وی در ادامه افزود:‌ در جامعه‌ای که پیامبر اسلام (ص) در آن ظهور کرد، خون، نژاد،‌ قبیله و قدرت مهم بود اما پیامبر (ص) مهمترین کاری که انجام داد این بود که در مقابل این موارد، ارزش را به توحید، تقوا، کرامت انسان و عدالت داد. در واقع در جامعه هم اهمیت دارد که اندیشه و نگاه انسان‌ها متوجه چه مسائلی باشد. آیا در جامعه اسلامی آنقدر که حجاب مهم است، عدالت نیز مهم است؟ آیا آنقدر که ظاهر افراد مهم است  کرامت و اخلاق نیز اهمیت دارد؟

این پژوهشگر مسائل دینی با طرح این پرسش که باید ببینیم امیر مومنان (ع) چه اعتبار و ارزشی به عدالت بخشیده و عدالت از دیدگاه امام از چه جایگاهی برخوردار است، تصریح کرد: از حضرت علی (ع) سوال شد که آیا جود و بخشش مهمتر است یا عدل و دادگری؟ که امیر مومنان (ع) با دو دلیل بیان می‌کند که عدالت مهمتر از جود و بخشش است و عدالت بر اخلاق فردی برتری دارد. دلیل اول امام (ع) این است که عدالت از نظر امام امور را در جای خود قرار می‌دهد در حالی که جود و بخشش امور را از جای خود خارج می‌کند. امام علی (ع) می‌خواهد بگوید که باید به حق مردم حرمت گذاشت. درست است که بخشش در جای خود ارزش دارد اما ارزشمند آن است که فقر و نیاز در جامعه اسلامی نباشد تا دیگر نیازی هم نباشد کسی حق خود را به دیگری بدهد. امام (ع) معتقد است عدالت جامعه را در مسیر خود به پیش می‌برد.

مقدم همچنین در تشریح دلیل دوم امام علی (ع) برای برتری عدالت بر جود و بخشش خاطرنشان کرد: امام (ع) معتقد است عدالت روش عمومی و فراگیر است و کل جامعه را می‌بیند در حالی که جود یک روش خاص است. عدالت یک امر اجتماعی و بخشش یک عمل انفرادی است. علی (ع) می‌خواهد بگوید در حکومت علوی ارزش امور اجتماعی مهمتر از امور انفرادی است.

وی در ادامه با بیان اینکه باید ببینیم عدالت چه معنایی دارد، افزود: مرحوم شهید بهشتی سه معنا برای عدالت بیان می‌کند. اول اینکه عدالت به معنای هماهنگی، هارمونی و تناسب، دوم هارمونی به معنای مساوات و سوم اینکه عدالت به معنای رعایت هر صاحب حق است. شهید مطهری بیان می‌کند معنای اول و دوم از عدالت مد نظر قرآن نیست و معنای سوم مد نظر است. همین معنا از عدالت فلسفه اجتماعی نبوت انبیاء هم است. انسان در نگاه قرآنی، نبوی و علوی حق‌مدار و دارای حق است در حالی که برخی انسان را صرفاً تکلیف‌مدار می‌دانند.

این عضو مجمع روحانیون مبارز در ادامه با بیان اینکه نگاه قرآن به انسان این است که انسان دارای حق است و ما باید برای جامعه انسانی حقوقی را معترف باشیم، افزود: این حقوق در فطرت انسان قرار دارد و خداوند این حقوق را به انسان داده است. بنابراین نمی‌توان آنها را از انسان گرفت. اگر حق آزادی از انسان گرفته شود هیچ‌گاه انسان رشد نمی‌کند. هیچ انسانی با جبر و زور به جایی نرسیده است. قرآن می‌گوید ما اگر می‌خواستیم همه را مومن بیافرینیم اما ایمان آوردن را به خود مردم واگذار کردیم. در واقع در محیط جبر و ترس به جای رشد و بالندگی، نفاق و دورویی رشد می‌کند.

مقدم همچنین افزود: اولین لازمه عدالت این است که انسان را ذی‌حق بشناسیم. در جامعه همه مکلفند حقوق یکدیگر را رعایت کنند. قانون‌گذاری و قانون مداری از عدالت نشأت می‌گیرد. یک جامعه آنارشیست جامعه ضدعدالت است. جامعه عادلانه یعنی جامعه قانون‌گرا و این قانون می‌تواند حقوق انسان‌ها را پاس بدارد. البته در عرصه قانون‌گذاری و اجرای قانون عنصر عدالت باید وجود داشته باشد زیرا قانون ناعادلانه نمی‌تواند پاسدار حقوق انسان‌ها باشد. قانون مشروعیت خود را از عدالت می‌گیرد و قانونی می‌تواند با اقبال مردم مواجه شود که عادلانه باشد.

وی با بیان اینکه سراسر حکومت امام علی (ع) وقف تحقق عدالت شده بود، خاطرنشان کرد: امام (ع) قسم می‌خورد که اگر حضور مردم نبود و خداوند از انسان‌های آگاه میثاق نگرفته بود که در برابر ظلم بی‌تفاوت نباشند،‌ حکومت را نمی‌پذیرفت. از نظر شیعه مشروعیت امام علی (ع) و سایر ائمه از طرف خداست اما خود امام علی (ع) مقبولیت مردمی را شرط حکومت خود می‌داند. علی (ع) برای تحقق عدالت حکومت را پذیرفت. علی (ع) نمی‌گوید کار من دستور دادن و کار شما مردم اطاعت کردن است بلکه به همه می‌گوید من هم مثل شما مردم هستم.

وی در پایان با اشاره به اینکه علی (ع) الگو و سرمشق ماست و امروز بشر تشنه عدالت علوی است، گفت:‌ اگر جامعه اسلامی از تحجر و جمود رنج می‌کشد و دچار بدبختی و فلاکت شده و جماعتی زیر سایه لا اله الا الله و محمد رسول‌الله شمشیر کینه به روی مسلمانان کشیده‌اند به خاطر آن است که عدالت نبوی و علوی در جوامع اسلامی مرده است.