، وزرای خارجه اتحادیه اروپا در نشست روز دوشنبه (۲۳ مهر) سه شرکت هواپیمایی ایران ایر، ماهان و ساها را در فهرست تحریم های خود قرار دادند. همچنین چندین مقام از جمله معاون وزیر دفاع کشورمان به همراه چندین نفر از فرماندهان ارشد نیروی قدس سپاه، قرارگاه خاتم و سازمان‌های هوافضای جمهوری اسلامی ایران را نیز در فهرست تحریم‌ها قرار گرفته‌اند.

در بیانیه اتحادیه اروپا دراین باره آمده است: «تحریم‌های امروز شامل افراد و نهادهایی می‌شوند که مسئول ساخت و انتقال پهپاد، موشک و فناوری‌های مرتبط به روسیه در حمایت از جنگ تجاوزکارانه با اوکراین و گروه‌ها و نهادهای مسلحی هستند که صلح و امنیت در خاورمیانه و دریای سرخ را تضعیف می‌کنند. بنابراین تحریم‌های مذکور شامل سه شرکت هواپیمایی ایران شامل هواپیمایی ساها، ماهان و ایران ایر و نیز ۲ شرکت تأمین‌کننده (خدمات) است. این شرکت‌ها مسئول انتقال و تامین پهپاد‌های ایرانی و قطعات و فناوری‌های مرتبط با آن از طریق شبکه‌های تامین خارجی به روسیه هستند. ۲ شرکت دیگر نیز که در تولید موتور‌های مورد استفاده در راکت‌ها و موشک‌ها فعالیت دارند.»

این اقدام خصمانه که بخشی از آن به طور مستقیم زندگی مردم ایران را از لحظه اجرایی شدن تحریم ها تحت تأثیر قرار می دهد، در شرایطی صورت گرفت که چند روز قبل عراقچی تأکید کرده بود جمهوری اسلامی هیچ موشکی به روسیه برای جنگ اوکراین نداده است.

در همین راستا به گزارش برخی رسانه ها شب دوشنبه پرواز شرکت ایران‌ایر به پاریس لغو شد. تا پیش از تحریم های مذکور، این شرکت به  شهرهای اروپا از جمله فرانکفورت و هامبورگ در آلمان، پاریس در فرانسه، و لندن در بریتانیا پروازهای مستقیم داشت. بنابراین اقدام اتحادیه اروپا زندگی بخشی از مردم ایران را تغییر می دهد. دانشجویان، پژوهشگران و اساتید دانشگاه‌ ها، هنرمندان، ورزشکاران و ایرانیان مقیم اروپا اکنون با چالش روبرو شده اند که علت آن صرفاً تصمیم سیاسی اروپایی هاست. در این بین هیچ نشانه و شاهدی مبنی بر ارسال موشک بالستیک ایران به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین وجود ندارد اما اتحادیه اروپا بر آن است جمهوری اسلامی را در شرایطی که کمتر از یکسال تا پایان محدودیت های برجامی (در اکتبر ۲۰۲۵) باقی مانده، تحت فشار بگذارد. این رویکرد بدون تردید در راستای مجبور کردن تهران به پذیرش شروط جدید اروپا برای مذاکرات جدید هسته ای و حتی منطقه ای است.

اروپایی ها این احتمال را در نظر دارند که اگر بخواهند در ۱۱ ماه آینده مکانیسم ماشه را فعال سازند، جمهوری اسلامی ایران هم دیگر زیر بار هیچگونه محدودیت هسته ای نخواهد رفت و شاید این اقدام منتهی به خروج از NPT نیز شود. از این رو اتحادیه اروپا می خواهد با خطر کمتری زمینه سازی برای مذاکرات جدید هسته ای به نفع خود را شکل بدهد. در این راستا بهانه جویی درباره جنگ اوکراین اهرمی کاراآمدی می تواند باشد.

