به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری موج، آئین یادبود شاعر مجاهد محمدسرور رجایی با حضور حجت الاسلام قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، همایون امیرزاده مدیرکل روابط عمومی وزارت ارشاد، محمدمهدی دادمان رئیس حوزه هنری، مجدالدین معلمی معاون هنری حوزه هنری، عباس محمدی مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری، نماینده سفارت افغانستان، سعید حدادیان مداح اهل بیت، بهروز جلالی مدیر بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان و جمعی از هنرمندان افغانستانی برگزار شد و اجرای آن بر عهده سعید بیابانکی بود.

سه ویژگی منحصر به فرد محمدسرور رجایی

پس از تلاوت قرآن و اجرای سرود دو کشور ایران و افغانستان، محمدمهدی دادمان پشت تریبون قرار گرفت و گفت: واقعیت این است که برای هر علاقمند فرهنگ و هنر و هرکسی که وجود آقای رجایی را درک کرده فقدان ایشان خیلی سخت است. این مرحوم سه ویژگی داشت که او را کم نظیر کرده است. اول اینکه محور شاعران مهاجر افغانستان در حوزه هنری بود. محفل شعر و ادبیات افغانستان به نوعی محل گعده شعرا و اهل فرهنگ افغانستانی بود که گرد او ایجاد می شد. وجود عمیق و گسترده هنری در مرحوم رجایی مانع نشده بود که رسالت دیگری برای خود متصور شود و مجاهدانه پای آن ایستادگی کند.

وی افزود: آن مرحوم حقیقتا راوی مجاهدت مردان افغانستانی بود و با توجه به مجاهدت ایشان در روایت مجاهدت و شهادت مردان افغانستانی، شاید تمثیل آوینی افغانستان برای او بی راه نباشد. 

دادمان ادامه داد: ویژگی دیگرش این بود که در همه عمرِ فرهنگی و هنری اش، به همزیستی و برادری افغانستان و ایران کمک کرد. تعبیر «خون شریکی» یک تعبیر نوآورانه بود که من اول بار از ایشان شنیدم؛ و حقیقتا ما خون یکی هستیم و ایشان تلاش کرد نزدیکی ایران و افغانستان را به ما یادآوری کند.

خون شریکی و قلم شریکی از مشترکات چهل سال اخیر ایران افغانستان است

سیدعباس صالحی هم گفت: مشترکات تاریخی فرهنگی و تمدنی ایران و افغانستان زیاد بوده است که از آن جمله می توان به زبان مشترک، دین، آیین، شاعران و مفاخر  و میراث فرهنگی اشاره کرد اما در چهار دهه اخیر مشترکات جدیدی بین ما دو ملت افزوده شده است.

وی افزود: اولین آنها همان تعبیر مرحوم رجایی یعنی خون شریکی بود. در این چهل ساله، خون ملت ایران و افغانستان در هم آمیخت. همانطور که تعدادی از مجاهدین افغانستانی در کنار ملت ایران در هشت سال دفاع مقدس شهید و جانباز شدند؛  از آن سو، ولو خود ایران درگیر انقلاب و جنگ بود، فراوان ایرانی‌هایی بودند که در مقابل اشغال شوروی در کنار مجاهدین افغانستانی مبارزه کردند. امروز هم مدافعان حرم ایرانی و افغانستانی پا به پای هم بودند و هستند.

وزیر ارشاد ادامه داد: از نگاه مرحوم رجایی این دفاع از حرم و خون شریکی باعث همدلی بیش از پیش دو ملت شده است. فراموش نمی کنم زمانی که معاون فرهنگی ارشاد بودم و قرار شد تا نمایشگاه کتاب را برگزار کنیم و اولین مهمان ما کشور افغانستان باشد، مرحوم رجایی غرفه ای از شهدای افغانستانی برپا کرد که بسیار دیدنی شد. بخش قابل توجهی از عمرش را برای این روایت گذاشت. روایتی که او در جاهای مختلفی از این حضور از کتاب «از دشت لیلی تا جزیره مجنون» و دیگر کتابهایش مطرح می کند. به عنوان مثال برای این همدلی ماجرای شهید افغانستانی را روایت کرد که در ایران خانواده‌ای نداشت و در عملیات والفجر به شهادت رسید. اما در خراسان، هزاران هزار نفر خانواده او شدند و تشییع باشکوهی برای او به عمل آوردند. 

وی تاکید کرد: این ها همه قطراتی هستند که به جویبارها و‌ نهری تبدیل شدند که می توانند دریاهایی بسازند از این جهت او این خون شریکی را روایت کند. حوزه «خون‌شریکی» حوزه جدیدی است که هنوز کار زیادی در آن انجام نشده است. 

