وی با اشاره به همزمانی شروع سال تحصیلی با ایام سوگواری سالار شهیدان ادامه داد: آزادگی، استقامت، ایثار و فداکاری بخشی از تابلوی نهضت امام حسین است. در حالیکه ادب، اخلاق، صلح دوستی، اصلاح جامع، هدایت مردم و دلسوزی حتی برای دشمن بخش دیگری از این تابلو است که کمتر به آن توجه شده است. اما در مدینه با حاکم این شهر صحبت کرد. حالا اگر مذاکره به کار ببریم بعضی‌ها بدشان می آید. اما با حاکم مدینه صحبت و استدلال کرد، گفت چرا بیعت نمی‌کند. در همان مدینه می‌توانست جنگ شروع شود اما امام اجازه نداد.

رئیس‌جمهور با اشاره به وجود رقابت‌های ناسالم سیاسی و انتقال آن به دانشگاه گفت: البته نمی‌دانم چرا دیوار یک جناح همیشه کوتاه بوده است. نمی شود یک جناح همیشه تشویق شود و یک  جناح همیشه تنبیه شود.

وی در ادامه گفت: یک بار در سال 92 تجربه کردیم و بار دیگر در سال 94، دوباره در سال 96 هم تجربه کردیم. باید از تجربه ها استفاده کنیم؛ بگذاریم یک رقابت آزاد در جامعه شکل بگیرد. اگر در اقتصاد، علم و یا مدیریت انحصار ایجاد شود، خطرناک است. باید رقابت را آزاد بگذاریم و همه را  برای نقد و مشارکت تشویق کنیم.

روحانی سپس گفت: نقد باید آزاد باشد. مخصوصا در دانشگاه ها باید فضا را برای انتقادات اساتید و دانشجوایان باز بگذاریم. اگر کسی در کلاس چه استاد باشد و چه دانشجو صحبتی کند و مورد نظر من نباشد در حالی که او نظر و اعتقادش را بیان کرده باید مورد تشویق قرار بگیرد.

رئیس جمهور اظهار داشت: خیلی وارد جزئیات نشویم که چه کسی چگونه عزاداری می کند؛ اصل مهم این است که همه به احترام امام حسین (ع) به پا می خیزند. اساس مساله مهم است که پیوند یک ملت با یک فرهنگ است. تمام دانشگاه همین است که پیوند جامعه با فرهنگ متعالی بشریت را برقرار کند.

روحانی تصریح کرد: دانشگاه گذار از یک جامعه با شرایط استبدادی به سمت جامعه ای آزاد و مستقل است؛ از یک جامعه استثمار شده به سمت جامعه مستقل. دانشگاه مسیر عبور از شرایط انحصار قدرت تا رسیدن به شایستگی و برجستگی های علمی و اخلاقی افراد جامعه است. در همین جامعه خودمان تا 100 سال قبل مگر هر کسی بدون نسب و جایگاه اجتماعی آبا و اجدادی می توانست به مقام و مسئولیتی برسد؟

رئیس جمهور خاطرنشان کرد: این انحصار را دانشگاه و حوزه ما شکستند و امروز شاهدیم که مدیران عالی و ارشد جامعه ما اکثرا تحصیل کردگان دانشگاه و بخشی نیز تحصیل کرده حوزه ها هستند که پست و مسئولیت آنها هیچ وابستگی به اصل و نسب شان ندارند و فقط بر اساس شایستگی های فردی خودشان به این جایگاهها رسیده اند. امروز دانشگاه متولی اصلی تربیت مدیران جامعه است.

گزیده سخنان روحانی در این مراسم را می‌خوانید:

امام حسین (ع) ماه‌ها تلاش و گفت‌وگو کرد اما نهایتا برای شکسته نشدن حرمت حرم از مکه خارج شد

دانشگاه برای آشناتر شدن با مکتب حسین (ع) است؛ هم او که فکر تشنگی کاروان دشمن هم بود

سیدالشهدا (ع) گفت هرگز آغازگر جنگ نخواهم بود

باید مروت، مردانگی و اخلاق اباعبدالله (ع) را هم ترویج کرد

منشاء همه توانایی های کشور، علم است

علم توقف ندارد؛ متن و شیوه تدریس اساتید باید روزآمد باشد

نباید پس از انتخابات و مشارکت عمومی، جناحی را تشویق و جناحی را مجازات کرد

در علم و اقتصاد و مدیریت، انحصار خطرناک است؛ باید همه را به نقد و مشارکت آزادانه تشویق کنیم

تکرار تنبیه کسانی که مردم را به حضور پای صندوق‌ها تشویق می‌کنند، باید خاتمه یابد