به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، واکاوی همه جانبه قیام خونین ۱۵ خرداد ، به عنوان پیش درآمد نهضت بزرگ امام خمینی(ره)، از جوانب مختلف حائز اهمیت تاریخی است زیرا در تحلیل انقلاب‌های بزرگ نمی‌توان و نباید ریشه‌ها، زمینه‌ها، نقاط عطف تحولات و سیر تکوین مبارزات آغاز تا پیروزی را نادیده گرفت. این است که در بازشناسی نهضت امام خمینی(ره) نیز نمی‌توان از واقعه خونین ۱۵ خرداد به عنوان نقطه آغاز خونین مبارزات اسلامی مردم ایران به آسانی گذشت.

امام خمینی(ره) قیام ۱۵ خرداد را مبدأ نهضت اسلامی ایران و از ایام بزرگ الهی می‌داند و ضمن تأکید بر آثار تاریخی این قیام در به ثمر نشستن انقلاب اسلامی، از ۱۵ خرداد به عنوان نقطه عطف تاریخ یاد کرده است. ایشان در این زمینه می‌فرمایند: «۱۵ خرداد که ما مردان با اراده‌ای را از دست دادیم و جوانانی از دست ملت ما رفت، نقطه عطفی است در تاریخ و مبدأ این نهضت است.»

سال ۴۱ را می‌توان از مهم‌ترین سال‌های رویارویی با حکومت رژیم پهلوی قلمداد کرد، در این برهه تاریخی معمار بزرگ انقلاب با سخنرانی‌های افشاگرانه خویش در برابر رژیم طاغوت ایستادند. این رهبر فرزانه به دنبال رویدادهایی همچون تصویب لایحه کاپیتولاسیون و حمله نیروهای سازمان امنیت و اطلاعات کشور (ساواک) به مدرسه فیضیه قم و کشتار طلبه ها، به طور گسترده‌تری با همراهی روحانیان و مردم آگاه به مبارزات خویش ادامه دادند.

این عوامل سبب شد تا رژیم به نیروهای خود دستور دهد تا از سخنرانی درباره شخص محمدرضا پهلوی و رژیم صهیونیستی جلوگیری کنند، در این میان امام خمینی(ره) فرصت را برای دعوت مردم به قیام علیه رژیم مستبد پهلوی ارزشمند دانستند و در روز عاشورا برابر با ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ سخنرانی تاریخی خویش را که آغازی بر قیام ۱۵ خرداد بود در مدرسه فیضیه قم انجام دادند و به مرور اقدامات رژیم طاغوت پرداختند.

حکومت پهلوی پس از شنیدن این سخنان روشنگرانه امام خمینی، سخت برآشفت و برای جلوگیری از به وقوع پیوستن یک قیام یا سست شدن پایه‌های حکومت، دستور دستگیری امام(ره) را صادر کرد، در نهایت نیروهای ساواک، امام خمینی را در صبحگاه ۱۵ خرداد در منزل ایشان بازداشت کردند و مردم با آگاهی از این موضوع در شهرهای مختلف کشور به اعتراض پرداختند و این اقدام حکومت را محکوم ساختند.

باید دانست این امر زمینه‌ساز وقوع رویدادهای مهم دیگری شد و مسیر پیروزی نهضت مردمی ایران را هموارتر ساخت تا آن که سرانجام در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ خورشیدی با پیروزی انقلاب اسلامی، تومار استعمار و استبداد برای همیشه در هم پیچیده شد.

