هفته دفاع مقدس به مناسب هشت سال دفاع جانانه مردم ایران از انقلاب و میهن نام گذاری شده است و به طور طبیعی بخشی از بار این دفاع و در ادامه حفظ ارزش ها و خاطرات آن ایام بر دوش هنرمندان و بویژه هنرمندان تجسمی بود. مساله ای که حتی به مشهور شدن هنرمندان فعال در این حوزه به هنرمندان انقلاب و دفاع مقدس انجامید. اما این شهرت و تلاش شایسته تقدیر آینده اقتصادی جدی برای این هنرمندان که عموما بسیار توانمند هم بوده اند در ایام بعد از جنگ و توسعه اقتصادی و سیاسی به همراه نداشته است. حتی هنر بسیاری از این هنرمندان آنچنان که بایسته و شایسته بوده به نقد و بررسی گذاشته نشده است.

برهمین اساس غلامرضا نامی که از هنرمندان و افراد مطرح در عرصه کارشناسی و مدیریت مراکز هنری و موزه ای در حوزه هنرهای تجسمی است، با نگاهی آسیب شناسانه به این موضوع، به خبرنگار خبرگزاری موج گفت: هنرمندانی که واقعه انقلاب و جنگ را تصویر می کردند بسیار مهم و قابل احترام هستند. طبیعی است که برخی از آنها در سطحی بسیار بالا به این موضوعات پرداخته اند و برخی دیگر هم با تکیه بر احساسات و بیان حرف دلشان آثاری را خلق کرده اند که شاید تکنیک زیاد خوبی نداشته باشند اما همه آنها قابل تقدیر و احترام هستند.

نامی در ادامه اظهار داشت: بسیار مناسب است که این آثار به طور یکجا در یک موزه جمع آوری شده و در معرض دید مردم، علاقمندان و محققان قرار بگیرد. این کاری است که باید حتما انجام شود اما تا این لحظه به صورت جسته و گریخته، نهادهای مختلف چند اثری را جمع آوری کرده و به نمایش گذاشته اند، اما جایی به نام «موزه هنرهای تجسمی انقلاب» که دفاع مقدس هم ریشه در دل همین رویداد و نگاه دارد، شکل نگرفته است و جای تاسف بسیار دارد.

قیمت آثار در بازار هنر در اختیار مردم است

این کارشناس هنری ادامه داد: اما قیمت آثار و جایگاه هنرمندان در بازار هنر به مردم بر می گردد. جامعه ای که در حال حاضر به طور کلی آشفته است دوست دارد که اثری را خریداری کند که شادش کرده یا دست کم بر غمش نیفزاید؛ در واقع با وضعیت موجود جامعه ما که تورم زیاد وجود دارد و شرایطی که تحریم ها و رفتار ناجوانمردانه ترامپ برای ما ایجاد کرده است، این مساله را بیشتر تشدید کرده که جامعه کمتر به سمت آثار این چنینی برود. در عین حال آنهایی هم که صد در صد انقلابی هستند و چنین نگاهی به آثار انقلابی ندارند، یا معمولا آنقدر پول دار نیستند که به خرید آثار ارزشمند و انقلابی هنرمندان انقلاب بپردازند یا در کل اهل خرید و نگهداری آثار هنری همچون تابلوهای نقاشی نیستند. اما کسی که پولدار بوده و همراه با هنر و انقلاب هم هست، حتما اثر هنری هنرمندان انقلابی را هم خریده و یا می خرد.

*هنرمندان انقلابی در موضوعات دیگر هنری هم موفق هستند

وی در پاسخ به این سوال که آیا اگر این هنرمندان با تغییر رویکرد، موضوع کارشان را متناسب با روحیات مخاطبان حراج های هنری قرار دهند آنها هم با فروش بالای تابلوهایشان مواجه خواهند شد گفت: در حال حاضر خیلی از هنرمندان انقلاب مانند حبیب الله صادقی، حسین خسروجردی، ناصر پلنگی ، کاظم چلیپا ، مرتضی اسدی ، مرتضی و مصطفی گودرزی و افراد بسیار دیگری که ممکن است حضور ذهن نداشته باشم و از قلم بیفتند، ضمن اینکه کارهای انقلابی خود را ادامه می دهند به خلق آثار اجتماعی مورد پسند قشر دیگری از جامعه هم می پردازند و از فروش نسبتا خوبی هم برخوردارند.

*چرا منتقدان هنری به طور جدی به ارزیابی هنری آثار هنرمندان انقلابی نپرداخته اند

این کارشناس هنری در پاسخ به این سوال که آیا نباید منتقدین نگاهشان را نسبت به این هنرمندان، تغیر بدهند چرا که زمانی به دلیل شرایط روز جامعه، محتوای آثار این هنرمندان بیشتر مد نظر بود در حالی که ارزش هنری این آثار نباید تحت الشعاع قرار می گرفت، گفت: منتقدین هنری سعی کردند از این مسئله فاصله بگیرند و خودشان را درگیر این مسائل نکردند تا مبادا انگ ایدولوژیکی به آنها زده شود. در واقع آزاد نبودند تا همه چیز را مطرح کنند و ممکن بود در پی تعریف از نقاط قوت و مثبت اثر به وابستگی و یا در صورت پرداختن به نقطه ضعف ها و کاستی های آثار به تقابل ایدولوژیک متهم شوند.

