به گزارش خبرنگار بین الملل خبرگزاری موج، سال ۱۳۹۷، ایالات متحده آمریکا با خروج یکجانبه از از توافق هسته ای ایران موسوم به برجام ، تشدید تنش ها با تهران را آغاز کرد. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا ، برجام را بدترین توافق در طول تاریخ آمریکا خطاب کرد و اعلام کرد با اعمال تحریم های سنگین بر علیه ایران، این کشور را مجبور به مذاکره مجدد در مورد یک توافق هسته ای جدید که مطلوب آمریکا باشد خواهد کرد. از آن زمان تاکنون، ایران با رد درخواست های آمریکا، بر مواضع خود پافشاری کرده و اعلام کرده این واشنگتن است که باید بار دیگر به چهارچوب توافقی که آن را امضا کرده بازگردد.

آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، تنش های گسترده ای را با ایران ایجاد کرده تا شاید از این رهگذر بتواند تغییری که مطلوب واشنگتن است را در رفتار سیاست خارجی ایران ایجاد کند. با این حال، مقاومت ایران در مقابل فشارهای آمریکا موجب شده تا واشنگتن نتواند دستورکار خود در برابر ایران را به پیش برد. اخیرا و در جریان برگزاری نشست جی ۷ در بیاریتز فرانسه، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران به دعوت رئیس جمهور فرانسه به این کشور دعوت شد تا در حاشیه برگزاری نشست جی ۷، با مقام های فرانسوی دیدار داشته باشد.

در ابتدا، برخی سیاستمداران آمریکایی نظیر لیندسی گراهام که از چهره های نزدیک به دونالد ترامپ نیز محسوب می شود گفتند این اقدام رئیس جمهور فرانسه اگر بدون اطلاع رئیس جمهور آمریکا بوده، سیگنالی قوی از ضعف را به ایران فرستاده و بی احترامی بزرگی به ایالات متحده نیز بوده است. در مقابل، ترامپ در نشست خبری که در فرانسه ترتیب داده شده بود به صراحت گفت که در جریان سفر محمد جواد ظریف به فرانسه بوده است و همتای فرانسوی اش در این رابطه با او مشورت کرده است. در این راستا، گمانی زنی های گسترده ای در مورد دلایل انعطاف آمریکا در برابر ایران مطرح شده و سوال هایی نیز در این رابطه ذهن بسیاری از تحلیلگران را به خود مشغول کرده است. به عنوان مثال برخی می پرسند که چرا فرانسه که بارها در روند گفتگوهای هسته ای در نقش پلیس بد ظاهر شده بود اکنون بر تلاش های میانجی گرانه خود میان ایران و آمریکا افزوده است؟ نفع طرف های میانجی که هر از چندگاهی برای تنش زدایی میان ایران و آمریکا ابراز تمایل می کنند چیست؟ آیا مذاکرات گسترده تری در سطح مقام های ارشد ایران و آمریکا انجام خواهد شد ؟ و اگر می شود آیا ختم به توافقی نظیر برجام می شود یا باید منتظر الگویی جدید در این رابطه باشیم؟ در این راستا، برای پاسخ به این پرسش ها گفتگویی با ۲ تن از صاحب نظران عرصه روابط بین الملل انجام داده ایم تا نظر آن ها را در این رابطه جویا شویم.

*سید حسین نقوی حسینی: اروپایی ها از آمریکا غیرقابل اعتماد ترند/آمریکا در به در دنبال گفتگو با ایران است

فرانسوی ها در جریان مذاکرات مربوط به برجام، در نقش پلیس بد ظاهر شدند. اکنون رئیس جمهور فرانسه در تلاشی میانجی گرانه برای بهبود روابط میان ایران و آمریکا، وزیر خارجه ایران را به نشست جی ۷ در بیاریتز فرانسه دعوت می کند تا در حاشیه این نشست، برای حفظ برجام و تنش زدایی میان ایران و آمریکا رایزنی کند. شما این حرکت را چگونه ارزیابی می کنید؟