در این بین عراقچی در جریان سفر منطقه ای خود روز دوشنبه  (۲۳ مهر) به مسقط پایتخت عمان رفت. وی در آنجا به طور رسمی اعلام کرد ‌«روند گفت‌وگوها (از نوع غیرمستقیم) بین تهران و واشنگتن، معروف به روند مسقط، در سایه شرایط خاص منطقه متوقف شده است. الان زمینه‌ای برای این گفت‌وگوها نمی‌بینیم تا زمانی که بتوانیم بحران جاری را پشت سر بگذاریم و آن‌موقع تصمیم خواهیم گرفت که آیا وارد کار مجدد شویم یا نشویم یا اینکه روند کار چگونه باشد.»

این خبر مهم در کنار تحریم های جدید اروپا می تواند گویای روندی جدیدی در رویکرد سیاست خارجی دولت چهاردهم باشد. پزشکیان با شعار رفع تنش دولتش را تشکیل داد و وزارت خارجه به رهبری عراقچی با هدف ازسرگیری مذاکرات با غرب (حتی آمریکا) کارش را شروع کرد. در نیویورک و در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل پزشکیان، عراقچی و ظریف در گفتگوهای مختلف خود به همکاری با غرب اشاره کردند. اما به نظر می رسد امروز شرایط با یک ماه قبل بسیار فرق کرده است که دلیل اصلی آن می تواند تحولات خاورمیانه باشد. رویکرد اسرائیل برای گشودن جبهه لبنان، آشکارا فرانسه وارد این معرکه کرد. اتفاقات سیاسی لبنان همواره برای فرانسه مهم بوده و این کشور از زمان سیاست ها استعماری اش در خاورمیانه به اشکال مختلف، تلاش کرده لبنان را شکل بدهد. اما ظهور حزب الله و قدرت گیری اش در ساختاری سیاسی این کشور، فرانسه را با مشکلات در اجرای برنامه هایش روبرو کرد. اکنون هم در وضعیتی که حزب الله با بحران فرماندهی روبرو شد، هرچند که بخش نظامی آن کماکان با قدرت سابق در حال عمل است، فرانسه ورود کرده تا بتواند از این شرایط به نفع خود استفاده کند.  بنابراین بی دلیل در این وضعیت فرانسه بخواهد از طریق اتحادیه اروپا نیز فشاری بر جمهوری اسلامی ایران به عنوان حامی اول حزب الله وارد سازد.

براین اساس به طور کلی سیاست خارجی دولت چهاردهم با چالش هایی روبرو شده است. روند برقراری گفتگوها با آمریکا (از طریق واسطه ها) متوقف شده، در کوتاه مدت هم امیدی به آغاز مذاکرات با اروپا نیست. زیرا گام نخست جدا کردن دو مسئله تحولات اوکراین و خاورمیانه از موضوع هسته ای است. غرب باید درک کند تلاش برای پیوند زدن این موضوعات به یکدیگر فقط می تواند شرایط را بحرانی تر سازد. در دهه ۹۰ شمسی جمهوری اسلامی نشان داد که وارد گفتگوهای منطقه ای با هدف تضعیف فعالیت های محور مقاومت نخواهد شد. در آن زمان هم صحبت از برجام ۲ و ۳ مطرح بود. اما تهران نپذیرفت. زیرا زیربنای مشترکی بین جمهوری اسلامی ایران و غرب در مسئله مقاومت و منطقه وجود ندارد. اوج این موضوع را در عدم عضویت ایران در FATF می توان دید. در آنجا اختلاف اصلی بر سر تعریف تروریسم است که از دید غرب حزب الله، حماس و سایر گروه های مقاومت در جرگه تروریسم قرار می گیرد.

بنابراین انتظار می رود دولت پزشکیان علی رغم نمای اولیه ای که از خود نشان داد، اولویت عملی اش را بر توسعه مناسبات با همسایگان دور و نزدیک ایران قرار دهد. مدنظر قرار دادن شرایط کشورهای آسیای میانه، یافتن راهکارهایی برای تحقق کریدورهای تجاری که از ایران عبور می کند و فعال کردن تنها بندر اقیانوسی ایران یعنی چابهار می تواند دستور کار اصلی عراقچی باشد تا زمانی که طبق گفته اش «بحران جاری در منطقه خاورمیانه » پشت سر گذاشته شود تا بتوان به سمت در پیش گرفتن گفتگوها با غرب متمایل شد.