، تنفیذ حکم ریاست جمهوری، طبق بند نهم اصل۱۱۰ قانون اساسی، پس از انتخاب مردم از جمله وظایف و اختیارات رهبر ایران است. این تنفیذ هرگز جنبه تشریفاتی و صوری ندارد؛ یعنی، قانونا، تا زمانی که ولایت فقیه حکم رییس‌جمهور منتخب را تنفیذ نکند، وی ریاستی بر قوه مجریه ندارد.

بر اساس قانون پس از انتخاب رییس جمهوری توسط مردم و بعد از تایید صحت انتخابات از طرف شورای نگهبان، رهبر انقلاب رای مردم را به رییس جمهور تنفیذ خواهد کرد.

جمهوری اسلامی ایران از آغاز انقلاب تا کنون دولت های متعددی را تجربه کرد و افراد زیر به ترتیب عهده دار ریاست جمهوری بودند: مهدی بازرگان، ابوالحسن بنی صدر، محمدعلی رجایی، سید علی خامنه ای، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی، محمود احمدی نژاد و حسن روحانی. حجت الاسلام سید ابراهیم رییسی. هر یک از روسای جمهور تحت لوای پرچم جمهوری اسلامی سلیقه و نگرش خاص خود را دنبال کرده است که تعدادی از آنان به منظور ادامه فعالیت براساس نگرش خود از اصل نظام تا حدودی فاصله گرفته و حتی مورد بی اقبالی مردم قرار گرفته اند و برخی دیگر هم چون شهید رجایی با وجود تنها ۲۸ روز دولت داری برای همیشه در تاریخ جمهوری اسلامی و یاد مردم این مرز و بوم بعنوان یک مردی بزرگ باقی ماندند.

انتصاب بازرگان بعنوان رییس دولت موقت 

انتصاب دولت و تنفیذ حکم رییس جمهوری نخستین بار در ۱۵ بهمن ۵۷ یعنی در فاصله ۱۰ روزه بین ۱۲ تا ۲۲ بهمن روزهای پیروزی انقلاب اسلامی برگزار شد. خمینی کبیر در بحبوحه مسائل کشور، در اقدامی هوشمندانه و برای اداره‌ کشور بعد از سقوط رژیم پهلوی، مهندس مهدی بازرگان را که از چهره‌های سیاسی مخالف رژیم شاه و نزدیک به نیروهای انقلابی بود به‌ عنوان رییس دولت موقت منصوب کردند.

آیین تنفیذ دولت موقت بازرگان ۱۵ بهمن ۱۳۵۷ در مدرسه رفاه و با حضور خبرنگاران برگزار و متن حکم از سوی هاشمی رفسنجانی قرائت شد. در بخشی از حکم امام راحل آمده است: «جناب آقای مهندس مهدی بازرگان بنا به پیشنهاد شورای انقلاب، بر حسب حق شرعی و حق قانونی ناشی از آرای اکثریت قاطع قریب به اتفاق ملت ایران که طی اجتماعات عظیم و تظاهرات وسیع و متعدد در سراسر ایران نسبت به رهبری جنبش ابراز شده است… مامور تشکیل دولت موقت می ‌نمایم».

این انتصاب به‌عنوان اولین انتصاب رسمی در دولت انقلابی ایران، ماهیتی قانونی و شرعی داشت. بر مبنای مدل حکومتی ولایت فقیه، لازم بود تا رییس دولت مشروعیت خود را از فرمان رهبر که خود نیز دارای مشروعیتی الهی و مورد وفاق ملت بود، کسب کند. اما عمر نخستین دولت در جمهوری اسلامی چندان دوام نیاورد چون بازرگان و همفکران او در دولت موقت، بدنبال این بودند تا با بهره ‌گیری از فرصت حضور در دولت، نظر ملت را به خود جلب کرده و بتوانند با حضور در نهادهای تازه تاسیس، مدل حکومتی مورد نظر خود را در جمهوری اسلامی مستقر کنند. این شرایط و همسو نشدن مردم با آنان باعث شد تا مهندس بازرگان و همفکران او در دولت موقت به بهانه‌ تسخیر لانه جاسوسی آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام در روز ۱۴ آبان ۵۸ استعفا دهند.