من با توجه به تجربیاتی که از کار با اروپایی ها بویژه در موضوع برجام داشته ایم بر این باورم که اروپایی ها، غیرقابل اعتمادتر از آمریکایی ها هستند. با این حال، آن ها سعی کرده اند تا وجهه خود را حفظ کنند به طوری که بعد از خروج آمریکایی ها از برجام، اروپایی ها هیچ قدمی برای انجام تعهداتشان برنداشتند، اما همیشه در موضع گیری و سخنان خود گفته اند که ما به برجام وفادار هستیم و به تعهداتمان عمل می کنیم. با این همه آن ها در عمل، 2 سال و اندی است که وقت ملت ایران را گرفته اند. امروز هم فرانسه همین نقش را بازی می کند و می خواهد به طریقی، جلوی تصمیمات قاطع جمهوری اسلامی ایران را بگیرد. درست به همین دلیل است که آن ها سعی می کنند میان ایران و آمریکا واسطه گری کنند ولی آن ها باید بدانند که جمهوری اسلامی ایران واقعا مصمم هست و اگر تا پنجشنبه(که از نظر ما بعید هم به نظر می رسد) اروپایی ها اقدامی ویژه، عینی، و عملی انجام ندهند، قطعا جمهوری اسلامی ایران گام سوم خود را اعلام و اجرایی خواهد کرد.

گهگاه صدای کشورهایی را در عرصه بین المللی می شنویم که آمادگی خود را برای میانجی گری میان ایران و آمریکا را اعلام کنند، به نظر شما نفع این دسته از کشورها در این موضوع چیست؟

واقعیت این است که خودِ آمریکایی ها به شدت در این زمینه اصرار دارند. دلیل این امر نیز در ناکامی های پی در پی آمریکایی ها نهفته است. بالاخره رئیس جمهور آمریکا می خواهد وارد رقابت های انتخاباتی شود و در انتخابات گذشته قول داده ایران را پای میز مذاکره بکشاند و توافق جدیدی را با ایران امضا کند، با کره شمالی نیز توافق هسته ای امضا کند، و یا دیوار مکزیک را احداث خواهد کرد و دخالت های آمریکا در مناطق مختلف جهان را محدود کند، اکنون ترامپ باید پاسخگوی وعده های خود باشد. ترامپ ایران را تحت شدیدترین تحریم ها قرار داده و وزیر امور خارجه ایران را نیز تحریم کرده، با این حال ایران مقاومت خود را همچنان حفظ کرده و سفرهای وزیر خارجه کشورمان نسبت به دوره قبل از تحریمش، به بیش از 2 برابر افزایش یافته است. این یعنی شکست آمریکا و درست به همین دلیل است که آن ها در به در به دنبال یافتن یک میانجی هستند تا بتوانند با ایران مذاکره کنند. از این رهگذر آن ها می خواهند به افکار عمومی خود بگویند که ایران بالاخره حاضر شد با ما مذاکره کند.

از نظر شما آیا احتمال گفتگو میان ایران و آمریکا وجود دارد؟

ایران هیچ نوع مذاکره ای در مورد هیچ موضوعی با آمریکا ندارد و نخواهد داشت. ما یکبار در موضوع برجام با آمریکایی ها مذاکره کردیم و آمریکایی ها تعهد داده اند و بدعهدی کرده اند، دیگر دلیلی برای مذاکره مجدد وجود ندارد. مقام معظم رهبری در این رابطه فرمودند: هیچ ایرانی غیرتمند و عاقلی با دولت کنونی آمریکا مذاکره نمی کند. مذاکره در شرایط فعلی سم مضاعفی برای کشور است. از این رو مذاکره در شرایط فعلی به نفع کشور نیست. به طور کلی، دست آمریکایی ها اکنون خالی است و الحمدلله جمهوری اسلامی ایران دست برتر را دارد.

*محمد حسن قدیری ابیانه: گفتگو با آمریکا در راستای منافع ملی ایران نیست/ایران نیازی به میانجی گران بین المللی برای بهبود روابط با آمریکا ندارد

به نظر شما آیا تلاش میانجی گرانه رئیس جمهور فرانسه می تواند منجر به بهبود روابط ایران و آمریکا شود؟

موضوع اصلی این است که مواضع فرانسه علیه ایران با مواضع آمریکا هیچ تفاوتی ندارد. هر دو علیه ایران هستند. حتی امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه در اظهار نظری گفته بود با ایالات متحده در مواردی نظیر موضوع موشکی و حضور منطقه ای ایران، هم نظر است. با این حال، اینگونه به نظر می رسد که آن ها صرفا در تاکتیک اتخاذی با یکدیگر تفاوت دارند. البته گاهی هم به وضوح یک سیاست را دنبال می کنند. مکرون اعلام کرد در مذاکرات خود با ترامپ و دیگر سران جی ۷ به این نتیجه رسیده است که ایران باید در چهارچوب توافق برجام باقی بماند. با این حال مکرون به این نکته توجه نکرده که ایران کشوری نیست که دیگران برای آن باید و نباید تعیین کنند. در حقیقت، آن ها باید به برجام پایبند باشند تا ایران نیز در چهارچوب این توافق باقی بماند. هرچند ما بر این باوریم که امتیازاتی که در برجام به غرب داده شد متناسب با مصالح کشور ما نبوده است. با این حال، طرف های غربی همین ها را هم رعایت نکرده اند. نه اوباما رعایت کرد نه ترامپ رعایت کرد و نه اروپایی ها توجهی به تعهدات خود در چهارچوب برجام کرده اند.

