به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، بسط و گسترش و ترویج گفتمان انقلاب اسلامی از جمله نیازهای اساسی امروز جامعه ما است.

گفتمانی که اگر از آن دور شویم، به طور قطع آسیب های زیادی متحمل خواهیم شد. گفتمانی که تمام دستاوردهای چهل سال اخیر به ویژه در حوزه دفاعی و امنیتی حاصل توجه به آن بوده و هر جا با روحیه انقلابی وارد میدان شدیم، موفق بوده ایم.

در چهلمین سال استقرار نظام مقدس جمهوری اسلامی، لازم است نقاط ضعف در حوزه ترویج و توسعه روحیه جهادی و انقلابی مورد ارزیابی دقیق صورت گرفته تا بتوانیم خود را آماده دست یابی به برنامه های کلان توسعه ای به ویژه چشم انداز ۱۴۴۰ کنیم.

در همین راستا خبرنگار حوزه دینی خبرگزاری موج، گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین ادیب یزدی از علمای دینی و کارشناسان مسائل مذهبی انجام داده است که پس از انتشار بخش نخست  و دوم این مصاحبه، هم اکنون بخش سوم و پایانی گفتگو فوق را با هم می خوانیم:

در حوزه مطالبه گری آیا طلاب حوزه های علمیه توانستند پرچم دار مطالبه گری صحیح و مصلحانه در جامعه باشند؟

مطالبه حق هر شهروند مسلمانی است که در سایه نظام اسلامی زندگی می کند. تنها مربوط به طلاب و علمای دینی نیست. اتفاقا یکی از برکات انقلاب اسلامی این است که رهبری جامعه توسط مجلس خبرگان رهبری مورد مطالبه قرار می گیرد و با خضوع به مطالبات پاسخ می دهند. این برکتی بزرگ برای ما است.

در دوران رسول خدا (ع) و حضرت امیر (ع) مردم به صراحت خواسته های خود را از حکومت مطالبه می کردند.

هر دو این بزرگوار با کمال بزرگواری به صحبت های مردم گوش می دادند و اگر نیاز به اصلاح بود، اصلاح می کردند. مطالبه گری دلالت بر کمال جامعه اسلامی ، ثبات و اعتقاد است و نباید از آن دوری کنیم و بگوییم ممکن است اتفاقاتی می افتد. با مطالبه گری هیچ اتفاقی نمی افتد. اتفاقا اگر کسی اعتقادی به نظام اسلامی نداشته باشد که مطالبه نمی کند. چون معتقد به نظام است و نظام و مدیران را کارساز می داند، خواسته خود را بیان می کند.

البته مطالبه باید با رعایت جوانب و مصالح صورت گیرد. در زمان حضرت علی (ع) فردی را داشتیم به نام اشعث بن قیس کندی که وقتی در میان خطبه های امام، موضوعی را  مطرح می کرد ، حضرت علی او را نفرین می کردند که چقدر بی جا حرفی می زنی و هدف اصلی ات از طرح چنین مسائل انحرافی، لطمه زدن به نظام اسلامی است.

در مقابل فردی را هم داشتیم به نام حارث همدانی که در میان منبر حضرت امیر (ع) بلند می شد و انتقاد می کرد. حضرت نیز اشک می ریختند و از فضائل حارث همدانی تشکر می کردند و انتقادش را تایید می کردند.

اساسا گفتمان انقلاب اسلامی جوابگوی نیازهای امروز جامعه، به ویژه نیازهای جامعه جوان و نیازهای روز هست؟

اگر جوابگو نباشد که دیگر نامش گفتمان انقلاب اسلامی نیست. حتما هست. گفتمانی که نیاز جامعه را برآورده نکند را به هیچ عنوان نمی توان به عنوان گفتمان انقلابی و اسلامی نام برد. این موضوع در سیره پیامبر (ص) و ائمه به صراحت تاکید شده است.

ائمه تاکید می کردند که زبان روز را بلد باشیم. امام رضا (ع) فرمودند کسی که عالم به زبان زمان خویش باشد مورد هجوم مسائل شیطنت آمیز قرار نمی گیرد.

عالم به زبان روز یعنی همین که گفتمان انقلاب اسلامی باید پاسخگوی نیازهای روز مردم باشد.

البته معتقدم که حوزه های ما به ویژه حوزه علمیه قم تحرک خود را باید در این زمینه بیشتر کند. ارتباط با مجامع تحقیقات و پژوهشی روز باید از سوی حوزه ها بیشتر شود.

امروز ۲۰۰ درس خارج فقه داریم. اما یک درس تاریخ تحلیلی قابل استفاده نداریم. این نقص و ضعف است. حیف نیست که تاریخ اسلام مورد توجه قرار نگیرد؟ نهج البلاغه به شدت در حوزه های محجور و مظلوم است. حال آنکه برادر کوچک قرآن است.

این نواقص در حوزه های علمیه وجود دارد و نمی توان منکر آن شد. مباحث سیاسی و اقتصادی مطلقا در حوزه های ما متروک است و طلاب با استعداد ما تمام استعداد خود را صرف فقه و اصول می کنند.

حال آنکه ما اگر در هر زمانی ۴ و ۵ مرجع تقلید داشته باشیم، کافی است. نمی خواهیم ۵ هزار مرجع داشته باشیم. اما در سایر معارف دستمان خالی باشد.

متاسفانه امروز می بینیم از اطلاعات عمیق علمی در حوزه های علمیه که شرق و غرب بپسندد خبری نیست و یکی از نقاط ضعف ما همین موضوع است. در غیر این صورت باید فیلسوفان و ادیبان و علمای ما شرق و غرب عالم را گرفته باشند.

