به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری موج، دوران خلفای اموی یکی از مهمترین دوره‌های تاریخ اسلام به شمار می‌رود. شیوه ملک‌داری امویان تأثیرات شگرفی بر اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه گذاشت. روش حکومت امویان در جامعه با تکیه بر تعصب نژادی تفسیر دلخواه و خلافت‌پسندانه از اسلام و جعل حدیث و خرافات باعث دامن زدن به تفاوت‌های فردی، قومی، نژادی و فرقه‌ای شد. امامان شیعه به خصوص امام باقر(ع) در تصفیه و بازسازی فرهنگ دینی و بیانگذاری اصول و مبانی فقه شیعی با تکیه بر اخبار و احادیث ناب اهل بیت(ع) نقش مهمی ایفا کردند. سرانجام هشام بن عبدالملک که وجود پربرکت امام محمدباقر(ع) را تهدیدی برای خلافت خویش می دید، دستور قتل ایشان را صادر و در نهایت در هفتم ذیحجه ۱۱۴ هجری قمری امام پنجم شیعیان را در ۵۷ سالگی در مدینه مسموم کرد و به شهادت رساند.

با توجه به نقش امام باقر در پایه‌گذاری فقه شیعه و زمینه‌سازی برای تأسیس دانشگاه بزرگ اسلامی و تدوین فقه جعفری توسط امام ششم شیعیان تحقیقات انجام شده کافی به نظر نمی‌رسد. در همین زمینه حجت‌الاسلام «یدالله بیگلو» استاد اندیشه اسلامی و پژوهشگر امور دینی در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی موج به تبیین سیره و ویژگی‌های اخلاقی امام محمدباقر(ع) پرداخت.

زندگی سیاسی امام محمدباقر(ع)

حجت‌الاسلام بیگلو، با بیان اینکه دوران زندگی امام محمدباقر(ع) مقارن با خلافت امویان بود، گفت: در این دوره شیعیان به شدت مورد آزار و سخت گیری بودند و در برخی دوره‌ها شدت بیشتری می‌یافت. ظلم و جور حکام اموی علاوه بر شیعیان و محبان اهل بیت(ع) دیگر گروه‌های جامعه مانند خوارج و موالی را نیز بی‌بهره نگذاشت و همین رفتار امویان به قیام‌های خوارج و علویان که در تمام دوران بنی امیه کمابیش به چشم می‌خورد منجر شد.

وی در ادامه افزود: در چنین شرایطی باقرالعلوم(ع) با غنیمت شمردن زمان، حوزه علمیه‌ای را بنیان نهاد و شاگردان زیادی را به محضر خویش پذیرفت و بدین شکل افراد بسیاری به مدینه می‌آمدند تا از محضر این حضرت(ع) کسب علم کنند، امام(ع) نیز در کنار این امور با دشمنان اسلام که با نقل حدیث سبب انحراف‌های فکری و اخلاقی در جامعه شده و فرقه‌های منحرفی را شکل داده بودند، به مبارزه برخاست.

مناظره‌های امام باقر(ع) با فرقه‌های انحرافی

این پژوهشگر امور دینی با توضیح اینکه امام پنجم شیعیان(ع) با بهره گیری از استدلال و بیان جزییات، به متقاعد ساختن افراد می‌پرداخت و اینگونه به موفقیت دست می‌یافت، تصریح کرد: گفت و گوهای علمی امام(ع) به یقین از مهم‌ترین عوامل حفظ دین اسلام به شمار می‌رفت. دین اسلام بر پایه علم، عقل و معرفت استوار است و می‌گوید مباحث اعتقادی نباید با زور و اجبار به مردم تحمیل شود، بنابراین اولیای الهی، عقل انسان را مخاطب خویش قرار می‌دادند و از راه تعقل و تفکر آنان را آگاه می‌ساختند و با این روش آنها را به طرف حقیقت هدایت می‌کردند.

بیشتر بخوانید: 

مختصری از روایت زندگی‌نامه امام محمد باقر(ع)

سخنرانی حجت‌الاسلام رفیعی به مناسبت شهادت امام محمد باقر (ع) + فیلم

عمر پربرکت امام رضا (ع) از ولادت تا شهادت

پرورش شاگردان برای گسترش دین اسلام

حجت‌الاسلام بیگلو، در ادامه بیان داشت: امام محمدباقر(ع) شاگردان برجسته‌ای پرورش داد که بسیاری از آنها امام معصوم(ع) را در راه دستیابی به هدف‌های دین اسلام و برطرف کردن شبهه‌های موجود در جامعه یاری رساند. وقوع قیام‌های مختلف در دوره‌های گوناگون زندگی امام(ع) بر میزان آزادی شیعیان در گسترش دین اسلام موثر بود. از این رو نباید تصور کرد که امام باقر(ع) در شرایطی آرام و به دور از محدودیت‌ به این جنبش بزرگ فرهنگی اقدام کرد بلکه در زمان‌هایی امام(ع) و یاران ایشان مجبور به تقیه می‌شدند و به طور پنهانی به فعالیت‌های علمی و روشنگرانه خویش ادامه می‌دادند.

این استاد اندیشه اسلام با اشاره به اینکه امام(ع) با برقراری حوزه‌های درسی، با کج‌اندیشی‌ها و انحراف‌ها مبارزه کرد، گفت: این امام همام در مسیر زدودن چالش‌های علمی، تحکیم مبانی معارف و اصول ناب اسلامی کوشید و به تربیت دانشمندان و فرهیختگان عصر خود پرداخت. در مکتب امام باقر(ع) شاگردانی ممتاز همچون ابان بن تَغلِب، زراره بن اعین شیبانی و محمد بن مسلم ثقفی رشد یافتند که در تفسیر، حدیث، فقه، قرائت و لغت تسلط بسیاری داشتند و از برجسته‌ترین و پرآوازه‌ترین پرورش یافتگان و دانش آموختگان ایشان و امام صادق(ع) بودند و بی‌تردید در گسترش فرهنگ اسلام ناب و حقیقت های آموزه‌های اهل بیت(ع) نقش تأثیرگذاری داشتند.

وی در پایان افزود: باید دانست پیروی از سبک زندگی و سیره امامان شیعه سبب می‌شود تا ویژگی‌های رفتاری آنها در شخصیت فردی نهادینه شود و می‌تواند به عنوان خط مشی موثر برای هدایت افکار و عقاید بشریت و رسیدن به سعادت اخروی باشد.