به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری موج، محمد جواد ظریف در راس یک هیات بلندپایه اقتصادی و سیاسی روز دوشنبه هفته گذشته برای دیدار و گفتگو با مقامات چهار کشور صربستان، بلغارستان، کرواسی و بوسنی و هرزگوین عازم منطقه بالکان شد. 

در چهار دهه گذشته این اولین بار بود که یک وزیر خارجه ایران همزمان به چهار پایتخت این منطقه سفر می کرد. یکی از اهداف مهم ظریف در این سفر گشایش راه های تجاری و بازرگانی برای بخش خصوصی کشور بود که در راستای دیپلماسی اقتصادی دولت دوازهم تعریف می شود.

لذا از جمله برنامه های اصلی وزیر امور خارجه کشورمان در این سفر، حضور در نشست های اقتصادی دوجانبه ای بود که با همکاری بخش خصوصی ایران و کشورهای مهمان برگزار می شد. آشنایی تجار، بارزگانان و کارآفرینان ایرانی با همتایان خود در اروپای شرقی و آغاز مسیر مراودات و گفتگوها دستاورد اصلی فروم های اقتصادی در این چهار کشور بود و همان طور که ظریف تاکید داشت امید است سطح مبادلات ایران با صربستان، کرواسی و بوسنی و هرزگوین که زمانی در قابل کشور یوگسلاوی، یک میلیارد دلار بود، مجددا به این رقم و بیش از آن نیز برسد.

آغاز پرواز مستقیم بلگراد-تهران از مارس ۲۰۱۸

در همین راستا در اولین مقصد وزیر امور خارجه کشورمان به اروپای شرقی، در بلگراد همایش فرصت های تجاری و سرمایه گذاری بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری صربستان با حضور وزرای کشاورزی، تجارت گردشگری و ارتباطات، معادن و انرژی صربستان برگزار شد که نشان از توجه و اهمیت دو طرف بر توسعه مناسبات اقتصادی بود. 

نکته حائز اهمیت در خصوص صربستان بحث افزایش توریست های ایرانی در این کشور بود. از سپتامبر سال گذشته (2017) تا فوریه امسال پس از لغو روادید، بیش از 6 هزار ایرانی به صربستان سفر کردند. براین اساس با توجه به تاکید دوجانبه مقامات ایرانی و صربستانی، انتظار می رود با برقراری پروازهای مستقیم میان دو کشور که قرار است از ماه مارس توسط ایران ایر با دو پرواز در هفتع عملیاتی شود، این رقم بیشتر گردد. 

گفتنی است در سفر دو روزه ظریف به بلگراد، وی با رئیس جمهوری, وزیر خارجه, نخست وزیر, رئیس پارلمان, وزرای کشاورزی, (تجارت گردشگری و ارتباطات) و(معادن و انرژی ) دیدار و گفتگو کرد. همچنین وزیر خارجه کشورمان ملاقاتی هم با تعدادی از ایرانیان مقیم بلگراد در این سفر در ضیافت شام سفیر ایران در صربستان داشت. 

رئیس دوره ای اتحادیه اروپا، میزبان وزیر خارجه ایران

در ادامه این سفر، ظریف عصر روز سه شنبه وارد صوفیه پایتخت بلغارستان شد. طبق زمان بندی از پیش تعیین شده, از صبح چهارشنبه ملاقات های وزیر خارجه ایران با مقامات ارشد این کشور آغاز گردید. در همین راستا ظریف با رییس جمهوری, نخست وزیر, وزیر امورخارجه , وزیر اقتصاد رییس مجلس دیدار و گفتگو کرد. همچنین در رابطه با توسعه دیپلماسی اقتصادی، ظریف در نشست فعالان بخش خصوصی دو کشور حضور یافت. بلغارستان به دلیل آنکه از اعضای اتحادیه اروپا است و در حال حاضر ریاست دوره ای این اتحادیه را بر عهده دارد، از اهمیت خاصی در این سفر برخوردار بود. از این رو ظریف در سخنان خود با مقامات بلغاری تاکید داشت که امیدوار است این کشور دروازه ورود ایران به بازارهای اتحادیه اروپا باشد. 

در همین خصوص امیل کارانیکولوف وزیر اقتصاد بلغارستان، در سخنانی که در نشست مشترک اقتصادی دو کشور برگزار شد تاکید کرد: موقعیت راهبردی بلغارستان به ما اجازه می دهد که به مرکز ترانزیت منطقه تبدیل شویم و در مسیر کریدور شمال و جنوب گام نقش ایفا کنیم. ایران نیز می تواند از طریق مناطق آزاد در بلغارستان حضور داشته باشد و با ما همکاری کند و کالاهای خود را به اروپا ارسال کند.

براین اساس توافقات شرکت های بخش خصوصی ایران با همتایان بلغاری می تواند، راهی در زمینه تقویت مناسبات اقتصادی کشورمان با اتحادیه اروپا باشد ضمن آنکه در این سفر کاترینا زاخاریئوا وزیر امور خارجه بلغارستان تاکید کرد رویکرد کشورش مانند اتحادیه اروپا، در قبال برجام، حفظ این توافق مهم بین المللی است که باعث تقویت ثبات و امنیت در محیط بین الملل شده است.

توریسم حلال و انرژی، دو حوزه مهم همکاری ایران و کرواسی

مرحله سوم سفر ظریف با ورود به زاگرب پایتخت کرواسی در عصر چهارشنبه شروع شد. در کرواسی نیز وزیر امورخارجه کشورمان با رئیس جمهور، نخست وزیر، وزیر خارجه این کشور دیدار و گفتگو کرد. در این سفر وزیر خارجه کشورمان همراه با وزیر اقتصاد کرواسی در نشست مشترک فعالان اقتصادی دو طرف که در اتاق بازرگانی این کشور برگزار شد، شرکت کرد. در این نشست ظریف ضمن اشاره به توریسم حلال، تاکید کرد که ایران توانمندی شرکت های کروات در حوزه توریسم را به رسمیت می شناسد و آنها می توانند در حوزه توسعه زیرساخت های گردشگری ایران وارد عمل شوند. 

