به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری موج، در ابتدای این نشست خبری فریدون عموزاده خلیلی رییس هیات مدیره انجمن گفت: این نشست مهمی است چرا که در مورد یک اتفاق مهم است. این جایزه از سال ۲۰۰۲ در سوئد بعد از مرگ و به یاد آسترید لیندگرن، نویسنده ای که در طول عمر ۹۰ ساله اش به مسائل کودکان اندیشیده توسط شورای فرهنگی سوئد  تاسیس شد تا نویسندگانی که دغدغه مسائل انسانی و کیفیت را توامان دارند معرفی کنند. این جایزه را می توان نوبل ادبیات کودک نامید چرا که بعد از نوبل از نظر مالی و نقدی بالاترین در سطح جهان است. دلیل دیگر اهمیت این جایزه، نگاه جهانی آن است که کاندیداها از سراسر جهان توسط نهادهای مورد اعتماد دبیرختنه آن معرفی می شوند.

وی افزود: نهادهای معتمد در ایران تا سه سال پیش محدود به موسسه پژوهشی کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و شورای کتاب کودک، می شدند که بعد از مذاکرات ما هم به این جمع اضافه شدیم.

بخش های جایزه استرید لیندگرن چیست؟

عموزاده خلیلی ادامه داد: جایزه استرید لیندگرن در دو بخش اهدا می شود که یکی در واقع به یک عمر فعالیت یک نویسنده تعلق می گیرد که آثارش دارای همان دو ویژگی کیفیت هنری و توجه به ارزش های انسانی باشد و دیگری هم به یک مروج کتابخوانی اهدا می شود. ما در طی این سه سال گذشته نویسندگان یا مروجانی را معرفی کردیم اما تاکنون هیچ کاندیدایی از ایران موفق به دریافت این جایزه نشده است.  امسال براساس تجربه به دست آمده و بررسی بیشتر سعی کردیم که با انتخابی دقیق تر شانس کاندیداهایمان را بیشتر کنیم. در نهایت به یک اسم در بخش نویسندگی و یک اسم در بخش ترویج کتابخوانی رسیدیم.

وی افزود: تا کنون برندگانی که این جایزه داشته افراد کوچکی نبودند و در میان آن‌ها اسم‌هایی چون موریس سندارک و کاترین پاترسون به چشم می‌خورد و حتی در بخش ترویج کتابخوانی موسسه ترویجی زکریا تامر که یک موسسه فلسطینی است و یا در سال ۲۰۱۷ یک موسسه از آفریقای جنوبی انتخاب شده که اهمیت موضوع را نشان می دهد.

رئیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان ادامه داد: وقتی پای منافع ملی پیش می آید صرف نظر از رویکرد سیاسی و جایگاهی که داریم همه سعی در تقویت آن افتخار داریم همانطور که در مورد تیم های ورزشی همین اتفاق میفتد. هانس کریستین اندرسون یک المپیک جهانی است جایزه آسترید لیندگرن یک جام جهانی ادبیات کودک است و الان همه سازمان ها و ارگان ها مانند حوزه هنری، کانون پرورشی و وزارت ارشاد باید تلاش و حمایت کنند تا این حرکت و افتخار ملی به سرانجام برسد.

وی با مرور یک تجربه گفت: فرهاد حسن زاده هم برای جایزه هانس کریستین آندرسون و هم جایزه استرید لینگرن معرفی شد و به جمع پنج نفر نهایی راه پیدا کرد تنها به این دلیل که یک همت ملی پشت سر ایشان شکل نگرفت و آثارش به تعداد مناسب ترجمه و توزیع نشده بود و  در دنیا به اندازه کافی دیده نشد. این در حالی است که ما در ادبیات کودک ما از سطح بسیار خوبی برخورداریم و توانایی رقابت با سایر نویسندگان جهان را داریم اما تعداد بسیار کمی از آثار نویسندگان مان ترجمه می شوند در حالی که ترجمه آثار از پارامتدهای امتیاز آور برای یک نویسنده در جوایز جهانی است.