آن ها تمام تلاش خود را کردند تا مقام های کشورمان را قانع کنند که اینستکس می تواند تا حدودی خروج آمریکا از برجام و فشار تحریم ها علیه ایران را جبران کند. فدریکا موگرینی هم به صراحت گفت که اینستکس مدت ها طول خواهد کشید که عملیاتی شود . به نظر من، اینستکس هم فعال نخواهد شد. حتی اگر اجرایی شود باز هم در برابر تعهداتی که غربی ها در برابر ایران دارند ناچیز است. آن ها به دنبال این هستند که ایران به تعهدات خود عمل کند اما خودشان در این زمینه اقدام چندانی انجام ندهند. در پاسخ به این زیاده خواهی، وزیر امور خارجه ایران جواد ظریف اخیرا اعلام کرده ایران به اندازه ای به برجام پایبند است که دیگران هم پایبند باشند.

به نظر شما نفع طرف های بین المللی که هر از چندگاهی اعلام می کنند حاضرند تا میان ایران و آمریکا میانجی گری کنند چیست؟

در موضوع اینکه برخی کشورها به دنبال میانجی گری میان ایران و آمریکا هستند باید بگویم که جمهوری اسلامی ایران نیازی به این ندارد که کشوری بیاید و بخواهد برای آن میانجی گری کند. در قالب توافقی نظیر برجام، تعهدات تمامی طرف ها کاملا مشخص است و طرف های بین المللی باید از آمریکا بخواهند که به برجام بازگردد و تعهداتش را انجام دهد. از این رو، در این نقطه، میانجی گری بی معناست. مگر اینکه آن ها از ایران بخواهند که امتیاز بیشتری را به غرب بدهد که ایران به هیچ وجه حاضر نیست چنین کاری بکند. حتی اگر ایران تعهدات بیشتری به غرب بدهد، آن ها باز هم به تعهداتشان عمل نخواهند کرد. به نظر من اروپایی ها نیز شبیه آمریکا هستند. در این چهارچوب، هر کشوری در عرصه بین المللی اگر به دنبال حفظ برجام است نباید با ایران صحبت کند بلکه باید به آمریکا فشار بیاورد تا به برجام احترام بگذارد و تعهداتش را انجام دهد. با این همه، به نظر من یکی از دلایلی که برخی کشورها مدام تاکید بر میانجی گری میان ایران و آمریکا دارند این است که آن ها می خواهند مطرح باشند و اقدامی را در راستای منافع آمریکا انجام داده باشند که موجب خشنودی این کشور شود. به هرحال، برجام نیازی به میانجی گری ندارد و این آمریکاست که باید به خاطر اشتباهاتش در قبال ایران، روند در پیش گرفته را مورد بازنگری قرار دهد.

اخیرا رئیس جمهور کشورمان گفته اند برای منافع ملی کشور حاضرند با هر فردی گفتگو کنند. با توجه به ابراز تمایل رئیس جمهور آمریکا، آیا احتمال گفتگو میان دو طرف وجود دارد؟

در مورد اینکه گفته شود ما برای منافع ملی کشورمان حاضریم هرکاری انجام دهیم به نظر من در ابتدا باید به این پرسش پاسخ دهیم که منافع ملی چیست؟ و اینکه تشخیص چه مقامی در این رابطه ملاک هست بسیار مهم می باشد. طبق قانون اساسی، تشخیص مسائل کلان کشور با مقام معظم رهبری است. رابطه با آمریکا و ملاقات با مقام های آمریکایی نیز از این امر مستثنی نیست. حتی اگر رئیس جمهور به این جمع بندی برسد که ملاقات ایشان با رئیس جمهور آمریکا به نفع کشور است، بدون اخذ مجوز از رهبری این امکان وجود ندارد و اگر چنین کاری بکند خلاف قانون عمل شده است. به طور کلی من بر این باور هستم که گفتگو با آمریکا در شرایط فعلی در راستای منافع کشور نیست و نمی تواند دستاوردی برای کشورمان به همراه داشته باشد.