به گزارش خبرگزاری موج، یازدهمین قسمت از برنامه شب معماری به مبحث مهم معماری اسلامی- ایرانی اختصاص داشت.

میهمان این برنامه مهندس عبدالحمید نقره‌کار رئیس قطب علمی معماری اسلامی بود. عبدالحمید نقره‌کار معمار و نظریه پرداز در حوزه معماری ایرانی اسلامی است و همچنین رئیس کسری نظریه پردازی معماری و شهرسازی شورای عالی انقلاب فرهنگی.

عبدالحمید نقره‌کار در آغاز و قبل از شروع مباحث مورد بحث، عنوان برنامه‌ مورد سوال خود قرار دارد. به بیان نقره‌کار‌«هیچ پدیده‌ای هویت آن گم نمی‌شود و هر پدیده، ایده‌ای برای ساخت آن در پشت آن بوده است». اما نکته‌ای که وجود دارد هویت غفلت شده در پدیده‌ها و مسائل انسانی است. خصوصا در خصوص انسان که خود انسان دو هویت دارد. یک هویت عقلانی، روحی و الهی و یک هویت غریضی و حیوانی است و چون آزادی دارد، بعضا هویت الهی خود را فراموش می‌کند. در خصوص معماری و شهرسازی نیز به همین صورت است که می‌توانند هویت عقلانی، الهی، منطقی داشته باشند و یا می‌توانند بیمار شوند و هویتشان غیر علمی و غیر انسانی و الهی باشد. که معماری و شهرسازی امروز ما بیمارگونه است و هویت عقلانی ندارد.

در ادامه‌ی بحث نقره‌کار به سراغ تعریف معماری ایرانی- اسلامی رفت. موضوع مورد بحثی که مهندس نقره‌کار به عنوان نظریه پرداز در این خصوص مخالفین و موافقین زیادی دارد. 

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با توجه به نکته‌ی مورد بحث در واژه معماری اسلامی-ایرانی پرداخت و گفت: این واژه که در اسناد بالا دستی ما نیز قرار دارد به این صورت آماده است که کلمه‌ی معماری از اسلامی جدا شده است. که این مفهوم را می‌رساند که این دو مفهوم دو چیز متفاوت هستند.و ما هم باید تفکیکی نیز قاعل شویم. ایران از نظر مبحث فلسفی، عنصری هست نسبی، متغیر و متکثر که شاهد این صحبت نیز نوع اقیلم، اقوام و جغرافیای این سرزمین است. اما اسلامی مکتبی هست دارای اصول فرا زمانی و فرامکانی و ثابت و این دو تا تفکیک شده از هم هستند.

عبدالحمید نقره‌کار در ادامه بحث بالا افزود: در حوزه سبک دین اسلامی سبک معماری دارد، اصول اجتهادی‌ای که شهید مطهری نیز مطرح کردند، ۱۰ اصل را به ما ارائه می‌کند. هنرمند و معمار می تواند با استفاده از طریق این ده اصل می‌تواند ایده‌ها و ایدآل‌‌های خود را به کالبد تبدیل کند. بنابراین اسلام هم در ایده پردازی، هم در تخیل و هم در روش و سبک هنر و معماری نظر دارد و مرحله‌ی چهار با خود معمار و هنرمند است که چطوری این‌ها را مورد اجرا قرار می‌دهد.

نقره‌کار در ادامه اظهار داشت: در خصوص معماری اسلامی-ایرانی تمام مشکلات و چالش‌های از آنجا آغاز می‌شود که ما می خواهیم مصداق‌ها را ثابت کنیم. ما می‌گوییم اصول ثابت هستند که این اصول در اسلامی تعریف شده است و جزء ذات انسان است. اما مصداق نسبی است مثل خانه‌ی «مفید» خانه‌ای که نیازهای انسان را پاسخ بده. خانه‌ی مفید در هرجا تعریفی دارد. مثلا در این اقلیم این مدل خانه مفید است یا اینکه برای این تعداد از خانواده مدلی دیگر مفید است. پس مصداق ثابت نیست. و نباید ثابت باشد. پس اگر بخواهیم بگویم معماری اسلامی ثابت چیست؟ پاسخ معماری آفرینش است که آن را خداوند خلق کرده است. ما نمی‌توانیم سنت را مصداق بدانیم. سنت‌ها اصول هستند. با اصول ثابت می‌توان بسیار کالبد خلاقانه و مفیدی تولید کرد. اینکه ما المان‌های گذشته مثل طاق و گنبد و کاشی را مجددا به همان شیوه استفاده کنیم و آن را معماری اسلامی بدانیم اشتباه است. 

مهندس نقره‌کار در ادامه‌ی بحث برنامه به سراغ بیان اصول مورد بحث رفت و اصول را برای تحقق این نوع از معماری بیان کرد و اظهار داشت: ما اگر بخواهیم  معماری و شهرسازی ما درست بشود نباید فقط به سراغ معمار‌ها برویم، معماری یک امر اجتماعی، اقتصادی، صنعتی و وابسطه به مجموع شرایط است. چهار رکن باید اصلاح شود. 

اولین مسئله دانشگاه‌ها هستند. دانشگاه‌های ما اول باید اسلامی ایرانی بشوند تا بتوانند طراحی درستی انجام بدهند. که حضرت اما می‌فرماید اگر دانشگاه‌عا اصلاح شوند جامعه درست خواهد شد. دانشگاه‌های ما متاسفانه هنوز تقلیدی و ترجمه‌ای است.  

مرحله‌ی دوم اصلاح قوانین و اسناد است. با این قوانینی که به ما از سوی شهرداری داره تحمیل می‌شه هرگز معماری اسلامی-ایرانی تحقق نخواهد شد.

سومین مرحله: مدیران و کارشناسان هستند. اگر مدیران و کارشناسان حق نشناس باشند، متخصص نباشند، تعهد علمی و منطقی نداشته باشند، قطعا باز این معماری تحقق پیدا نخواهد کرد. 

مرحله‌ی چهار معماران و شهرسازان هستند که باید درست طراحی کنند.

مهندس نقره‌کار در پایان اظهار داشت: در نظر باید ایده‌آلیست و در عمل با توجه به شرایط نسبی گرا باشیم. نظر مطلق هست و این هست و جزء این نیست و در عمل باید نسبت به شرایط عمل کنیم که مقام معظم رهبری هم می‌فرمایند در عمل وضع موجود را باید بهتر کنیم و یک قدم را بهتر کنیم. 

معماری ای که در گذشته بود مثل خانه‌های سنتی برای گذشته می‌تواند الگو باشد اما باید بداینم که برای اون دوره بوده است. برای ساخت یک خانه و فضایی مطلوب باید شرایط کنونی رو مورد توجه قرار داد و با توجه به اساس اصول طراحی کرد آن وقت می‌توان به یک معماری صحیح و مبتنی بر اسلامی دست یافت.