، روز پنجشنبه (۲۸ فروردین) عباس عراقچی در رئیس هیئتی به روسیه سفر کرد. وی پیش از سفرش اعلام کرد حامل پیام مقام معظم رهبری به ولادمیر پوتین است. اگرچه توضیحات بیشتری درباره این مطلب ارائه نشد اما با توجه به موقعیت حساس این روزهای جمهوری اسلامی ایران که مرتبط با مسئله هسته ای و گفتگوها با آمریکاست، می توان احتمال داد بخشی از محتوای این نامه در رابطه با موضوع مذاکرات عمان است که قرار است روز شنبه دور دوم آن انجام شود.

دلیل این مسئله می تواند به جایگاه روسیه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مرتبط باشد. روسیه همواره یکی از اعضای مذاکرات هسته ای بوده است ولی اکنون بنا شرایط خاصی که حاکم شده، مذاکرات به دو کشور محدود شده و با همین روال هم ادامه می یابد. اما اثرات این گفتگوها منحصر به ایران و آمریکا نیست. از همین رو بود که عراقچی روز بعد از نشست اول در مسقط، در تماش های تلفنی با مقامات قطر، امارات، کویت و مصر آنها را در جریان این گفتگوها قرار داد. لذا به نظر می رسد مأموریت نخست عراقچی در سفرش به مسکو و دیدار با پوتین، اطلاع رسانی درباره نشست های هسته ای باشد.

با این حال وزارت خارجه تأکید دارد این سفر پیش از تصمیم تهران و واشنگتن برای آغاز گفتگوهای هسته ای، برنامه ریزی شده بود و ارتباطی به تحولات اخیر ندارد. در هر صورت بخشی از پیام مقام معطم رهبری احتمالاً مربوط به نشست عمان است. گفتنی است در زمانی که گفت‌وگوهای مسکو و واشنگتن با موضوع اوکراین انجام می شد، روس ها ایران را در جریان این مذاکرات قرار دادند. بنابراین اکنون انجام اقدام متقابل، مؤید روابط نزدیک و پیوندهای استراتژیک روسیه و ایران است. ضمن اینکه چند روز قبل روسیه اعلام کرد مایل است در این مذاکرات نقش میانجی و تسهیلگر را ایفا کند.

همچنین اتفاقات سریعی که در سوریه در حال وقوع است، می تواند بخش دیگری از پیام را شامل شود. روسیه یکی از بازیگران مهم و تعیین کننده در سوریه تا پیش از سقوط اسد بود. اکنون اقدامات این کشور تحت الشعاع برخی اتفاقات جدید سوریه قرار گرفته هرچند که بنادر مهمی در غرب سوریه کماکان میزبان نیروهای روسی است. با توجه به روابط نزدیک تهران-مسکو، روسیه می توان پل ارتباطی ایران با سوریه جدید باشد.

موضوع دیگری در ملاقات عراقچی با پوتین که امروز جمعه برگزار می شود، مطرح خواهد شد بحث معاهده مشترک جامع راهبردی دو کشور است. زیرا روز چهارشنبه (۲۷ فروردین) شورای فدراسیون روسیه در یک جلسه عمومی این معاهده را تصویب کرد. این سند چارچوب قانونی را برای توسعه بیشتر همکاری های مسکو و تهران در دراز مدت تعیین می‌کند که شامل همه حوزه ها از جمله دفاعی، مبارزه با تروریسم، انرژی، مالی، حمل و نقل، صنعت، کشاورزی، فرهنگ، علم و فناوری می شود.

بنابراین با توجه به نیازمندی دوجانبه، اهمیت نقش روسیه در سوریه برای ایران، مسیر رو به توسعه همکاری ها با مسکو از طریق معاهده مشترک جامع راهبردی، در سایه تشدید تحریم ها و حتی فشارها با هدف تحدید حوزه مانور ایران در منطقه، روسیه کشوری اثرگذار محسوب می شود. این کشور دارای حق وتو در شورای امنیت است، عضو برجام است، قدرت جلوگیری از شکل دادن به کمپین های سیاسی در نهادهای بین المللی علیه ایران را دارد و قادر است در برابر اقدام نظامی احتمالی اسرائیل ایستادگی کند. حضور تاجران و سرمایه گذاران روس در برخی بخش های زیربنایی مانند کریدور شمال -جنوب نیز اهمیت حفظ این دوست را برای تهران بیشتر کرده است. بنابراین اکنون که گام نخست مذاکره دوجانبه با آمریکا برداشته شد، جمهوری اسلامی باید این اطمینان را به روسیه بدهد که این گفتگوها به معنای فراموش کردن دوستانش نیست. زیرا این دیدگاه اشتباه در برخی رسانه های روسی وجود دارد که در نهایت ایران مایل به تقویت روابطش با غرب به ضرر روسیه و چین است و اگر موقعیتی فراهم شود، ایران به طور کامل سیاست خارجی را به نفع نزدیکی با غربی ها تغییر خواهد داد.

اما واقعیت این است کشوری می تواند در فضای کنونی بین الملل مؤثر، موفق و توانمند عمل کند که با همه کشورهای در همه طیف ها ارتباط برقرار سازد. انجام مذاکرات با تروئیکای اروپا، ناقض همکاری های راهبردی ایران و روسیه نیست، و شروع گفتگوها هسته ای با آمریکا در ادامه پیشبرد سیاست توسعه ای ایران است. در واقع باید گفت آنچه در عمان در حال وقوع است صرفاً تلاشی برای شفاف سازی برنامه هسته ای و گامی در جهت رفع تحریم هاست و نه بیشتر.