به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج همدان، امروزه سیاست و قدرت، ابعاد پیچیده‌تری به خـود گرفتـه و عناصـر دخیـل در قـدرت متکثر شده است. از نخبگان سیاسی، گروه های نفوذ و احـزاب، تـا رسـانه هـا و نهادهای مختلف اجتماعی، همه به گونه ای بر قدرت تأثیر می‌گذارند و یا این که حـداقل از سیاسـت متأثر می‌شوند. در کشورهایی کـه دموکراسـی و حـضور مـردم در عرصـه هـای سیاسـی ـ اجتمـاعی پررنگ­تر است، نقش احزاب و گروه ها جدی‌تر دیده می شود و بنـابراین، تحلیـل نهادهـای مدنی و نقش احزاب به عنوان یکی از نهادهای مـدنی در پیکره سیاسـی جامعـه، امـری ضروری به نظر می‌رسد.

پیرو اهمیت موضوع با مدیرکل سیاسی استانداری همدان،  ابوالقاسم الماسی به گفتگو نشستیم؛ متن کامل مصاحبه را در ذیل می‌خوانید:

مدیر کل سیاسی استانداری همدان بابیان اینکه تعریف ­های مختلفی را می‌توان از تحزب ارائه کرد، اظهار داشت:

آنچه مصطلح است و به زبان عامیانه در تعریف تحزب آورده شده است به گروهی از افراد با اهداف و وجوهی مشترک که درگذر زمان به تدوین اساسنامه و مرامنامه همت گماشته اند و به جهت نیل به قدرت و جایگاه سیاسی در کشور تلاش می کنند، اشاره می شود. البته از منظر تئوریک تعریف­های به‌مراتب پیچیده­تری در این زمینه وجود دارد اما عمدتاً کسانی که در احزاب فعالیت می­کنند برای کسب قدرت و تأثیرگذاری در معادلات قدرت، گرد هم آمده و در راستای تحقق اهداف خود اقدام به تشکیل حزب می‌کنند.

عمده ­ترین هدف احزاب را می‌توان کسب قدرت دانست

 ابوالقاسم الماسی با اشاره به اینکه عمده­ ترین هدف احزاب را می‌توان کسب قدرت در راستای پیاده‌سازی آرمان‌ها، منویات، منش­ ها و برنامه‌های حزب برشمرد، گفت: احزاب با به‌کارگیری اعضا و نفرات مورد نظر خود در تحقق سیاست­های مورد نظر در زمینه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی داخلی و خارجی و ... برمی‌آیند.

 وی در ادامه افزود: تأثیرگذاری احزاب بر اساس مرامنامه و منش و علی ­القاعده برنامه داشتن در خصوص اوضاع وشرایط حاکم مختلف است؛ چه در قدرت حضورداشته باشد یا که خیر. اگر حزب سهمی از قدرت نداشته باشد باز هم می تواند با تلاش و ارائه برنامه، در اوضاع حاکم تأثیرگذار باشند و از صاحبان قدرت و کسانی که قدرت را در دست دارند مطالبه گری کنند.

از تحزب به معنای واقعی فاصله زیادی وجود دارد

الماسی در پاسخ به پرسش خبرنگار موج که از تحزب به معنای واقعی چقدر فاصله‌داریم، مطرح کرد: در کشور و به‌تبع آن در استان می توان گفت با تحزب به معنای واقعی فاصله زیادی وجود دارد که این اتفاق دارای دلایلی متنوعی است و به چندین بخش تقسیم می‌شود، از دلایل تاریخی و زمان شکل‌گیری حکومت­های گذشته گرفته تا نحوه برخورد و تعامل آن­ها با فعالین سیاسی.

مدیر کل سیاسی استانداری همدان اضافه کرد: از منظر تاریخی در مشروطه قدرت بیشتری در این حوزه  ایجاد شد اما با مقبولیت همراه نبود؛ از منظر فرهنگی و به دلایل مختلف پذیرش تحزب در جامعه امروز شکل پیدا نکرده است و بخشی دیگر از دلایل را می‌توان به سیاست های متفاوت در رد و قبول تحزب از سوی دولت‌ها دانست و عملکردها در این خصوص متفاوت است.