عموزاده خلیلی در ادامه به روند انتخاب افراد اشاره کرد و گفت: رویکردی نو گرایانه داشتیم و فردی را برای بخش ترویج معرفی کردیم که اولا نهادی و نه فردی فعالیت کرده باشد، در ثانی نوآوری داشته باشد، سوم اینکه تاثیرگذار عمل کرده باشد و از همه مهمتر به طور گسترده کار کرده باشد که حتی دورافتاده ترین نقاط تحت تاثیر این کار ترویجی قرار گرفته باشد. نکته دیگری که مد نظر ما بود قابلیت تداوم آن و قائم به شخص نبودنش باشد.

در مورد کاندیدای نویسندگی هم کسی را انتخاب کردیم که تمام کتابهایش به درد و رنج کودکان پرداخته باشد. بومی نگاه کرده باشد. زبان قوی و جهانی داشته باشد. کارهایش ترجمه شده باشد و تقلیدی نباشد تا برای دیگران هم تازگی و حذابیت داشته باشد.

بر این اساس علی اصغر سیدآبادی و جمشید خانیان به عنوان نمایندگانمان در بخش مروج و نویسنده انتخاب کردیم.

دلایل انتخاب جمشید خانیان

توزنده جانی ضمن ابراز خوشحالی از فعالیت انجمن در سطح بین الملل گفت: ما دو دوره در نمایشگاه بین اللملی کتاب فرانکفورت شرکت کردیم و ارتباط با جایزه آسترید لینگرن هم نتیجه همین حضور است اما سوال من این است که چرا نباید یک نویسنده مطرح همچون فرهاد حسن زاده را عموم مردم بشناسند و خبر حضورش در جوایز جهانی را شنیده باشند؟

وی در ادامه به نحوه انتخاب کاندیدای بخش نویسنده جایزه آسترید لینگرن اشاره کرد و گفت: همه اعضای هیات مدیره انجمن که خود نیز از فعالان این عرصه هستند با بررسی آثار نویسندگان مختلف جمشید خانیان را به دلایل متعدد به عنوان کاندیدا انتخاب و معرفی کردند. خلاصه این دلایل این بود که تا کنون بیش از صد مقاله و پایان نامه دانشگاهی پژوهشی و تحقیقی در مورد آثار این نویسنده منتشر شده و این به این معنی است که آثار این نوسنده مورد توجه محافل علمی قرار گرفته است. دلیل دیگر این بود که کمتر اثری از ایشان بویژه در عرصه نمایشی بوده که جایزه نگرفته باشد و حتی می توان گفت ورود ایشان از عرصه نمایشی به ادبیات کودک آگاهانه و زمینه ساز سبک خاص ایشان بوده است.

توزنده جانی افزود: خانیان در آثارش توجه خاصی به روایت و فرم داستان دارد و کاملا با یک معماری خاصی در آثارش روبرو می شویم که کار ایشان را ویژه می کند. در کنار همه اینها توجه ویژه ایشان به جنگ بوده و در عین حال نگاه خاصی هم به ادبیات و افسانه های بومی داشته اند در حالی که این نگاه سنتی و قدیمی نیست. نکته دیگر اینکه در هیچ یک از آثارشان نگاه آموزشی و تعلیمی ندارد چرا که معتقد است نوجوان ما یک مخاطب آگاه و باهوش است و خود دست به کششف آنچه در داستان وجود دارد می زند. توجه به زندگی شهری جنبه دیگری از آثار ایشان است. در حالی که در گذشته ترکیب جمعیت روستایی ما بیشتر بوده و غالب داستانها در فضای روستایی روایت می شدند نگاه ایشان به زندگی شهری قابل توجه است.

دبیر انجمن نویسندگان کودک و نوجوان افزود: توجه به سالمندان و رابطه بین نسلها در آثار ایشان هم قابل توجه است و در اکثر کارها آن را می توان دید. خانیان چه در متونی که برای بزرگسالان نوشته و چه در کتاب های کودکش هر داستانی را مثل معما می بینند و مخاطب را به حل این معما دعوت می کنند. توجه خاص به زبان و تکنیک و استفاده از زبانی شسته رفته از دیگر ویژگی های آثارش هستند.

