علیرضا علیپور-خبرگزاری موج؛ در طول یک دهه‌ی گذشته شاهد انتشار اخبار و گزارشاتی از سوی رسانه ها و اندیشکده های آمریکایی در مورد تلاش دولت عربستان برای انعقاد قرارداد هسته‌ای با آمریکا بودیم که آخرین مورد آن به چند روز گذشته در مورد مذاکرات لندن و سفر ریک پری وزیر انرژی آمریکا برمی‌گردد. در آینده نزدیک می‌توانیم شاهد نهایی شدن قرارداد هسته‌ای برای دایر شدن نیروگاه‌های هسته‌ای ریاض باشیم.

 اما یکی از موضوعات برجسته که در دستور کار سفر ریک پری در لندن در مورد  «توافق ۱۲۳» است که به شرکت‌های آمریکایی اجازه همکاری هسته‌ای با عربستان را می‌دهد. تحت این قرارداد، کشورهای خارجی می‌توانند از آمریکا فناوری هسته‌ای و دانش آن را دریافت کنند به‌شرط آنکه بپذیرند اورانیوم غنی نکرده و پلوتونیوم تولید نکنند.

اما با بررسی رسانه‌های بین‌المللی می‌توان نوعی سردرگمی را در دولت آمریکا و مقامات کنگره در این زمینه شاهد بود. از یک‌سو امضای این قرارداد چند میلیارد دلاری زمینه ایجاد درآمد برای شرکت‌های آمریکایی را فراهم می‌کند و از سوی دیگر این امر با سیاست و راهبرد واشنگتن در زمینه منع گسترش تسلیحات هسته‌ای در تضاد است.

 یکی از نکات برجسته توافق 123 در مورد محدودیت غنی‌سازی اورانیوم و باز فراوری پلوتونیوم است که تاکنون عربستان سعودی نسبت به این امر مخالفت کرده است. در طول دوران ریاست جمهوری اوباما مذاکرات گسترده با سعودی‌ها به‌منظور دستیابی به توافق در زمینه انتقال فناوری هسته‌ای غیرنظامی به این کشور شکل گرفت اما به این دلیل که سعودی‌ها از دادن تعهدی الزام‌آور برای چشم پوشیدن از غنی‌سازی اورانیوم و باز فرآوری پلوتونیوم خودداری کردند با شکست همراه بود و دولت عربستان سعودی با این توجیه که این موارد مربوط به حاکمیت عربستان است و واشنگتن قصد مداخله در آن را دارد از پذیرفتن این تعهدات خودداری کرد. دلیل حساسیت آمریکا در این مورد هم به این دلیل است که هر کشوری که دارای توانایی غنی‌سازی اورانیوم و باز فراوری پلوتونیوم باشد می‌تواند از آن‌ها برای تولید سلاح هسته‌ای استفاده کند.

یک پرسشی که در این زمینه مطرح می‌گردد دلیل و علت اصلی ریاض برای هسته‌ای شدن چیست؟ در پاسخ به این پرسش برخی از تحلیلگران دلیل اقدامات عربستان برای حرکت به سمت هسته‌ای شدن را کم شدن اتکای ریاض به نفت و تأمین برق موردنیاز کشور از طریق انرژی هسته‌ای را مطرح کرده‌اند. اما در پاسخ به این دیدگاه، بسیاری بر این عقیده هستند عربستان سعودی بزرگ‌ترین ذخایر نفتی جهان، بزرگ‌ترین تولید کننده انرژی فسیلی در جهان و بزرگ‌ترین امکانات برای تداوم این وضعیت در آینده دور دارد. آشکار است که چنین کشوری هیچ توجیه اقتصادی و علمی برای روی آوردن به انرژی هسته‌ای ندارد.

 دلیل اصلی ریاض از این اقدام ترغیب ترامپ به افزایش فشار بر ایران و لغو برجام است. در این راستا اخیر اندیشکده پژوهش‌های راهبردی «بگین-سادات»، هدف از گفت‌وگوهای مربوط به انتقال فناوری هسته ای آمریکا به عربستان را رقابت عربستان با ایران دانسته است.

برای نمونه در سال گذشته شاهزاده ترکی الفیصل رئیس پیشین سازمان اطلاعات عربستان اظهار داشت: اگر ایران توافق هسته‌ای را نقض و به‌سوی سلاح هسته‌ای گامی بردارد، عربستان نیز گزینه کسب سلاح هسته‌ای را در پیش خواهد گرفت

یا در بخش دیگری می‌توان به سخنان عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان اشاره کرد.

وی اظهار داشت: ما باور داریم،بند غروب هشت تا ده سال دیگر به ایران اجازه می‌دهد هر اندازه‌ای که می‌خواهد اورانیوم غنی‌سازی کند، این بسیار خطرناک است چرا که ایران در تئوری می‌تواند ۵۰ تا ۶۰ هزار سانتریفیوژ داشته باشد و قادر خواهد بود اورانیوم موردنیاز برای ساخت بمب اتمی را طی چند هفته غنی‌سازی کند. این برای ما قابل‌قبول نیست چراکه به ایران اعتماد نداریم که طی هشت یا ۱۰ سال آینده دست به چنین کاری نخواهد زد.

سعودی‌ها اکنون پرونده این مذاکرات خودشان را به مسائل مربوط به برجام گره‌زده‌اند. آن‌ها گفته‌اند درصورتی‌که محدودیت‌های ایران در توافق هسته‌ای برجام تشدید شود، آن‌ها هم محدودیت‌ها در زمینه غنی‌سازی اورانیوم را خواهند پذیرفت. بنابراین آن‌ها خواهان غنی سازی هستند و از این طریق می‌خواهند در اصلاح برجام به ترامپ فشار وارد کنند.

در این مسئله عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان در نشستی در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ گفت:هدف ما این است که از همان حقوقی برخوردار باشیم که سایر کشورها برخوردارند.