تنفیذ رییس دولتی که فاقد کفایت سیاسی از آب درآمد

بعد از استعفای دولت بازرگان، شورای انقلاب اداره‌ امور کشور را به عهده گرفت و همزمان عهده دار وظایف قوه‌ مقننه و قوه‌ مجریه شد. در آن شرایط مهم‌ ترین رخداد کشور برنامه ‌ریزی برای برگزاری همه ‌پرسی قانون اساسی در ۱۱ و ۱۲ آذر ۵۹ و همچنین اولین دوره‌ انتخابات ریاست جمهوری بود که قرار بود در ۵ بهمن ۵۸ برگزار شود. بنی ‌صدر در این دوره توانست به‌ عنوان رییس ‌جمهور انتخاب شود؛ حضرت امام که در آن روزها در بیمارستان قلب تهران بستری بودند، به منظور از حرکت نایستادن روال اداره‌ امور نظام نوپای اسلامی، در همان بیمارستان مراسم تنفیذ بنی ‌صدر را در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۵۸ انجام دادند.

حضرت امام در بخشی از حکم تنفیذ بنی صدر آورده بودند: «بر حسب آنکه مشروعیت آن(رای ملت) باید به نصب فقیه جامع ‌الشرایط باشد، اینجانب به موجب این حکم، رای ملت را تنفیذ و ایشان را به این سمت منصوب نمودم؛ لکن تنفیذ و نصب اینجانب و رای ملت مسلمان ایران محدود است به عدم تخلف ایشان از احکام مقدسه اسلام و تبعیت از قانون اساسی اسلامی ایران.» اما سیاست بنی‌ صدر بعد از روی کار آمدن تغییر کرد و رویه ‌ای دیگر در پیش گرفت. خیانت ‌های او در جبهه‌ های جنگ و همکاری و پیوند او با منافقان علیه نیروهای انقلاب باعثشد تا مجلس شورای اسلامی با رای ۱۷۷ نفر از نمایندگان در مقابل یک رای مخالف سرانجام او را فاقد کفایت سیاسی اعلام کند.

رجایی رییس جمهوری با دولت ۲۸ روزه اما با یادی جاودان

مرداد ماه سال ۱۳۶۰ مردم باردیگر در انتخابات شرکت کرده و این بار دکتر رجایی را به عنوان رییس جمهور برگزیدند. مراسم تنفیذ رجایی ۱۱ مرداد در آستانه‌ عید سعید فطر و در حسینیه‌ جماران برگزار شد. حضرت امام در بخشی از تنفیذ شهید رجایی خاطرنشان کردند: «باید ایشان توجه داشته باشند و از عمل ملت دریافته باشند که ملت دلاور نیز رای خود را بر این اساس به ایشان داده ‏اند، و من امیدوارم که در حفظ این‏ امانت الهی و مسئولیتی که ملت برعهده ایشان گذاشته است، با تمام توان کوشش نموده و از آن پاسداری نمایند و وفادار به پیمان خود در مقابل خداوند مقتدر حاضر و ناظر و ملت حاضر در صحنه و مراقب احوال و اوضاع باشند». اما عمر این دولت بسیار کوتاه و فقط ۲۸ روز بود؛ البته تنها دلیل کوتاه بودن عمر این دولت چیزی نبود جز قساوت قلب منافقان و همه خبیثانی که طاقت دیدن درایت رجایی را در اداره دولت نداشتند، به این بزرگوار اجازه خدمت نداده و او را به همراه حجت‌ الاسلام باهنر در انفجار دفتر نخست‌ وزیری به شهادت رساندند. اگر چه کوتاه ترین دولت جمهوری اسلامی ایران دولت شهید رجایی بود اما به جرات می توان گفت رجایی پرافتخارترین و مردمی ترین رییس جمهور در همه این سال های بعد از انقلاب بود چون بعد از ۳۸ سال از انقلاب اسلامی همچنان نام او در یاد و ذهن مردم باقی است و همیشه از او با افتخار یاد می کنند.

