره این محصولات، کار فروش و معرفی تولیدات را بر عهده دارند. افراد با مراجعه به این سایت ها کالای موردنظر را تهیه و باملیو و یا دی جی کالا آن را در اسرع وقت به دست مشتری می رساند.

لذا محصول این شرکت های دانش بنیان تولیداتی است که شامل همه سطوح زندگی می شود.