رویکرد دولت ها در مقوله تحزب متفاوت است

الماسی اضافه کرد: رویکرد دولت ها در تحزب متفاوت است و دولتی ممکن است تحزب را بپذیرد، دیگری منکر تحزب شود، دولتی فضای بازی را در این حوزه ایجاد کند و دولتی دیگر به شکلی فرمایشی به احزاب میدان بدهد و دولتی در توسعه و تعلم سیاسی فعالیت بیشتری داشته و یا زمینه­ های فعالیت را فراهم کند.

وی در ادامه گفت: ممکن است دولتی در خصوص جناح­های سیاسی برخوردی سلیقه­ ای داشته باشد اما بخش دیگری از توفیق نیافتن احزاب به خود آن‌ها و اعضایشان بازمی‌گردد که نتوانستند به گونه ای عمل کنند که تحزب به جایگاهی مقبول در جامعه دست پیدا کند.

در ساختار احزاب ضعف وجود دارد

الماسی ضمن اشاره به ضعف در ساختار احزاب عنوان کرد: بینش، داشتن برنامه، فعالیت و جذب نیروی انسانی در احزاب مهم است و ازآنجایی‌که ضعف در سیستم حزبی مشهود است لاجرم در معادلات سیاسی نیز شاهد این موضوع خواهیم بود که احزاب نتوانند جایگاه خود را در بین مردم تعریف و مشخص کنند، البته بحث مفصل است و احزاب تک‌نفره، احزاب فاقد قدرت و مسایلی از این دست را نیز می توان از دلایلی که احزاب نتوانسته اند موفق باشند نام برد.

الماسی در پاسخ به این پرسش خبرنگار موج مبنی براینکه  که نوع نگاه جامعه در پذیرش احزاب چه نقشی را ایفا خواهد کرد گفت:

حرکت باید روبه‌جلو باشد و روبه‌پیشرفت باشد. شرایط کنونی نشان می­دهد که درگذشته برخوردها مناسب نبوده است. مشکلات فقط مربوط به دولت‌ها نیست. جامعه باید احزاب را بپذیرد و رفتار حزبی از خود نشان دهد.

لیستی رای دادن یعنی رفتار حزبی

وی در ادامه مطرح کرد: زمانی که مردم به صورت لیستی رای دهند یعنی حزبی رفتار می ­کنند. هنوز کلیت جامعه نگاه ثابت و مثبتی به فعالیت حزبی ندارد.

مدیر کل سیاسی استانداری همدان گفت: دولت‌ها باید شرایط را به سمتی پیش برند که حضور احزاب و تضارب آرا در تمام معادلات نقش داشته باشد.

وی افزود: احزاب باید به عنوان شبکه کنترل کار کنند ولی در ایران هر کاری که صورت می‌گیرد یک حزب طرفدار و دیگری مخالف آن است.

الماسی اضافه کرد: رفتاری که شاهد آن هستیم به گونه ای نیست که احزاب به تحلیل و کنکاش بپردازند، کنترل کنند و از خطا جلوگیری کنند این اتفاقات در حوزه احزاب صورت نمی گیرد.

جامعه نیاز به عقاید و جریان­های سیاسی متفاوت دارد

وی با اشاره به حمایت‌های دولت از احزاب مطرح کرد: دولت­ها باید بپذیرند که جامعه نیاز به عقاید و جریان سیاسی متفاوت دارد. دولت باید از لحاظ قانونی، زیرساختی و شرایط فرهنگی اجتماعی زمینه‌های برابر برای همگان فراهم کند. این وظیفه دولت است.

الماسی افزود: دولتی که مخالف تحزب است ممکن است احزاب را تعطیل نکند اما باسیاست‌های نانوشته‌ای از فعالیت احزاب جلوگیری ­کند؛ به عبارت دیگر روی کاغذ آورده نمی‌شود که حزب تعطیل شود اما آنچه در جامعه اتفاق می‌افتد ضعیف شدن احزاب است.

دولت به فعالیت حزبی اعتقاد دارد

الماسی با اشاره به تشکیل خانه احزاب عنوان کرد: رفتارها، برخوردها و فراهم کردن زمینه ­ها توسط دولت مهم است. تشکیل خانه احزاب یکی از دلایلی است که نشان می­دهد این دولت به فعالیت حزبی اعتقاد دارد.