سید عباس صالحی با بیان اینکه به تعبیر او «قلم شریکی» در کنار «خون شریکی» از اشتراکات جدید دو ملت ایران وافغانستان در چهار دهه اخیر است گفت: اگر ما دو بال خون و قلم را دو بال تمدن سازی بدانیم، همان مداد علما و دماء شهدا؛ در این چهل سال هرجا که مهاجران افغانستانی حضور داشتند شاهد نوعی قلم شریکی بودیم که ایرانیان و افغانستانی‌ها اقدام به تولید شعر و ادب کردند. این رفت و آمدهایی که قلم را از ابتدا و انتهایش به هم وصل می کرد و این دو ملت را بر اریکه ادب می نشاند.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد: امیدوارم  که کسانی که راه او را ادامه خواهند داد مسیری را برای همدلی و همراهی دو ملت باز کنند.

در ادامه عارف جعفری شاعر و آهنگساز و خواننده افغانستانی هم گفت: از مرحوم رجایی خود به مثابه یک لشکر تک نفره بود از شعر کودک و بزرگسال تا روزنامه نگاری و برگزاری جشنواره را انجام می داد که همگی از کارهای چند لایه بود اما او به تنهایی همه آنها را به تنهایی انجام می داد.

وی که بغض اجازه ادامه سخن به او نداد، سخنش را با یک غزل با مضمون امیرالمومنین به پایان برد و پس از آن محمدجواد آسمان دیگر شاعر افغانستانی بود کهابیاتی را به یاد مرحوم محمدسرور رجایی خواند.

در ادامه این مراسم،  بهروز جلالی هم گفت: وقتی ما از حلقه کار اجرایی خارج می شویم از آن دوری می کنیم اما محمدسرور رجایی با اشتیاق زیادی به دنبال انجام امور اجرایی بود. بارزترین ویژگی‌اش این بود که در حوزه کار فرهنگی نه گفتن بلد نبود.

پس از آن محسن سعیدی شاعر دیگری از افغانستان بود که به روی سن دعوت شد اما او ترجیح داد که به جای خواندن اشعاری، سخنان کوتاهی در مورد تلاش محمدسرور رجایی بیان کند. این هنرمند گفت: بزرگترین کار مرحوم رجایی، پاسداری از یک میراث مقدسِ انسانیِ اسلامی به اسم «برادری» بود. اما سوال اینجا است که ما چه نیازی به پاسداشت از برادری داریم؟ باید گفت که ما مرتکب یک غفلت و اشتباه می شویم و کسانی که شبانه روز برای بر هم زدن برادری ما تلاش می کنند را در نظر نمی گیریم.

وی سپس به خاطره ای از یک دانشجوی افغانستانی تعریف کرد که در تلاش برای راه اندازی یک رسانه بودند و در راستای یافتن یک حامی مالی سر از سفارت امریکا در آوردند. در آنجا یکی از مسئولان سفارت به آنها گفته بوده که دشمن ترین سرزمین ها برای افغانستان دو همسایه شما یعنی ایران و پاکستان هستند که اگر به ما ثابت شود در جریان فعالیت رسانه شما بر این موضوع تمرکز دارید، از حمایت ما برخوردار می شوید. 

این شاعر مهاجر افغانستانی افزود: دشمنان امت واحده اسلامی دوست ندارند این فرهنگ پارسی ما که به نام پیامبر اسلام هم متبرک شده است فراگیر شود. همانطور که می بینیم سه مقاله مشکوک در رسانه های ایران منتشر شد که از آنها این تعبیر شد که ایران از طالبان حمایت می کند و از آنها در فضای مجازی به شدت علیه این برادری که مد نظر استاد رجایی هم بود استفاده شد.

محسن سعیدی در پایان سخنان خود تاکید کرد: ما نباید منتظر این بمانیم که یک استثنای دیگری همچون محمدسرور رجایی پیدا شود و کارها را یک تنه انجام دهد. ما به راه رجایی برای سامان دادن به وضعیت اسف‌بار موجود در امت اسلامی و وطن پارسی نیاز داریم.  

در ادامه این مراسم سعید حدادیان هم ضمن بیان خاطره ای از حضور در خانه یکی شهید افغانستانی اشعاری را از ذکر مصیبت حضرت رقیه خواند.  عباس محمدی هم آخرین سخنران این مراسم بود.

در پایان این مراسم که در فضای باز حوزه هنری برگزار شد و تا نیمه شب ادامه داشت، هم با اهدای هدایایی از خانواده مرحوم محمدسرور رجایی تقدیر به عمل آمد.