دلایل انتخاب علی اصغر سید آبادی

در بخش دیگر این نشست عموزاده خلیلی به دلایل انتخاب علی اصغر سید آبادی به عنوان کاندیدای ایران در بخش مروجین کتابخوانی جایزه آسترید لینگرن تشریح کرد: مهمترین نکته ای که در مورد فعالیت سید آبادی توجه ما را جلب کرده فعالیت های معطوف به مخاطب ایشان و نهاد سازی برای ترویج کتابخوانی بوده است.

وی تاکید کرد: فهم و آموزه های عملی در مشارکت اجتماعی محور کارش بوده و سه مولفه کتابخوانی، آزاد اندیشی و تفکر انتقادی اجزا کارش را تشکیل می داده و حتی در یک روستایی که نان شب به سختی تامین می شود کودکانی را می بینیم که کتابی را می خوانند و با هم و یا با نویسنده اثر که در قالب این طرح به آنجا سفر کرده در موردش به بحث می نشینند.

عموزاده ادامه داد: بین ترویج کتابخوانی و کنشگری احتماعی یک پیوند خلاقانه ایجاد کرد و باشگاه های کتابخوانی را از موانع مختلف نادی و معنوی عبور داد و برای اینکه بتوانند از پتانسیل نقاط مختلف کشور به نفع کتابخوانی کودکان بهرمند شود سفرهای زیادی انجام داد. در نهایت تا سال گذشته در صد شهر و روستا، پنج هزار باشگاه و هفتاد هزار عضو داشتند که امسال این تعداد به هشتصد شهر و روستا و نزدیک به پانصد هزار عضو رسیده پس نتیجه فعالیتش بسیار فراگیر بوده است.

وی افزود: در عین حال در حال حاضر این حرکت دیگر به یک مطالبه عمومی تبدیل شده و حتی اگر سید آبادی سمتی نداشته باشد همین کودکان از مسئولین ادامه این حرکت راخواهند خواست. از سوی دیگر سید آبادی کنش فرهنگی را یک کنش فردی نمی بیند و آنرا تبدیل به یک کنش اجتماعی تبدیل کرده و باعث شده تا کودکان والدینشان را به خرید و خواندن کتاب تشویق کنند.

رئیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان ادامه داد: فعالیت سید آبادی پایلوتی و محدود نبوده و برای آن سیستم و نهاد ایجاد شده به نحوی که از جمله نهادهایی که در این ارتباط ایجاد شده باشگاه های کتابخوانی، کتابخانه های خانگی و کتابخانه های روستایی، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، جایزه لاک پشت پرنده و گوزن زرد است. تمرکز وی بر روی مخاطب از پژوهش و تالیف مقاله و کتاب تا حذف واسطه های بین کتاب و مخاطب دیده می شود.

وی افزود: قابل توجه است که ۱۶ دوره این جایزه برگزار شده اما تنها در ۲ دوره آن یک موسسه انتخاب شده و ما هم در دو دوره گذشته موسسه ای را معرفی کردیم که مورد توجه قرار نگرفته است. از طرفی دیگر کاری که دیگران در کشور انجام می دهند شباهتی به کار سیدآبادی ندارد چرا که کار او پایلوتی و محدود نیست و حتی در عرصه بین المللی معنی دار است به عنوان مثال مسئول کتابخانه مونیخ که فهرست کلاغ سفید را هم می نویسد پس از شنیدن توضیحات من درباره باشگاه کتابخوانی باورش نمی شد که چنین اتفاقی در ایران می افتد.

عموزاده در پایان تاکید کرد: به هیچ وجه در انتخابمان به فعالیت دولتی صرف توجه نکرده ایم بلکه به کلیت فعالیت چندین ساله سیدآبادی در عرصه های مختلف توجه داشته ایم و معتقدیم که در شرایط امروز جامعه آنقدر فعالیت این دو کاندیدا تاثیر گذار بوده که امیدواریم از طرف داوران هم مد نظر قرار بگیرد.