امروز کشورهای مختلف از ما مورخ آگاه به زبان روز و تاریخ اسلام می خواهند. از ما فیلسوف آگاه به علوم مدرن می خواهند. نداریم کسی را بفرستیم. می پرسند جغرافیدان و منجم دارید، اما کسی را نداریم که برای آموزش به این کشورها اعزام کنیم.

البته جایگاه فقه بسیار بالا است و آن را مادر همه معارف و علوم می دانیم. من منکر این مهم نیستم، اما به این معنی نیست که ما از سایر معارف محروم باشیم.

تا چه اندازه دانشگاه های ما در برابر همکاری و تعامل با حوزه ها مقاومت کردند؟

متاسفانه ارتباط حوزه و دانشگاه خیلی سرد است. یعنی جایی یک مسئله مهم که مایه امید باشد، ندیدیم. تا زمانی که برخی از شخصیت ها مانند شهید مفتح ها بودند، وضع خوب بود.

البته امروز افرادی مانند حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی که انصافا امید همه ما هستند، تلاش بسیاری دارند تا یخ ها میان این دو کانون علمی آب شود.

به برکت هدایت های حضرت آقا کارهایی نیز صورت گرفته است. اما کسی که این هدایت ها را پیگیری و به نتیجه برساند، نداریم.

البته نمی گویم که دانشجویان ما علاقه ای به تحصیل علوم دینی ندارند و به حوزه ها نمی روند و طلبه نمی شوند. برعکس هم داریم. بسیاری از طلاب ما وارد دانشگاه شدند و درس خوانده اند. اما تعداد و به ویژه عملکرد آنها به اندازه ای نبود که انتظارات را برآورده کند و به شرایطی برسیم که می خواهیم.

مگر چه می خواهید؟

ما می خواهیم حوزه در درک نیازهای روز جامعه از علم روز دانشگاهی و حتی تحقیقات دنیا استفاده کند. از دانشگاه ها نیز توقع داریم که خداترسی و تقوی و روش های تحقیقاتی حوزه ها که ممارست و مباحثه و پیگیری است، را الگو قرار دهند.

امروز دانشگاه های ما محل پرورش و رونمایی سطحی از دانش است. متاسفانه دانشگاه های ما عمیق به مسائل نگاه نمی کنند. مهندس و دکتر زیاد داریم، اما دانشجوی ملا و دانشجوی فاضل خیلی کم داریم و بیشتر به دنبال مدرک هستیم. از آن طرف هم در حوزه های علمیه ارتباط با دانش روز و آخرین متدهای تحقیقاتی و اداره کشور بسیار بسیار اندک است.

دوست داشتیم این دو کانون علمی دست به دست هم داده و مشکلات واقعی مردم را کم کنند.

ما در جامعه مشکلات زیادی داریم که ناشی از تحریم و دشمنی های غرب نیست. مشکلات ما از ناکارآمدی مدیران اقتصادی است که در بحران اقتصادی گیر کرده اند و تئوری و راهکارهایی می دهند که هیچ کدام عملی نیست.

اینجا است که تلفیق این دو کانون علمی (حوزه و دانشگاه) می تواند طرح های جدیدی را ارائه کرده، تا بلکه مشکلات مردم و حکومت حل شود.

پس حوزه ها نتوانستند در گفتمان سازی و تربیت مدیران انقلابی موفق باشند؟

نمی خواهم و نباید مسائل را تا این حد سیاه دید و نباید تنها به کاستی ها توجه داشت. آنچه مسلم است، حوزه های ما به ویژه حوزه علمیه جای کلاس های درس امام صادق (ع) را پر می کنند.

ظهور و بروز حوزه ها از برکات بی سابقه شیعه است. بعد از غیبت حضرت ولیعصر (عج) زحمات بسیاری کشیده شد تا امروز حوزه ها فعال بوده و ما از برکات آن استفاده کنیم.

بزرگانی چون شیخ طوسی و شیخ مفید و شیخ صدوق آمدند و با ارشاد و هدایت حضرت ولی عصر (عج) پایه گذار حوزه های علمیه شدند و برای آنچه که امروز داریم، زحمات و ایثار بسیار کشیدند.

وگرنه اصل مرجعیت برای مراجع حاصل نمی شد. ما معتقدیم در بحبوحه های علمی و بزنگاه های علمی، آنچه موجب می شود که مرجعیت به نتیجه برسد، عنایت حضرت ولیعصر (عج) است.

اسلامی اساسا بدون حوزه و تحقیقات علمی را نمی شود تصور کرد. از تفاوت فاحش اسلام و دیگر ادیان این است که همواره دانشمند ترین و نخبگان مردم از حوزه ها آمدند و نگاه دارنده اسلام بودند.

اگر مردم اعتقادی دارند و حضرت امیر (ع) و امام حسین (ع) و امام زمان (عج) را می شناسند از برکات حوزه است. اینکه جای تردیدی نیست. همانطور که برای ادامه زندگی به هوا نیاز داریم برای ادامه زندگی معنوی خود نیز نیازمد حوزه ها هستیم. خدا نکند یک روز هم سایه حوزه بالای سر ما نباشد.

اگر حوزه ها نباشند، کجا برویم؟ چه کنیم؟ لقمه و نطفه حلال را چگونه پیدا کنیم؟ اگر حوزه ها نبودند باید با چراغ قوه دنبال حلال زاده ها و لقمه ای حلال می گشتیم.

اما به هر حال اشکالات و ضعف ها و کاستی هایی نیز وجود دارد و امیدوارم با عنایت حضرت ولیعصر (عج)، به برکت حضور ولایت فقیه تلاش فضلا و علمای راستین، این مشکلات هر چه سریعتر برطرف شود.