به گزارش خبرنگار بین الملل خبرگزاری موج، درحالی‌که اعلام‌شده امروز پارلمان اقلیم کردستان عراق، برای تعیین تکلیف نهایی وضعیت آینده این اقلیم تشکیل جلسه خواهد داد. همچنین قرار است نامه «مسعود بارزانی» نیز در این جلسه قرائت شود.

در پی پیشروی نیروهای عراقی در استان کرکوک و عدم مقاومت پیشمرگ های کُرد، سراسر این استان به کنترل نیروهای عراقی درآمد و آمال کُردها برای حفاظت از منطقه‌ای که «قدس کردستان» خوانده می‌شد به بادرفت.

درنتیجه اکنون دنبال کردن مسیر استقلال‌طلبی برای اقلیم میسر نیست. در پی شکست‌های نظامی و سیاسی اخیر، فشارهای اپوزیسیون بر کابینه و رئیس اقلیم کردستان افزایش یافت و برخی تشکیلات کُرد خواستار «کناره‌گیری مسعود بارزانی از ریاست اقلیم»، «انحلال پست ریاست اقلیم و تشکیل نظام پارلمانی» و نیز «تشکیل کابینه نجات ملی» برای مذاکره با بغداد و ختم منازعات شدند.

درنتیجه افزایش فشارها به نظر می‌رسد مسعود بارزانی که تاکنون موضع‌گیری مشخصی نکرده بود حاضرشده به‌شرط باقی ماندن «نیچروان بارزانی» در صدر کابینه آینده اقلیم کردستان و مدیریت او بر مذاکرات میان اربیل و بغداد، از ریاست اقلیم برود.

ریاست مسعود بارزانی بر اقلیم کردستان در اول نوامبر (چهارشنبه هفته جاری) به پایان می‌رسد. به نظر می‌رسد او در نامه خود از پارلمان خواسته تا حکم ریاست او را دیگر تمدید نکند و با انحلال پست ریاست اقلیم کردستان، اختیارات او میان قوای سه‌گانه این حکومت تقسیم شود.

چنین اقدامی از یک‌سو می‌تواند موقتاً مانع بزرگی که بر سر مذاکرات اربیل و بغداد وجود دارد (ریاست مسعود بارزانی) را از میان بردارد و از سوی دیگر ازآنجاکه بارزانی عملاً کناره‌گیری نمی‌کند و به‌واسطه پایان یافتن دوره ریاستش بر اقلیم از قدرت کنار می‌رود درنتیجه تا حدود زیادی از آثار و تبعات رهبران سیاسی که با شکستی بزرگ به پایان حیات سیاسی خود می‌رسند، می‌گریزد.

به نظر می‌رسد بارزانی صحنه را طوری برنامه‌ریزی کرده که به خواست خودش از قدرت کنار رود تا از یک‌سو دوران مذاکرات اربیل و بغداد به پایان برسد و از سوی دیگر نیز نو «خلأ مرجعیت سیاسی» در میان کُردهای عراقی به وجود بیاید درنتیجه نارضایتی‌های عمده‌ای که هم‌اکنون نسبت به کارنامه سیاسی او به وجود آمده رفته‌رفته تعدیل خواهد شد و پس از مدتی به دلیل نبود شخصیتی به بزرگی و اهمیت او در میان کُردها، نیروهای اقلیم بار دیگر به سراغ او می‌روند و از او می‌خواهند مجدداً رهبری اقلیم را به دست بگیرد و چه‌بسا آنگاه دست او را از قبل هم بازتر بگذارند.

عوامل تسهیل گر بازگشت بارزانی

اما اینکه بارزانی در عملی کردن برنامه‌هایش تا چه اندازه موفق شود، هنوز مشخص نیست و به عوامل مختلفی بستگی دارد.

اولاً اگرچه بغداد می‌خواهد با اربیل بدون حضور بارزانی مذاکره کند و نبودن بارزانی در شرایط کنونی فضای مذاکرات را مثبت‌تر خواهد کرد، اما قطعاً عدم حضور بارزانی در رأس مذاکرات، موضع بغداد را بیش‌ازپیش تقویت می‌کند و حمل بر ضعف اقلیم کردستان خواهد شد. درنتیجه انتظار می‌رود بغداد سقف مطالبات خود را چند بار در طول مذاکرات افزایش دهد و نسبت به قبل درصدد پیشروی بیشتری بربیاید.

در این صورت روند از میان رفتن خوش‌بینی‌ها به بغداد میان نیروهای اپوزیسیون فعلی اقلیم تسریع می‌شود و بارزانی نیز سریع‌تر می‌تواند به صدر سیاست اقلیم بازگردد.

نکته دوم عدم‌حمایت واشنگتن از بارزانی در جریان برگزاری همه‌پرسی بود که به‌شدت باعث تضعیف مقبولیت بین‌المللی همه‌پرسی شد. آمریکایی‌ها معتقد بودند آمال کُردها در درجه اول باید از طریق مذاکره میان دو طرف پیگیری شود و درصورتی‌که مذاکرات شکست بخورد آنگاه تازه اقلیم کردستان می‌تواند اقدامات یک‌طرفه را آغاز نماید. در نتیجه آمریکایی ها نیز که اصلی ترین حامی کُردها به حساب می آیند تنها با استقلال طلبی بارزانی (آن هم در شرایط فعلی و به صورت یک طرفه) مخالف هستند اما قطعاً دست از حمایت از او بر نمی دارند.

سومین نکته مهم نیز مواضع ترکیه در مقطع برگزاری همه‌پرسی است که به‌شدت علیه این اقدام موضع گرفت و حتی از تحریم اقتصادی نیز پا را فراتر نهاده و صحبت از اقدام نظامی به میان آورد؛ بااین‌وجود، در عمل ترکیه از بستن موقت مرزها و نیز تعطیل کردن موقت پروازها به اربیل فراتر نرفت و تجارت و فروش نفت میان دو طرف ادامه یافت. همچنین مسعود بارزانی متحد استراتژیک ترکیه به‌حساب می‌آید و ترکیه از او برای ایجاد موازنه با نفوذ ایران در عراق استفاده می‌کند و حضور بارزی در بازارهای اقلیم کردستان دارد.

درنتیجه اگرچه ترکیه از بارزانی ناراضی است اما دور ماندن او از سیاست نیز در بلند به نفع آنکارا نیست و ممکن است به افزایش نفوذ پ.ک.ک در اقلیم منجر شود. ازاین‌رو احتمال دارد ترکیه که اکنون از خطر آنی همه‌پرسی رهاشده، با تنبیه بیشتر بارزانی مخالفت کند و بار دیگر حمایت از او را در دستور کار خود قرار دهد.