به گزارش خبرنگار بین الملل خبرگزاری موج، در حالی که «دونالد ترامپ» حتی پیش از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶  بارها توافق هسته ای با ایران را توافقی بد نامیده بود و گمان می رفت در ماه اکتبر خروج آمریکا از این توافق را اعلام کند، او در سخنرانی اخیر خود نیز از پایبندی مشروط واشنگتن به برجام سخن گفت.

رئیس جمهور آمریکا که از دوران کارزار انتخاباتی مخالفت خود را با مذاکرات هسته ای ایران و نیز توافق های موقت ژنو و لوزان اعلام کرده بود و پس از قطعی شدن توافق وین نیز از آن را «توافقی بد» و «متضاد با منافع ملی آمریکا» دانسته بود. وی با این وجود در ماه ژانویه گذشته پایبندی ایران به توافق را تایید کرد. از چند ماه قبل حملات ترامپ به ایران در مورد عدم پایبندی به برجام افزایش یافت و تا جایی پیش رفت که بسیاری از ناظران معتقد بودند ترامپ به زودی با بهانه جویی های جدیدی روند خروج آمریکا از توافق هسته ای را کلید خواهد زد.

اما او در سخنرانی که ماه ها منتظر آن بود تنها دو نکته جدید را نسبت به قبل مطرح کرده است. تهدید علیه جمهوری اسلامی ایران و طرح اتهامات مختلف از نقض حقوق بشر گرفته تا حمایت از تروریسم به هیچ روی امر جدیدی به حساب نمی آید. اما اعضای کابینه ترامپ در دو هفته منتهی به سخنرانی دهم اکتبر وی اعلام کرده بودند که رئیس جمهور آمریکا قصد دارد برای اولین بار در تاریخ دو کشور «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» را یک سازمان تروریستی اعلام کند. چنین اقدامی قطعاً تحول مهم در مناسبات دو کشور به حساب می آید و ممکن است طیف گسترده ای از تبعات از جمله، کاهش تمایل ایران برای تداوم پایبندی به توافق هسته ای، کاهش سطح همکاری ها و حتی درگیری نظامی منجر شود.

ترامپ اما در سخنرانی خود تنها به بیان این اتهام علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پرداخت در حالیکه اگر می خواست به چنین سیاست تندروانه ای اقدام کند باید از «قرار گرفتن سپاه در فهرست تروریستی آمریکا» سخن می گفت. البته وزارت خزانه داری آمریکا همزمان با سخنرانی ترامپ از قرار گرفتن سپاه در لیست تحریمی خود خبر داده است. «رکس تیلرسون»، وزیر خارجه این کشور نیز اندکی پیش از سخنرانی ترامپ درباره تروریستی اعلام کردن سپاه گفته بود: «به نظر ما اینکه نهادی را که عملا ارتش یک کشور است به طور کلی تروریستی بدانیم، ریسک‌ها و پیچیدگی‌هایی دارد.»

از سوی دیگر ترامپ اعلام کرده که تا وقتی نظر دیگر شرکا و طرف های برجام تداوم یافتن این توافق باشد دولت آمریکا نیز به آن پایبند خواهد ماند، اما از کنگره این کشور می خواهد تا در راستای تعریف معیارهای دقیقی برای سنجش پایبندی ایران به توافق اقدام کند و به این ترتیب میزان نظارت ها بر ایران افزایش یابد. وی همچنین اعلام کرد که برخلاف آمریکا، ایران به توافق هسته ای پایبند نبوده است و برای جلوگیری از این روند کنگره باید وارد عمل شود.

از سوی دیگر ادبیات ترامپ در خصوص منطقه خاورمیانه نیز نسبت به دولت قبل این کشور دستخوش تحولات مهمی شده است. ترامپ بارها ایران را به برهم زدن ثبات خاورمیانه متهم کرد و ایران را تهدیدی برای همسایگان خود دانست. استفاده از مفهوم مجعول «خلیج عربی» نیز نقطه اوج تمایز رویکرد او از «باراک اوباما»، رئیس جمهوری پیشین این کشور است. برخی معتقدند ترامپ می خواهد ایران را بیش از پیش عصبانی کند. در حالی که اوباما اعلام کرده بود که اعراب باید سهم ایران از نفوذ در خاورمیانه را به رسمیت بشناسند و از عربستان سعودی خواسته بود با ایران کنار بیاید، ترامپ با ادبیاتی شدیداً یکسونگرانه در دعوی منطقه ای کاملاً جانب اعراب را گرفته است.

ترامپ همچنین اعلام کرد که برجام به دلیل موقتی بودن تعهدات ایران توافقی سست است و این تعهدات پس از چند سال بی اثر خواهد شد. این در حالی است که بسیاری از کشورهای جهان توافق هایی صد ساله را در دستور کار خود قرار داده اند.

آنچه از چنین ادبیاتی بر می آید، از میان برداشتن پایه ها و مبانی باقی مانده برای دو طرف جهت پایبندی به توافق است. در واقع ترامپ درصدد است تا ایران را بیش از پیش نسبت به پایبندی به برجام دلسرد سازد و به این ترتیب نه تنها از زیر بار تعهدات برجامی خود فرار کند، بلکه گناه «نقض عهد» در توافق را نیز به گردن ایران بیندازد.