علیرضا دهقان مستندساز و عضو هیات انتخاب فیلم‌های کوتاه سیزدهمین جشنواره بین المللی سینماحقیقت درباره فیلم‌های این جشنواره به خبرنگار سینمایی خبرگزاری موج گفت: نکته مهم برای ساخت یک فیلم مستند این است که نیازمند سوژه مناسب و پرداخت مناسب آن سوژه هستیمy اما اتفاقی که شامل حال خیلی از فیلم‌های جشنواره سینماحقیقت شده است، نپرداختن به سوژه‌های جذاب است. به نحوی که کارگردانان آنقدر مسحور سوژه جذاب خود شده‌اند که بدون پرداخت مناسب به آن، تنها به یک روایت از آن سوژه بسنده کرده‌اند.

وی تصریح کرد: این در حالی است که اگر سوژه جذاب پرداخت خلاقانه‌تری داشته باشد، در سنجش آن بسیار موثر خواهد بود. اما همانطور که گفتم این اتفاق برای خیلی از فیلم‌های جشنواره سیزدهم رخ نداده است.

* سوژه ها رها می شوند

دهقان به تعدادی از سوژه‌های خوب فیلم‌های سیزدهمین جشنواره سینماحقیقت اشاره کرد و گفت: این سوژه‌ها تا جایی از فیلم خوب روایت می‌شوند، اما از یک جایی به بعد تکلیفشان نامشخص می‌ماند و فیلم تمام می‌شود. یعنی یک تفسیر خلاقانه واقعیت روی آن شکل نمی‌گیرد. در این دوره جشنواره این تفسیر خلاقانه در معدودی از فیلم‌ها اتفاق افتاده است و عملا خیلی از فیلم‌ها در مرحله اولیه پرداخت یا روایتی گذرا از صفر تا صد زندگی یا حتی روایتی یک روزه یا گزارشی تصویری از سوژه به پایان می‌رسند و وجه شاخص سینما که قرار است دراماتیزه شود، در آنها اتفاق نمی‌افتد.

وی در توضیح بیشتر این مطلب، بیان کرد: مستند، از یک رویداد واقعی شکل می‌گیرد و با افسانه و خیال کاری ندارد، بنابراین کارگردان وقتی با یک واقعیت مواجه می‌شود باید آن را با استفاده از یکسری عناصر مثل پژوهش، دراماتیزه کردن، قصه‌پردازی و ... از یک داستان واقعی به یک روایت جذاب سینمایی تبدیل کند. حال معیار داوری و جذابیت فیلم این است که کارگردان چقدر توانسته سوژه مدنظر را با استفاده از این عناصر به یک روایت تبدیل کند و اینکه چقدر به این عناصر احاطه داشته است و توانسته از پسِ آنها برآید.

* معیارهای انتخاب فیلم‌ها در هیات انتخاب جشنواره سینماحقیقت

این مستندساز جوان درباره معیارهای انتخاب فیلم‌ها در هیات انتخاب جشنواره سینماحقیقت گفت: در فضای مجازی این موضوع مطرح شده که هیات انتخاب بیش از حد بر انتخاب فیلم‌ها نظر داشته یا دبیر در کارها دخالت کرده اما اینطور نبوده است. نکته مهم در انتخاب در جشنواره‌های موضوعی این است که اگر فیلمی منطبق با موضوع جشنواره نباشد از دور خارج می‌شود اما در جشنواره سینماحقیقت گستره‌ای برای انتخاب وجود ندارد هرچند برخی می‌گویند اینجا، سینماوریته است اما من معتقدم سینماوریته، شعاری کوچک از جشنواره حقیقت است و اینجا جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران محسوب می‌شود و باید شامل گوناگونی همه موضوعات و سبک‌ها شود. بنابراین چون حقیقت، تک جشنواره تخصصی در حوزه مستند است مجبوریم ظرف میزان خودمان را بزرگتر در نظر بگیریم و از تمامی شاخه‌های مستند در آن داشته باشیم.

وی ادامه داد: بنابراین چون بحث موضوع در سینماحقیقت مطرح نیست به مباحث تخصصی و روایت توجه می‌کنیم و اینکه ما واقعا باید بتوانیم فیلم‌هایی را انتخاب کنیم که از لحاظ ساختاری قوی باشند.

کارگردان مستند اوسیا خاطرنشان کرد: انتخاب ۶۲ فیلم برای بخش های مختلف جشنواره، آمار کمی نیست و شاید زیاد هم باشد اما در قیاس با تعداد فیلمی که ارسال شده‌اند، آمار قابل توجهی است. 

وی تاکید کرد: این انتخاب‌ها بر اساس شرایط تعیین شده جشنواره، نوآوری‌ها، بیان حرف جدید، شعار جشنواره و ... بوده است و اینکه یک فیلم قبلا چه موفقیت‌هایی داشته مدنظر ما به عنوان هیات انتخاب نبود.

* انتخاب، داوری نیست!

دهقان در پایان گفت: سعی کردیم مستندهایی که خلاقانه‌تر بودند و مستندهایی که در محافل دیگر جایی برای نمایش ندارند و تجربه‌های جدیدی را به سینما اضافه می‌کنند، انتخاب کنیم. اشتباهی که در خیلی از جشنواره‌ها صورت می‌گیرد این است که برخی دوستان در هیات‌های انتخاب، فیلم‌ها را داوری می‌کنند در صورتی که کار هیات انتخاب، داوری آثار نیست بلکه باید با در نظر گرفتن حدنصاب‌ها و برخی معیارها، فیلم‌ها را انتخاب کنند.