عید قربان سال ۶۰ و تنفیذ حکم آیت الله خامنه ای

با به شهادت رسیدن شهید رجایی، مردم با حضور در انتخابات ۱۰ مهر همان سال رییس دولت بعدی خود را انتخاب کردند و منتخب مردم کسی نبود جز آیت‌الله خامنه ‌ای.

۱۷ مهر همان سال یعنی روز عید سعید قربان آیین تنفیذ آیت الله خامنه ای در جماران برگزار شد. حضرت امام در حکم تنفیذ رییس‌ جمهور جدید فرمودند: «خداوند متعال بر ما منت نهاد که افکار عمومی را برای انتخاب رییس جمهوری متعهد و مبارز، در خط مستقیم اسلام و عالم به دین و سیاست هدایت فرمود که امید است با حسن تدبیر و کمک قوای سه گانه و پشتیبانی ملت بزرگ، مشکلات یکی پس از دیگری رفع و احکام مقدس اسلام به ‏طور دلخواه در سطح کشور اجرا گردد. این‌ جانب به پیروی از ملت عظیم ‌الشأن و با اطلاع از مقام و مرتبت متفکر و دانشمند محترم جناب حجت ‌الاسلام آقای سیدعلی خامنه‏ ای - ایّده‌اللَّه تعالی - رای ملت را تنفیذ و ایشان را به سمت ریاست جمهوری اسلامی ایران منصوب نمودم».

ابقا شدن آیت الله خامنه ای در مقام ریاست جمهوری با کسب رای ۸۵ درصدی

آیت‌ الله خامنه‌ ای بعد پایان دور اول ریاست جمهوری‌، در دوره‌ چهارم ریاست جمهوری هم نامزد انتخابات شده و توانستند با کسب بیش از ۸۵ درصد آرا به سمت ریاست جمهوری ایران انتخاب شوند. تنفیذ این دوره از انتخابات نیز در تاریخ ۱۳ شهریور ۱۳۶۴ در حسینیه‌ جماران برگزار شد. رهبر فقید در قسمتی از حکم تنفیذ رییس جمهوری آورده بود: «… البته رای ملت و تنفیذ این ‌جانب، تا وقتی است که ایشان به تعهد خود و راه مستقیمی که در پیش داشته‏ اند، باقی باشند و به اسلام و احکام نورانی آن پای ‌بند و طرفدار مظلومان و مستضعفان و محرومان و مخالف ظالمان و ستمگران و مستکبران باشند و با هیچ ظالم مستکبری راه سازش باز نکنند که نمی‏ کنند.»

نیمه تمام ماندن ریاست جمهوری آیت الله خامنه ای با ارتحال امام خمینی 

بعد از ارتحال حضرت امام در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸، حضرت آیت ‌الله خامنه‌ای از سوی مجلس خبرگان رهبری به عنوان رهبر آینده نظام اسلامی انتخاب شدند و بدین ترتیب کشورشاهد انتخاباتی زودرس برای تعیین رئیس ‌جمهور آینده بود که آیت الله هاشمی رفسنجانی در انتخابات در تاریخ ۶ مرداد ۶۸ به عنوان رییس ‌جمهور انتخاب شد.

آیین تنفیذ حکم نخستین دوره‏ ریاست جمهوری حجت‌الاسلام والمسلمین هاشمی‏ رفسنجانی در حسینیه‌ جماران برگزار شد. در بخشی از حکم تنفیذ آیت الله هاشمی رفسنجانی آمده است: «بدیهی است که این رای و تنفیذ تا زمانی است که ایشان در همین صراط مستقیم و نورانی که عمر شریف خود را تاکنون در آن گذرانیده‏ اند - یعنی راه دفاع از اسلام ناب محمدی(صلی‏ اللَّه ‏علیه‌‏وآله) و مجاهدت برای تحقق حاکمیت کامل قرآن و عمل به شریعت و طرفداری از محرومین و مستضعفین و کوشش برای ریشه‏ کن کردن فقر و محرومیت و استقرار عدالت اجتماعی راه خود را ادامه دهند که البته چنین خواهد بود.»