 مدیر کل سیاسی استانداری همدان گفت: دولت پذیرفته است که اصلاح طلب، اصولگرا و مستقل همگی در کنار هم به فعالیت بپردازند و گردهمایی داشته باشند. خانه احزاب یک انجمن صنفی مانند تمامی انجمن‌های صنفی است و دولت و وزارت کشور وظیفه‌ای ندارد که در این زمینه ورود پیدا کند اما نه تنها زمینه را فراهم کرده است فضا را نیز تأمین کرده در صورتی که مجاز نبوده است ورود پیدا کند.

وی عنوان کرد: ممکن است این بحث پیش آید که سایر اصناف نیز معترض شوند اما بحث بر سر حمایت از احزاب است چون نگاه دولت به تحزب مثبت است.

وی ابراز کرد: یک دولت مانند دولت قبل نانوشته حزب را تعطیل می‌کند و یک دولت فراتر از وظیفه‌اش عمل می‌کند. تنها وظیفه دولت در کمیسیون ماده ۱۰ رسیدگی به درخواست مجوز خانه احزاب است.

احزاب می‌توانند در ماندگاری خود تأثیرگذار باشند

الماسی اضافه کرد: اعتقاد شخصی من این است که خود احزاب می‌توانند در پایداری و ماندگاری خود تأثیرگذار باشند. اگر افکار عمومی احزاب را دنبال کنند دولت­ها نمی­توانند به راحتی احزاب را تضعیف کنند.

مدیر کل سیاسی استانداری همدان یادآور شد: احزاب ضعیف­اند. پایگاه اجتماعی قدرتمندی ندارند. افکار عمومی از آن­ها حمایت نمی‌کند و حتی برخی اوقات افکار عمومی برعلیه احزاب است. به همین دلیل اگر دولتی به تحزب اعتقاد نداشته باشد به راحتی آن را تعطیل می­کند.

حزبِ دو نفره نمی تواند موفق باشد

وی در ادامه مطرح کرد: احزاب باید دارای نقاط قوت و پایگاه اجتماعی  باشند تا از خود محافظت کنند. حزبی که دو نفر، سه نفر و یا حتی ده نفر باشد و در فضایی محدود و بسته عمل کند نمی ­تواند موفقیتی کسب کند. زمانی موفق خواهد بود که جامعه به این نتیجه برسد که حزب برای جامعه تلاش می­کند و آرمان‌ها و افکار آنان را در حوزه سیاسی، اقتصادی و ... را نمایندگی می‌کند.

مدیر کل سیاسی استانداری همدان گفت: اگر کسی بداند که مجموعه­ای وجود دارد که حرف او را می‌زند، مطالباتش را پیگیری می‌کند و خواسته­اش را دنبال می­کند فرد نیز از آن تبعیت می‌کند و در زمان انتخابات به کاندیدای آن حزب رای می‌دهد. طبیعی است وقتی چنین شرایطی نباشد نگاه به احزاب مثبت نخواهد بود.

فعالیت حزبی در کشور ما دارای هزینه است

 الماسی در پاسخ به این پرسش خبرنگار موج که ارتباط تحزب و دموکراسی را در جامعه چگونه ارزیابی می‌کنید، ابزار کرد:

یکی از نقایص در کشور ما این است که فعالیت حزبی دارای هزینه است. یکی از دلایل اقبال نداشتن توسط فعالان سیاسی نیز این است که وقتی به احزاب ورود پیدا می­کنند باید هزینه­های غیرمادی را پرداخت کنند.

وی افزود: طبیعتاً برخی آمادگی پرداخت هزینه را ندارند و این موضوع باید هم از سوی جامعه و هم از سوی دولت­ ها برطرف شود و این نگاه اصلاح شود که اگر کسی در حزب مخالف دولت فعالیت می‌کند نباید روی زندگی اش تاثیر بگذارد و مشکلاتی برایش ایجاد و دچار سختی و مرارت شود.

