، زهرا خسروی زادگان کارشناس بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، در این خصوص اظهار داشت‌: سرطان روده بزرگ در اثر مجموعه تغییراتی بروز می کند که از غشا یا اپی تلیوم طبیعی داخل روده شروع شده و به سمت تکثیر سلول های غیرطبیعی می رود. در مرحله بعدی زواید قارچ مانندی به نام پولیپ آدنوماتوز اتفاق می افتد و سرانجام بدخیمی بروز می کند.

چون این فرآیند شامل ایجاد تغییرات ژنتیک متعددی است که در طول یک دوره چند ساله رخ می دهد، برای عوامل مختلف تاثیرگذار بر این فرآیند، فرصت های زمانی زیادی وجود دارد. علت بروز پولیپ و سرطان بیشتر به دلیل شیوه زندگی نامناسب است که ممکن است در یک زمینه ژنتیکی، تاثیرگذاری آنها بیشتر شود، اما برخی بیماری های ارثی نیز در درصد اندکی از موارد در ایجاد سرطان روده بزرگ نقش دارد.

عوامل خطر سرطان روده بزرگ و پیشگیری از آن

یکی از مهم ترین اصول اولیه مبارزه با سرطان روده بزرگ، انجام اقدامات پیشگیرانه است. بنابراین لازم است در خصوص عوامل خطر ایجاد کننده این سرطان و راه های پیشگیری و کنترل این عوامل، به افراد آموزش های لازم داده شود.

عوامل خطر سرطان روده بزرگ را می توان به دو دسته غیرقابل اصلاح و قابل اصلاح تقسیم کرد.

عوامل غیرقابل اصلاح

افزایش سن

سابقه خانوادگی پولیپ یا سرطان روده بزرگ

بیماری های ارثی مانند پولیپ های آدنوماتوز فامیلی یا سرطان کولون ارثی بدون پولیپوز

بنابراین، باید به افراد آموزش داد که اگر فرد مبتلا به سرطان، به ویژه در خانواده درجه یک(پدر، مادر، برادر، خواهر یا فرزندان) یا درجه دو (عمه، عمو،خاله، دایی،پدربزرگ یا مادربزرگ) دارند، باید توجه بیشتری به علایم خود داشته باشند و به ارزیابی های بیشتری از جمله روش های غربالگری نیاز دارند. هرچه تعداد فامیل مبتلا  بیشتر و سن ابتلای آنها پایین تر( به خصوص زیر 50 سال) باشد، میزان خطر بیشتر افزایش می یابد.

نزدیک به دو سوم افرادی که به سرطان روده بزرگ مبتلا می شوند، هیچ سابقه خانوادگی ندارند و بسیاری از آنها عوامل خطری دارند که می توان اصلاح کرد. به این معنی که یا از این عوامل خطر می توان دوری کرد و یا اگر مانند بیماری التهابی روده بزرگ، اجتناب ناپذیر باشند، می توان با بررسی های دقیق پزشکی، از بروز  سرطان روده بزرگ در آنها جلوگیری کرد:

بیماری التهابی روده(IBD): شامل کولیت اولسراتیو و بیماری کرون، خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد و میزان خطر با افزایش طول مدت بیماری التهابی روده بزرگ افزایش می یابد و اغلب پس از 10 سال از شروع بیماری، به بیشترین میزان خود می رسد. با انجام کولونوسکوپی در فواصل مشخص می توان در صورت بروز سرطان در این افراد، آن را زودتر تشخیص داد.

سابقه فردی پولیپ های آدنوماتوز: این ضایعات که آدنوم هم نامیده می شود، پیش زمینه ایجاد سرطان است. هر چند بیشتر آدنوما ها هیچ وقت بدخیم نمی شود، اما افرادی که  سابقه ای از آدنوماها دارند، در معرض خطر بالاتر سرطان روده بزرگ هستند. برداشتن این پولیپ ها با کولونوسکوپ، جلوی ایجاد سرطان را می گیرد، اما امکان بروز مجدد پولیپ و حتی سرطان وجود دارد، بنابراین باید پس از برداشتن پولیپ، در فواصل منظم کولونوسکوپی تکرار شود.

عوامل خطر قابل اصلاح مرتبط با شیوه زندگی:

فعالیت بدنی ناکافی

افزایش وزن

مصرف الکل

دخانیات

گوشت قرمز

مصرف کم میوه و سبزی

علایم پولیپ و سرطان روده بزرگ و تشخیص زودهنگام آنها:

دومین اصل خودمراقبتی، شناخت علایم مشکوک سرطان روده بزرگ و توجه به آنها است. به هر حال عده ای در طی زندگی دچار سرطان روده بزرگ می شوند، اما همانطور که گفته شد، از آنجایی که ضایعه پیش سرطانی به نام پولیپ، قبل از بروز سرطان در روده رشد می کند می توان با شناسایی علایم مشکوک پولیپ و یا حتی سرطان در مراحل اولیه، جلوی بروز این بیماری را گرفت و آن را درمان کرد. پس لازم است در مورد علایم هشداردهنده بروز سرطان روده بزرگ و نحوه برخورد و اقدامات اولیه در صورت بروز علایم به بیمار و اطرافیان او آموزش های لازم داده شود. 

مهم ترین علایم مشکوک سرطان روده بزرگ:

خونریزی دستگاه گوارش تحتانی در طی یک ماه اخیر

یبوست در طی یک ماه اخیر (با یا بدون اسهال، درد شکم و احساس پر بودن مقعد پس از اجابت مزاج)

کاهش بیش از 10 درصد وزن بدن طی 6ماه همراه با یکی از علایم گفته شده

شیوه های تشخیص زودهنگام و غربالگری سرطان روده بزرگ

انواع روش ها برای تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ به کار می رود که از این جمله می توان به آزمایش خون مخفی در مدفوع به روش ایمنولوژیک (IFOBT یا FIT) و کولونوسکوپی اشاره کرد.