 ۲۱ خرداد ۱۳۷۲ و تنفیذ دوم آیت الله هاشمی رفسنجانی

حجت ‌الاسلام هاشمی رفسنجانی بعد از به پایان رساندن چهارسال اول دوران ریاست جمهوری، برای ششمین دوره ریاست جمهوری هم کاندیدا شد و در این دوره از انتخابات در تاریخ ۲۱ خرداد ۷۲ هم توانست مجددا به عنوان رییس‌ جمهور ایران انتخاب شود. تنفیذ این دوره از انتخابات هم در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۷۲ برگزار شد که آیت الله خامنه ای در بخشی از حکم تنفذ آورده اند: «این فرصت را مغتنم شمرده، رییس‌ جمهور محترم و برادر گرامی خود را به آنچه توصیه‌ همه‌ انبیا و اولیا مؤمنین است توصیه می ‏کنم؛ یعنی رعایت تقوا و بی‏ اعتنایی به زخارف دنیا و دوام ذکر الهی و اعتماد به قدرت حضرت احدیّت و ناچیز شمردن قدرت خود و همه‌ قدرت‌ مندان مادّی در برابر قدرت کامله‌ الهی، و مهربانی با بندگان خدا و حُسنِ سلوک با مردم؛ به‌خصوص قشرهای ضعیف که نیروهای همیشه در صحنه‌ انقلاب و صمیمی ‏ترین یاران آنانند و حفظ موضع مستحکم همیشگی خود در برابر دشمنان و مخالفان و بدخواهان، و نیز به گزینش همکاران و مدیرانی که این معیارها را در آنان بازشناخته و ثبات قدم، استحکام روحیه و استقامت فکر آنان را آزموده باشند.»

۱۲ مرداد و تنفیذ حکم حجت الاسلام خاتمی

با پایان یافتن دوره‌ دوم ریاست جمهوری آقای رفسنجانی، حجت‌الاسلام و المسلمین خاتمی توانست با کسب اکثریتی بیست‌ میلیونی به‌عنوان رییس‌ جمهوری اسلامی ایران انتخاب شود. تنفیذ حکم ریاست جمهوری حجت‌الاسلام والمسلمین آقای خاتمی در تاریخ ۱۲ مرداد سال ۱۳۷۶ انجام شد و ایشان از سوی رهبر انقلاب با تنفیذ آرای ملت به‌عنوان رییس‌ جمهور منصوب شدند. رهبر انقلاب در این حکم با قدردانی از حضور پرشکوه و سی‌ میلیونی ملت در انتخابات، آن را مهر بطلانی بر توطئه‌های دشمنان برای کم کردن حضور ملت در انتخابات دانسته و در بخشی از حکم آورده اند: «تنفیذ این‏ جانب همانند رای ملت، تا زمانی است که ایشان به تعهد خود و صراط مستقیمی که تاکنون در پیش داشته ‏اند - یعنی راه اسلام و احکام نورانی آن و دفاع از مستضعفان و مظلومان و ایستادگی در برابر دشمنان ستمگر و زورگو و مستکبر – پای ‌بند باشند».

مرداد ۸۰ و دومین حکم تنفیذ برای خاتمی

آقای خاتمی نیز بعد از به پایان رساندن دوره‌ چهار‌ساله‌ در دوره بعدی هم با کسب ۲۱ میلیون رای درانتخابات تاریخ ۱۸ خرداد ۸۰، بعنوان رییس‌ جمهور ایران انتخاب شد. رهبر انقلاب در حکم تنفیذ آقای خاتمی تاکید کردند: «اینک که بحمداللَّه این فرصت تازه و فضای پرنشاط در کشور پدید آمده، جای آن است که لحظه ‌لحظه وقت مسؤولان و نخبگان و امنای ملت، به خدمت و تلاش مخلصانه سپری شود و عزم و همت همگان، به سوی بسط عدالت و ارتقاء معرفت و معنویت و گشایش امر اقتصاد و معیشت عمومی، معطوف گردد و فقر و فساد و تبعیض که محصول حاکمیت جهل و ظلم و خودکامگی طواغیت در روزگاری بس طولانی است، از صفحه‏ زندگی ملت ایران زوده شود».