غلامرضا نامی ادامه داد: مسئله اصلی در این زمینه بحث منتقدین نیست چرا که در میان این هنرمندان افراد بسیار قوی حضور داشتند. به عنوان مثال من معتقدم که حبیب الله صادقی و حسین خسروجردی و تعدادی دیگری که از آنها پیشتر نام بردم،  از بهترین طراحان این مملکت هستند که مبانی را هم به خوبی می شناسند. همه آنها دانشگاهی و از افراد شاخص هنر این مملکت هستند و به خوبی هنر را می شناسند.این افراد زمانی به دنبال ایده و قلبشان رفتند و متاثر از جنگ و انقلاب شدند.

وی تاکید کرد: البته فراموش نکنیم که عده ای هم بودند که شعاری کارکرده اند که هرگز جایگاهی نخواهند داشت؛ اما کسی که حرف دلش را زده بیشتر ماندگار است.

*دلیل تفاوت عملکرد ما با سایر کشورهای جهان در پرداخت به هنر انقلابی

نامی در پاسخ به این سوال که تفاوت و یا تشابه رویکرد ما به هنر مقطع خاصی از تاریخمان با سایر دنیا در وضعیت مشابه چیست؟ گفت: این مسائله را به این صورت کلی نمی توان مطرح و مقایسه کرد؛ اما آنچه که مسلم است مانند سایر نقاط جهان نبوده ایم. در کشورهای دیگر جهان دولتمردان و متصدیان فرهنگ و هنر این خدمت را انجام داده اند که کتابها و تحلیل های فراوانی نسبت به هنر دوران جنگ یا انقلابشان صورت گرفته و هنوز هم در دست انجام است و در باره آثار و هنرمندان آن دوران صحبت می شود.

وی تصریح کرد: در ایران به رغم اینکه جاهای زیادی داریم که پسوند انقلاب و یا دفاع مقدس را دارند زیاد است اما پرداختن با برنامه، موثر و عمیق به هنرمندان خلاق انقلابی ما کمتر صورت گرفته است. شاید یکی از آسیب ها در این زمینه همین چندپاره بودن این مراکز و مشخص نبودن متولی اصلی این امر است.

این هنرمند پیشکسوت افزود: اگر متولی ای هم هست هنوز تنها به تولیدات انقلابی فکر می کند، درحالی که تولید با این موضوعات با تحلیل و تحقیق در این زمینه مقولاتی جدا و البته مکمل هستند که رویکردهای متفاوتی می طلبد. البته متاسفانه در کشور ما به طور کلی، هنر برای جامعه یک مقوله تفننی و در اولویت دوم است و طبیعی است که انقلابی و غیر انقلابی هم ندارد.

*آنالیز هنری تخصصی بدور از تعصب جایگاه واقعی هنرمندان انقلاب را نشان خواهد داد

وی در پاسخ به این سوال که از میان متولیان دولتی، دانشگاه ها، گالری و مجموعه داران، محققین و یا منتقدین، کدام بهترین گزینه هستند برای اینکه به این موضوع بپردازند، گفت: در واقع مهم این است که بستری برای آنالیز هنر این مملکت که کارهای انقلابی هم جزئی از آن است، فراهم شود. گرچه کارهایی شده اما باید بیشتر بر روی آن کار شود.

نامی تاکید کرد: هنرمندان انقلابی افرادی هستند که می توانستند موقعیت های خیلی بهتری از نظر اقتصادی و اجتماعی داشته باشند، اما همه آنها را رها کردند و به دنبال ایده و آرمان هایشان رفتند و سعی کردند آن را به نمایش بگذارند.

این کارشناس هنر افزود: بنابراین معتقدم بهترین کار این است که یک موسسه خارج از تفکر خطی شکل بگیرد و به همه و از جمله هنرمندان انقلابی بپردازد. در این حالت وقتی از هر کدام از هنرمندان و حتی همین نقاشان انقلابی که سخنی به میان می آید، از همه ابعاد بررسی می شود و بسیاری از آنها که هم در هنر انقلابی و هم در آثار غیر انقلابی شاخص هستند، به طور قطع در آنجا هم مطرح می شوند.

غلامرضا نامی در پایان گفت: تاکید می کنم که هیچ هنرمندی نمی تواند از جامعه اش متاثر نباشد، حتی مدرنیست ترین هنرمند این جامعه متاثر از آن و متعهد به آن است چرا که هویت دارد. خارج از این خط ها اگر موسسه ای تاسیس شود و در آن افراد متخصص غیر متعصب به بررسی هنر و هنرمندان بپردازند، آن وقت می توان در مورد کیفیت واقعی هنرِ هنرمندانی که در عرصه های انقلابی و دفاع مقدسی فعالیت کرده اند به درستی سخن گفت.