بیشتر بخوانید:

رمز ماندگاری قیام خونین ۱۵ خرداد

نهضت ۱۵ خرداد را با روایات جعلی وارونه جلوه ندهیم

دستاوردها و پیامدهای پردامنه و ماندگار قیام ۱۵ خرداد

«محمد نظری» محقق تاریخ معاصر و مدرس دانشگاه با بیان اینکه قیام ١٥خرداد دستاوردها و پیامدهای پردامنه و ماندگاری به همراه داشت کـه در پرتـو‌ بـررسی‌ ابعاد‌ مختلف این قیام، قابل احصاء است، گفت: شکست دکترین کـندی، آشکار شدن ماهیت ضد اسلامی شخص شاه، تقویت روحیه دینی و دفاع مذهبی مردم، افزایش رشد سیاسی روحانیت و توده‌های مردم، قرار گرفتن علماء و مراجع در‌ سطح رهبری و پیشتازان نهضت، تعمیق پیوند روحـانیت بـا اقشار مختلف و... از جمله دستاوردهای این قیام بزرگ بود.

وی در ادامه بیان داشت: در واقع با شکل‌گیری قیام ١٥خرداد که در اعـتراض بـه دستگیری امام خمینی(ره) به وقوع‌ پیوست ، از یک سو راه‌ آشتی‌ و مصالحه با رژیم شـاه بسته شد و در حقیقت دربارو دولت هر دو ماهیت واقعی خـود را نمایان سـاختند و زمینه‌های عوام فریبی تاریخی پهلوی ازمیان رفت. از سوی دیگر با‌ سرکوب‌ شدید این قیام، در حقیقت همزمان هویت ضد مردمی و ضد دینـی رژیم بـرملا شد.

۱۵ خرداد، رویارویی میان جریان‌های مذهبی و حکومت وقت

نظری، 15 خرداد را یک رویارویی میان جریان مذهبی و حکومت وقت دانست و تصریح کرد: این امر تا سال 44 ادامه داشت و در طول آن عده‌ای زندانی و تعدادی نیز اعدام شدند. روزهای خونین و سرنوشت ساز آغازی برای رویارویی جریان اسلامیت به رهبری مرجعیت با هدف رویارویی با کفر و شرک بود. مردم این بار تنها برای اسلام و حمایت از مرجعیت به میدان آمدند و در مرحله دوم به منظور تحقق آرمان‌ها و اجرایی شدن قانون‌های اسلامی و دفاع از مبانی قرآن علیه رژیم به پاخاستند. در این میان افرادی به میدان آمدند که مبنای حرکت و نهضت آنها اعتقاد اسلامی بود. به دنبال آن، جریانی از 1343 شکل گرفت که در قالب هیأت‌های مذهبی، ائمه جمعه، وعاظ، خطبا و علما به شمار می‌رفت، این نهضت به عنوان یک حرکت فرهنگی و ارایه اسلام مطرح شد.

نقش روشنگرانه امام خمینی و جریان‌های‌ روشنفکری

این محقق با توضیح اینکه تبیین میزان مشارکت جریان‌های سیاسی، مذهبی و فکری‌ در‌ نهضت‌ امام خـمینی(ره)، یکی از مهم‌ترین و در عین حال چالش‌برانگیزترین موضوعات در تاریخ‌ نگاری‌ انقلاب‌ اسلامی اسـت، بیان داشت: در نهضت انقلاب اسلامی نباید نقش توده‌های مردم و پیوندشان با روحانیت و شخص امام خمینی(ره) را از یاد برد. در واقع بازخوانی مستند حوادث نهضت و نقش جریان‌های‌ مختلف در پیروزی انقلاب اسلامی بسیار ضروری است. امام خمینی(ره) به عنوان رهبری فرزانه با آگاهی از نقشه دشمن در سخنانی مطرح کردند، استعمار نقشه گسترده‌ای دارد که ادامه خواهد داشت و از مردم خواستند هوشیار و بیدار باشند تا نهضت تداوم یابد، در این میان برخی عوامل سبب شد تا امام خمینی(ره) بیش از پیش به افشاگری علیه رژیم طاغوت بپردازند و مردم را بیش از پیش آگاه سازند. دو ماه بعد نیز موضوع انقلاب سفید و همه پرسی به میان آمد، این همه پرسی که به دلیل ارتباط با طرح آمریکایی ها، خلاف قانون اساسی بود، از طرف امام(ره) و برخی از مراجع و علما تحریم شد.