تنفیذ دهم و روی کار آمدن دولت احمدی نژاد به عنوان رییس دولت نهم

محمود احمدی ‌نژاد در نهمین دوره‌ انتخابات ریاست جمهوری که مرحله‌ اول آن در ۲۷ خرداد ۸۴ و مرحله‌ دوم آن در تاریخ سوم تیر همان سال برگزار شد، توانست با کسب ۱۷میلیون رای به‌عنوان رییس‌ جمهور انتخاب شود. مراسم تنفیذ این دوره از انتخابات ریاست جمهوری نیز در تاریخ ۱۲ مرداد ۸۴ برگزار شد. در حکم تنفیذ وی آمده است: «مردم‌ سالاری اسلامی به برکت انقلاب و امام کبیر ما، به ما آموخته است که حضور مردمی در عرصه‌ گزینش مدیران کشور‌، عامل حراست از اقتدار ملی و حصاری مستحکم در برابر استیلاطلبی بیگانگان و دستاویزی مطمئن برای جلوگیری از لغزش و انحراف مدیران است. ملت ایران درس مردم‌ سالاری را از اسلام فراگرفته و از بن دندان، مؤمن و متعهد به آن است، موانع این راه را با مجاهدت خویش، هموار کرده و سند آن را با خون عزیزترین جوانانش، به امضا رسانده است».

تنفیذ یازدهم و ابقای احمدی نژاد برای یک دوره چهار ساله دیگر

روز جمعه ۲۲ خرداد سال ۱۳۸۸خورشیدی انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری برگزار و بر اساس اعلام رسمی وزارت کشور، محمود احمدی نژادبا کسب بیش از ۲۴ میلیون رای به عنوان منتخب مردم در دولت دهم انتخاب شد. البته این دوره از انتخابات با حاشیه هایی هم همراه بود طوری که برخی فتنه گران با حمایت ازمعاندان نظام در خارج از کشور، به خیابان ها ریخته و سعی در متشنج کردن اوضاع کشور داشتند که خوشبختانه با درایت مقام معظم رهبری و مخالفت مردم با این فتنه گران، نقشه شوم آنان خنثی شد. مقام معظم رهبری در قسمتی از حکم تنفیذ رییس جمهور آورده است: «رای قاطع مردم به رییس جمهو منتخب … رای به استکبارستیزی و ایستادگی شجاعانه در برابر سلطه ‌طلبان بین‌ المللی است؛ رای به مبارزه با فقر و فساد و تبعیض و مبارزه با اشرافی گری است؛ رای به ساده‌زیستی و نزدیکی با مردم و غمگساری از ضعیفان و مستضعفان است؛ رای به کار و تلاشِ بی ‌وقفه و خستگی‌ ناپذیر است. اینها بخشهای مهمی است از آنچه ملت ایران از منتخبان خود مطالبه می کند و هر گاه کسی را با این سمت و سو بشناسد، به او دل می بندد و با بهره‌گیری از موهبت آزادی که هدیه‌ی انقلاب اسلامی به این ملت است، او را بر کرسی مسئولیت و مدیریت می نشاند.»

روحانی رییس دولت یازدهم و دوازدهمین حکم تنفیذ ریاست جمهوری

مرداد ماه پایان دو دوره ریاست جمهوری احمدی نژد بود و مردم در انتخابات ۲۲ خرداد حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی را از بین شش نامزد با ۱۸ میلیون رای انتخاب کردند. آیین تنفیذ حکم ریاست جمهوری حسن روحانیمنتخب یازدهم در حضور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در حسینیه امام خمینی(ره) برگزار ‌شد.در بخشی از تنفیذ حکم حجت الاسلام روحانی آمده است: «اینجانب رای ملت را تنفیذ و جناب حجت‌الاسلام آقای دکتر حسن روحانی را به ریاست جمهوری اسلامی ایران منصوب می‌کنم و از خداوند متعال توفیقات بزرگ ایشان را در این مسئولیت خطیر و با ارزش مسألت می‌نمایم. بدیهی است که آن رای و این تنفیذ تا هنگامی است که ایشان به تعهد در پیمودن صراط مستقیمی که تاکنون در پیش داشته‌اند یعنی راه آرمان‌های نظام اسلامی و دفاع از حقوق ملت و ایستادگی در برابر زورگویان و مستکبران پایبند باشند که به کمک الهی چنین خواهد بود، انشاءالله.»فصل مشترک همه احکام تنفیذ در همه دوره های ریاست جمهوری این جمله است: آن رای و این تنفیذ تا هنگامی است که ایشان به تعهد در پیمودن صراط مستقیمی که تاکنون در پیش داشته‌اند یعنی راه آرمان‌های نظام اسلامی و دفاع از حقوق ملت و ایستادگی در برابر زورگویان و مستکبران پایبند باشند.