مدیر کل سیاسی استانداری همدان  گفت: این‌گونه است که اکثریت شهروندان تمایلی ندارند که عضویت خود در احزاب ابراز کنند یا خودشان را در احزاب نشان دهند. این‌ها از ایرادهایی است که وجود دارد و دولت‌ها باید افکار مخالف خودشان را بپذیرند و از نقد مسائلی که در دولت جریان دارد نهراسند البته نقدها باید در چارچوب قانون باشد متاسفانه برخی اوقات نقدها از دایره انصاف خارج می­شود مسائل برخوردها و نقدها به تخریب می­رسند.

پشتوانه قانونی محکمی در فعالیت حزبی وجود ندارد

وی در ادامه عنوان کرد: دولت ما دولت بزرگی است و به همین میزان دارای خطاست؛ اما همه چیز متوجه دولت نیست. ما قوای دیگر نیز داریم که می‌توانند در این زمینه یاری­رسان یا مشکل­ساز باشد. برای مثالً اگر مجلس قوانینی  راسخ در حمایت از فعالیت حزبی تصویب کند، جامعه هراسی نخواهد داشت، پس معلوم است پشتوانه قانونی محکمی در این زمینه وجود نداردند. اگر کسی در چارچوب قانون اظهار نظر کند و قانون از او حمایت کند افراد دیگر محافظه‌کارانه برخورد  نخواهند کرد.

الماسی یادآور شد: کسانی که دلسوزند و برای پیشرفت جامعه ایده دارند فراوان هستند و اگر نتوانند ایده های خود را بیان کنند طبیعی است انگیزه لازم را نخواهند داشت و به گوشه­گیری و انزوا روی خواهند آورد. در نهایت این جامعه است که افکار و ایده‌های مناسب را از دست می دهد.

مدیر کل سیاسی استانداری همدان بابیان اینکه در بسیاری مواقع نقد با تخریب آمیخته شده است و کسانی که در فضای سیاسی نیستند ممکن است نتوانند نقد را از تخریب تشخیص دهند، گفت:

تمیز قائل شدن بین نقد و تخریب دشوار شده است. صاحب نظران در این حوزه باید در ارتباط با آن اظهار­نظر کنند، این مباحث به­قدری باهم مخلوط شده­ است که دیگر نقد منصفانه و غیرمنصفانه و درست و غلط تشخیص داده نمی­شود. جامعه نمی­داند پذیرای کدام باشد.

فضای سیاسی استان فعال است

الماسی در پاسخ به این پرسش که آیا فضای سیاسی حاکم بر استان در راستای منافع مردم قرار دارد و یا به جهت منافع تیمی و یا فردی شخصی‌سازی‌شده است، اظهارداشت:

فضای سیاسی استان فعال است اما اینکه مثبت باشد یا خیر بحث دیگری است. افق درنظرگرفته شده توسعه استان است؛ می‌خواهیم پیشرفت و توسعه ایجاد شود و شرایط را بهبود ببخشیم و راه آن کسب قدرت و تأثیرگذاری در حوزه­های مختلف است. این­که احزاب در استان فعال هستند و یا چقدر به اهداف کمک کرده­اند سوالی است که باید پاسخ داده شود.

اعضاء در احزاب باید آموزش ببیند

وی افزود: دولت باید تسهیلگر امور احزاب در ایجاد مقررات باشد. راهکار مشکل احزاب عضوگیری نیست، بلکه مهم آن است که اعضاء آموزش حزبی ببیند، توان تحلیل‌، آمادگی فکری و ذهنی را در خود پرورش دهند.

الماسی در ادامه یادآور شد: افراد ممکن است در حزبی فعالیت کنند که خود تعریفی از حزب نداشته باشند. حتی الفبای کار حزبی را هم ندانند. وقتی احزاب مبادرت به جذب نیروی انسانی می کنند وتشکیلات خود را گسترش می دهند، وظیفه‌دارند  عضو را آموزش و جهت ورود به این عرصه آماده کنند.

وی تاکید کرد: حزب درباب خط مشی خود در کشور بایستی با بیان و ارائه  تحلیل از سیاست­ها و برنامه ها، جامعه را آموزش دهد و اعضاء را بر اساس شایستگی­ها و توانمندی های مطرحشان گزینش کند.