همچنین ظریف  در دیدار با کولیندا گرابار کیتاروویچ، رئیس جمهوری کرواسی اظهار داشت: ایران می تواند تامین کننده امنی برای کرواسی در حوزه نفت، گاز و انرژی باشد و در این راستا ملاحظات سیاسی نمی تواند توافقات حوزه انرژی دو طرف را تحت تاثیر قرار دهد. 

البته تحقق توسعه مبادلات تجاری و اقتصادی با کشوری که زمانی در قالب یوگسلاوی سابق، یکی از شرکای مهم ایران محسوب می شد، نیازمند لغو روادید و حذف موانع بانکی برای نقل و انتقال مستقیم پول است. لذا مقامات دو طرف از عزم جدی برای برطرف کردن مسائل پیشرو بازرگانان ایرانی و کروات صحبت کردند، هرچند وعده و پیام مشخصی در مورد زمان احتمالی برای انجام گفتگو با این موضوعات اعلام نشد. 

در پایان این سفر، ظریف با حضور در مرکز اسلامی بلگراد با عزیز حسنوویچ مفتی مسلمان کرواسی دیدار کرد و سپس عازم سارایوو شد.

تمایل مقامات بوسنی و هرزگوین و ایران برای حذف روادید

مرحله پایانی سفر دوره ای وزیر خارجه کشورمان، بوسنی و هرزگوین بود. کشوری که برای ایرانیان نماد مبارزه، مقاومت و همچنین نسل کشی هزاران مسلمان در یک جنگ داخلی بود، جنگی در آن زمان با بی توجهی غیر انسانی و ظالمانه جامعه جهانی روبرو شد. با این حال همان طور که ظریف در سخنان خود در جمع ایرانیان مقیم بوسنی تاکید کرد اگر زمانی این شهر درگیر جنگ میان اقوام بود، امروز شاهد بوسنی آرام و باثبات هستیم.

اما ثبات و آرامش امروز بوسنی با گارانتی، حاکمیت سه گانه صربها، کروات ها و مسلمانان در مهمترین ساختارهای قانون گذاری و اجرایی این کشور محقق شده است. از این رو ظریف پس از دیدار با وزیر تجارت خارجی بوسنی و شرکت در همایش اقتصادی، با «شورای ریاست جمهوری» این کشور دیدار کرد. شورای ریاست جمهوری بوسنی متشکل از سه عضو صرب، کروات و مسلمان است. 

مجمع پارلمانی بوسنی و هرزگوین نیز به این صورت اداره می شود و هر 8 ماه یکی از اعضا ریاست مجمع را برعهده دارد و در قالب رئیس، امور را مدیریت می کند. براین اساس وزیر خارجه ایران پس از دیدار با وزیر خارجه، نخست وزیر این کشور، با رییس مجمع پارلمان و اعصای هیات رئیسه بوسنی و هرزگوین ملاقات کرد.

ظریف در این سفر نیز با تاکید بر حضور ایران در کنار مبارزان بوسنی در جنگ سالهای 1992 تا 1995، بیان کرد همان طور که همان گونه آن روزها مردم ایران در کنار بوسنی بودند، امروز هم در زمان صلح و آرامش در کنار شما هستیم.

امکان تامین مطئمن انرژی مورد نیاز بوسنی و هرزگوین، لغو روادید و رفع مشکلات بانکی برای نقل و انتقال پول از جمله تاکیدات ظریف در ملاقات با مقامات این کشور بود. 

همچنین وزیر امور خارجه کشورمان در پایان این سفره پنج روزه، پس از شرکت در نماز جمعه سارایوو، رئیس العمای بوسنی دیدار کرد و در نهایت پس از حضور در مرقد ریس جمهور فقید بوسنی، مرحوم عزت بگوویچ و ادای احترام به این شخصیت تاثیرگذار، سارایوو را به مقصد تهران ترک کرد.

تحقق اهداف مدنظر وزارت امور خارجه در سفر پنج روزه ظریف به منطقه بالکان و انجام مقامات های متعددی با مقامات سیاسی و اقتصادی این چهار کشور، در کنار رایزنی های اقتصادی بخش خصوصی کشورمان، نیازمند پیگیری جدی دارد.

همان طور که محمد جواد ظریف در سخنان خود در این سفر تاکید داشت، زمینه های همکاری دو جانبه و حتی چندجانبه با این کشورها زیاد است. حوزه گردشگری، ترانزیت، ساختمان سازی، مواد غذایی، فناوری های نوین و انرژی از جمله این حوزه ها است. لذا در شرایطی حذف روادید میان صربستان و ایران بر توسعه بخش گردشگری افزود، پیگیری برای حذف ویزا با دیگر کشورهای این سفر در کنار تلاش برای حذف موانع همکاری و بانکی می تواند بستر ساز توسعه مناسبات اقتصادی بخش خصوصی باشد. 

تاجران و فعالان بخش خصوصی ایرانی، به امید نقش آفرینی دولت و عملیاتی شدن دپیلماسی اقتصادی در این سفر ظریف را همراهی کردند. با این حال افزایش مرغوبیت تولیدات، تهیه بروشورهای تبلیغاتی برای معرفی کالا و افزایش توانمندی چانه زنی بخش خصوصی از دیگر ملزومات اجرایی شدن همکاری های بیشتر تجاری با شرق اروپا است.