رئیسی رییس دولت سیزدهم حکم تنفیذ ریاست جمهوری

12 مردادماه 1400پایان دوره سیزدهم ریاست جمهوری شهید حجت االاسلام رئیسی بود که در 31 اردیبهشت ماه 1403 رئیس جمهوری اسلامی ایران، حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی، حین خدمت و ‌انجام وظیفه برای مردم ایران دچار سانحه شد و به شهادت رسید و بر اساس قانون به فاصله تقریبا دوماهه مردم در انتخابات 15 تیرماه، مسعود پزشکیان را از بین دو نامزد انتخاباتی طی دو مرحله انتخابات ریاست جمهوری دکتر مسعود پزشکیان با 16میلیون 384 هزار رای انتخاب کردند. آیین تنفیذ حکم ریاست جمهوری شهید رئیسی منتخب سیزدهم در حضور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در حسینیه امام خمینی(ره) برگزار ‌شد.در بخشی از تنفیذ حکم حجت الاسلام شهید رئیسی آمده است: «خداوند علیم و قدیر را سپاس میگویم که با فضل و عنایت خود، ایران را بار دیگر در آزمون سیاسی و اجتماعی انتخابات سرافراز فرمود و ملّت عظیم‌الشّأن در شرایطی پیچیده و دشوار، با حضور پُرمعنا و عزّت‌آفرین خود، حاکمیّت رأی مردم بر اداره‌ی امور کشور را نمایان ساخت، و با انتخاب شخصیّتی مردمی و عالیقدر از تبار سیادت و علم، و مزیّن به پرهیزکاری و خردمندی، و دارای سوابق درخشان مدیریّت، عزم راسخ خود را بر پیمودن مسیر نورانی انقلاب که مسیر عدالت و پیشرفت و آزادی و عزّت است نشان داد.

امروز میهن عزیزمان، تشنه‌ی خدمت و آماده‌ی حرکت جهشی در همه‌ی عرصه‌ها، و نیازمند مدیریّتی باکفایت و جهادی و دانا و شجاع است که بتواند توانمندی‌های آشکار و نهفته‌ی ملّت، بویژه جوانان را که بسیار فراتر از مشکلات است، بسیج کرده و به میدان کار و تلاش سازنده آورَد؛ موانع را از سر راه تولید بردارد؛ سیاست تقویت پول ملّی را بِجِد دنبال کند، و قشرهای متوسّط و پایین جامعه را که سنگینیِ مشکلات اقتصادی بر دوش آنها است، توانمند سازد؛ مدیریّتی که با مشی فرهنگی خردمندانه، مسیر اعتلای مادّی و معنوی ملّت ایران را هموار کرده، حرکت کشور به سمت جایگاه شایسته‌اش را شتاب بخشد.

اکنون با تشکّر از مردم عزیز و با پیروی از گزینش آنان، رأ‌ی به عالِم فرزانه و خستگی‌ناپذیر و کارآزموده و مردمی، جناب حجّت‌‌الاسلام آقای سیّدابراهیم رئیسی را تنفیذ و ایشان را به ریاست جمهوری اسلامی ایران منصوب میکنم، و از خداوند متعال توفیق و سربلندی ایشان و همکارانشان را مسئلت مینمایم و یادآوری میکنم که رأی ملّت و تنفیذ اینجانب تا هنگامی است که مشی همیشگی ایشان در پیمودن صراط مستقیم اسلام و انقلاب ادامه داشته باشد، که به فضل الهی چنین خواهد بود؛ ان‌شاءالله.»

بیشتر بخوانید:

مراسم تنفیذ چهاردهمین دوره ریاست جمهوری فردا در حسینیه امام خمینی(ره) برگزار می‌شود