به گزارش خبرگزاری موج، از مهر ۱۳۸۲ (اکتبر ۲۰۰۳) که مذاکرات هسته‌ای در دوره دولت هشتم کلید خورد تا تیر ۱۳۹۴ (ژوئیه ۲۰۱۵) که برنامه جامع اقدام مشترک معروف به برجام به امضا رسید ۵۴ دور مذاکره هسته‌ای، دوازده دور با تروئیکای اتحادیه اروپا (انگلیس، آلمان و فرانسه) و ۴۲ دور مذاکره با نمایندگان گروه ۱+۵ برگزار شد.

ایران و دولت‌های عضو گروه 1+5 همراه با نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از 22 ماه مذاکره سخت و فشرده سرانجام در چهارده ژوئیه 2015( 23 تیر 1394) در وین اتریش برای رفع سوءتفاهم‌ها در مورد برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای و همزمان لغو تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران تفاهم کردند.

برجام به‌عنوان یک سند بالادستی هسته‌ای در قبال پذیرش ایران با  افزایش بازرسی‌ها از تأسیسات و مراکز هسته‌ای و توقف یا تعلیق برخی دستاوردهای فنی اتمی، گروه 1+5 نیز باید تعهدات هم‌وزنی را مرحله‌به‌مرحله و همزمان با راستی آزمایی تعهدات ایران متقبل شود که مهم‌ترین تعهدات آن‌ها در حوزه رفع کامل تحریم‌های هسته‌ای و ارائه تضمین‌های لازم برای عدم بازگشتشان به چرخه تحریم‌ها با عناوین اتهامی دیگر است.

یکی از راهبردهای برجسته دونالد ترامپ در سیاست خارجی، نابودی میراث اوباما است که توافق هسته ای نمونه برجسته ی آن می باشد. وی برجام را با عناوین «احمقانه‌ترین توافق تاریخ» و «توافق بد» مورد انتقاد قرار داد و معتقد بود که توافق هسته‌ای منجر به تبدیل ایران از یک کشور در آستانه سقوط به کشور قدرتمند شده است.

لذا از همان ابتدای روی کار آمدنش سعی داشته تا با دستاویز قرار دادن برجام، علاوه بر تحمیل هزینه‌های خروج از این توافق بین‌المللی بر ایران، به مقابله با نقش ایران به عنوان بازیگر تاثیرگذار خاورمیانه بپردازد. راهبرد دولت ترامپ در قبال توافق هسته ای در 4 محور زیر قابل بررسی است:

• گروگان گرفتن برجام برای همراه کردن جامعه جهانی با سیاست های آمریکا در قبال ایران
• مخالفت با برجام برای توسعه متن برجام نه فروپاشی و لغو کامل آن
• گسترش برجام به سیاست های ایران به طور گسترده تر نه صرفا سیاست هسته ای این کشور
• ممانعت از استفاده ایران از مزایای برجام و تلاش برای محدودسازی ورود سرمایه ها و شرکت های خارجی به بازار ایران

دونالد ترامپ در اخرین بار در مورد پای بندی ایران به توافق هسته ای و لغو تمدید تحریم های علیه این کشور به کشورهای اروپایی و کنگره هشدار داد که در صورت عدم اصلاح شروط آمریکا، از این توافق خارج خواهد شد. وی تنها رعایت شروط چهارگانه اجازه بازرسی فوری از تمام اماکن نظامی، حذف تاریخ انقضا( بند غروب آفتاب)، حصول اطمینان از این‌که ایران به‌هیچ‌وجه به سلاح هسته‌ای نزدیک نخواهد شد و مسئله موشکی توسط ایران عامل تداوم توافق هسته ای دانست در غیر این صورت از برجام خارج می شود.

دونالد ترامپ در روز سه شنبه در یک پیام توئیتری رکس تیلرسون را از مقام وزارت امور خارجه برکنار کرد و "مایک پمپئو" رییس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و یک سیاستمدار دست راستی جمهوریخواه را به عنوان وزیر خارجه جدید معرفی کرد. تحلیلگران بر این عقیده هستند که وزیر امور خارجه جدید به دلیل مواضع ضد ایرانی شدید و همسویی فکری با ترامپ گمانه زنی ها را در مورد احتمال خروج آمریکا از برجام تقویت می کند.

یکی از سولاتی که امروزه در محافل بین المللی توسط تحلیلگران مورد بررسی قرار گرفته است این می باشد که مزایا و منافع دولت ترامپ در خروج از برجام چیست؟ از جمله دلائلی که در این راستا مطرح شده است شامل موارد زیر است:

• یکی از محورهای اصلی سیاست خارجی ترامپ مهار و محدود کردن نفوذ منطقه ای ایران است که بهترین مکانیزم برای مهار را تشدید فشار اقتصادی از طریق تحریم های جامع و فلج کننده می داند. در این راستا یکی از انتقاداتی که وی به باراک اوباما می کند این است که لغو تحریم ها و آزادی دارایی های مسدود شده ایران زمینه افزایش نفوذ این کشور را منطقه فراهم کرد به تعبیر دیگر برجام در حکم یک تنفسگاه برای جمهوری اسلامی ایران عمل کرده است.
• محور دیگر سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران بهره برداری از اعتراضات داخلی ایران در راستای تغییر حکومت در ایران است که می توان برگزاری نشست اضطرای شورای امنیت از سوی نیکی هیلی نماینده امریکا در سازمان ملل را در همین راستا دانست.
• محور دیگر سیاست خارجی ترامپ در منطقه خاورمیانه حمایت گسترده و همه جانبه از اسرائیل است که دستور انتقال سفارت آمریکا را به شهر قدس صادر کرد. بنابراین لغو برجام یکی از اهداف مشترک ترامپ و نتانیاهو است و همچنین این امر زمینه خشنودی متحدان منطقه ای آمریکا به طور خاص عربستان سعودی رقیب اصلی ایران را فراهم می کند. اما هدف ترامپ از این امر می تواند دستیابی به حمایت لابی های صهیونیستی برای انتخابات میان دوره کنگره و ریاست جمهوری در سال ۲۰۲۰ باشد.

اما لغو توافق هسته ای از سوی دولت آمریکا می تواند دارای تهدیداتی برای این کشور باشد. برخی از تحلیلگران بر این عقیده هستند که خروج آمریکا از برجام با وجود حمایت های مداوم اروپا از این توافق و تایید پای بندی ایران از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی می تواند اعتبار آمریکا را در جامعه بین المللی تضعیف کند. برخی با ذکر نمونه کره شمالی بر این تاکید می کنند که اگر امریکا از برجام خارج شود احتمالا زمینه تضعیف توافق آمریکا با کره شمالی را فراهم می کند.

برخی دیگر از تحلیلگران بر این عقیده هستند که خروج آمریکا از برجام زمینه و انگیزه دسترسی ایران به سمت سلاح هسته ای را فراهم می کند هر چند که مقامات ایران به طور مکرر بر این تاکید کردند که ایران هیچ وقت به دنبال سلاح هسته ای نیست.

برخی دیگر از تحلیلگران بر این عقیده هستند که وقتی مسیر دیپلماسی برجام با شکست همراه شود به طور طبیعی درها به سوی جنگ باز می گردد که این برای هر دو کشور بسیار پرهزینه و غیرمعمول است.