حزب باید متناسب با اساسنامه  رفتار کند

مدیریت اداره کل سیاسی و انتخابات استانداری همدان تصریح کرد: حزب باید متناسب با اساسنامه حزبی خود رفتار کند و به جهت جذب اعضاء و تقویت تشکیلات خود فراخوان دهد.

الماسی با بیان اینکه یکی از از ویژگی­های احزاب پرورش افراد مستعد به جهت تصدی مدیریت­ها است، گفت:

یکی از مباحث مرتبط به حزب بکارگیری اعضاء در پست­ های دولتی است به این دلیل که در زمان تصمیم گیری به جهت انتخاب فردی در جایگاهی مشخص، احزاب باید از امکان معرفی لیستی از افراد شایسته خود را داشته باشند.

احزاب در اقشار مختلف باید جایگاه اجتماعی ایجاد کنند

وی در ادامه در خصوص راهکار رشد و اعتلای احزاب گفت:

 احزاب به لحاظ اعضاء، ساختار، تفکر، بینش و داده ها  باید خود را توانمند کنند. در اقشار مختلف جایگاه اجتماعی ایجاد کنند و داشتن جایگاه اجتماعی، امکان رشد و اعتلای احزاب را فراهم می کند و تحقق مقبولیت در سایه برخورداری از این جایگاه اتفاق می افتد. احزاب باید دارای سیاست­های روشن و شفاف در حوزه­های مختلف سیاسی، اقتصادی و ... باشند.

نقش خانه احزاب

وی در پاسخ به پرسش خبرنگار موج که خانه احزاب چه نقشی را می‌تواند ایفا کند عنوان کرد:

 به منظور ایجاد فضای سالم سیاسی، ارتقاء و گسترش فرهنگ حزبی، مشارکت و فعالیت­های گروهی، تقویت روحیه تعاون و تفاهم بین احزاب و گروه­های سیاسی، خانه احزاب می تواند به ایفای نقش بپردازد.

الماسی مطرح کرد: خانه احزاب نهادی مدنی و غیر دولتی است که دارای شخصیتی حقوقی است. خانه احزاب مستقل و متشکل از نمایندگان احزاب است که در راستای گسترش فرهنگ حزبی، ایجاد تفاهم و تعامل بین دیدگاه­های مختلف و حتی متضاد تلاش می‌کند.

وی اضافه کرد: هم‌نشینی و قرابت احزاب با تاکید بر نکات مشترک مانند: نگاه به توسعه، پیشرفت و سربلندی کشور و جامعه، سازندگی را با خود به همراه خواهد داشت. اگر احزاب بتوانند در کنار یکدیگر و با توان افزایی فعالیت‌های تأثیرگذار انجام دهند، نکته ای بسیار مهم و امتیازی ویژه برای خانه احزاب خواهد بود.

سهم بانوان از سپهر سیاسی استان کمرنگ است

مدیر کل سیاسی استانداری همدان در این زمینه که سهم بانوان از سپهر سیاسی استان همدان چگونه است، مطرح کرد: به دلایل مختلف حضور بانوان کمرنگ است که بخشی از آن به مسایل فرهنگی و نگاه جامعه ما به فعالیت­ های زنان در حوزه سیاسی بازمی­ گردد.

الماسی عنوان کرد: نقش کنشگری سیاسی برای زنان در بخش‌هایی از جامعه هنوز مورد سوال و مبهم است. جامعه به شکلی مطلوب پذیرای این دست فعالیت ها نشده است. بخشی از ضعف در این حوزه مرتبط به خود زنان است که در این حوزه حضوری کمرنگ دارند. متاسفانه برای بانوان زمینه رشد سیاسی فراهم نبوده است.

وی در ادامه بابیان اینکه بخشی از حضور نداشتن بانوان در فضای سیاسی به دلایل فرهنگی است، یادآور شد:

 بانوان نتوانسته ­اند همچون مردان در حوزه­های مختلف حضور به هم رسانند و اغلب به فعالیت­ها و مشاغل خاص محدود بوده­اند. جامعه نتوانسته است شرایط حضور بانوان را در این حوزه فراهم کند. طبیعی است کسانی که در این حوزه ورود پیدا می­کنند تعداد انگشت‌شماری هستند.