«حمیدرضا غلامزاده نطنزی» کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری موج؛ درباره دلیل به تعویق افتادن مذاکرات گفت: زمانی می‌توان از لفظ به تعویق افتادن استفاده کرد که زمانی برای آغاز آن مشخص شده باشد که بتوان گفت بر اساس آن مذاکرات به تعویق افتاده است.

وی با بیان اینکه زمان‌بندی خاصی برای مذاکرات وجود ندارد افزود: بنابراین نمی‌توان گفت مذاکرات به تعویق افتاده است زیرا آمریکایی‌ها نیز پس تغییر دولت و روی کار آمدن دولت « جو بایدن » در دی ماه سال گذشته تا فروردین ماه امسال برای مذاکره اعلام آمادگی نکردند.

غلامزاده نطنزی با بیان اینکه بازگشت آمریکا به مذاکرات چهار ماه طول کشید ادامه داد: این در صورتی است که آمریکا از برجام خارج شده و مقصر ماجرا بود و تمام طرفین برای بازگشت به مذاکرات و برجام از وی درخواست می‌کردند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه اگر بخواهیم به همین تجربه نگاه کنیم، باز هم ایران تعویقی در بازگشت به مذاکرات نداشته است اظهار کرد: از طرف دیگر مذاکرات یک مسیر و فرآیند بسیار تخصصی و طولانی بوده و دوره گذار و انتقال آن به تیم بعدی زمان‌بر است و کسی که قرار است پای میز مذاکره بنشیند باید با تمام جزییات و خطوط ماجرا آشنا بوده و بر آن تسلط داشته باشد.

وی با بیان اینکه انتقال تجربه و اطلاعات فرایندی طبیعی و زمان‌بر است ادامه داد: زیرا در مذاکرات برخی مسائل مطرح و روی کاغذ نوشته شده و برخی مسائل در حاشیه ماجرا بوده یا مورد بحث و بررسی قرار نگرفته است و مذاکره‌کننده باید نسبت به تمام آن‌‎ها آشنایی داشته باشد.

غلامزاده نطنزی با بیان اینکه مذاکره سیاسی به‌ویژه چندجانبه مانند یک معامله ساده نیست که طرفین پای قرارداد نشسته و پس از چانه‌زنی کوتاه به امضای قرارداد برسند افزود: مذاکرات سیاسی نیاز به پختگی در تیم مذاکره‌کننده دارد تا بتوانند جلوی آسیب‌های احتمالی را گرفته و حداکثر امتیاز را دریافت کنند تا مذاکره سودمند باشد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره سرنوشت برجام گفت: سرانجام برجام بیش از آنکه به ایران بستگی داشته باشد، وابسته به طرف مقابل است. برجام توافقی است که پس از گذشت مدتی از امضا و اجرای آن از سوی طرفین معاهده، آمریکا از آن خارج شده است و از آنجا که شرایط الآن با شرایط سال ۲۰۱۵ و امضای توافق متفاوت است، بازگشت به این فرآیند تقریبا غیرممکن است مگر آنکه با مذاکرات عملگرایانه برخورد شود.

وی با بیان اینکه طرف‌های غربی باید بپذیرند که انتفاع مالی و اقتصادی ایران از برجام عملیاتی شود افزود: در متن برجام به صراحت آمده است که ایران در مقابل نفع اقتصادی از برجام، مذاکره و محدودیت‌های هسته‌ای را می‌پذیرد.

غلامزاده نطنزی با بیان اینکه آمریکا تا پایان دور ششم مذاکرات زیر بار برداشتن تمام تحریم‌های دوره ترامپ نرفت، افزود: برجام در صورتی اجرا خواهد شد که طرف های مقابل فارغ از متن برجام و به صورت عملیاتی به مذاکرات نگاه کنند و به این نتیجه برسند که ایران قرار است محدودیت‌هایی را برای تأمین دغدغه‌ها و رفع نگرانی‌های طرف مقابل بپذیرد و در مقابل باید نفع اقتصادی از برجام انتفاع اقتصادی داشته باشد و پس از آن برداشتن تحریم‌های مشخص شده و تحریم‌های دوره ترامپ را بپذیرند و در مقابل هر امتیازی یک امتیاز به ایران بدهند.

برداشتن تحریم های بانکی در مقابل کاهش درصد غنی سازی

این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: اگر دو طرف گام به گام و متناظر جلو بروند و مثلا اگر ایران غنی‌سازی 60 درصد را به 20 درصد کاهش داد، در مقابل تحریم‌های بانکی رفع شود یا تضمینی داده شود که ایران بتواند ال سی باز کرده و تراکنش داشته باشد، طرفین توانسته‌اند برجام را اجرا کرده، دغدغه‌های یکدیگر را به رسمیت شناخته و پاسخگو باشند و از همه مهم‌تر اجرای توافق می‌تواند قابل ارزیابی بوده و اگر یکی از گام‌ها اجرا نشد، ایران متناظر با آن گام تعهدات خود را کاهش دهد.

وی با بیان اینکه این شیوه می‌تواند یک مدل عملیاتی برای مذاکرات باشد اظهار کرد: بدین صورت دو طرف می‌توانند برجام را به سرانجام رسانده و از مذاکرات وین نتیجه عملیاتی بگیرند.

غلامزاده نطنزی با بیان اینکه آمریکا تمام تلاش خود را خواهد کرد که کمترین امتیاز را به ایران بدهد افزود: با این وجود باید توجه کرد که آمریکا و غرب بیش از ایران به برجام نیاز دارند زیرا ایالات متحده توان و شرایط حمله نظامی به ایران برای مهار برنامه هسته‌ای را نداشته و اروپایی‌ها نیز ابزار کنترلی و توان تحریم جمهوری اسلامی را ندارند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه تنها ابزار سیاسی یعنی مذاکرات برجام برای کشورهای غربی باقی می‌ماند اظهار کرد: آمریکا دیگر توان تحریم بیشتر ایران را ندارند و اذعان کرده‌اند که بیشتر از این نمی‌توانند تحریم کنند.

وی ادامه داد: از طرف دیگر آمریکا نیازمند افزایش همکاری‌های خود با اروپاست زیرا به همکاری با این کشورها در مسائل بین‌المللی به ویژه چین به عنوان یکی از شرکای راهبردی و اصلی ایران نیاز دارد.

تامین حداقل ها به معنی بی نیازی از برجام نیست

غلامزاده نطنزی با بیان اینکه از طرف دیگر زمان نیز به نفع ایران و به ضرر غربی‌هاست افزود: با گذر زمان دست ایران در توسعه صنعت هسته‌ای خود بازتر شده و ذخایر کشور افزایش پیدا می‌کند و جمهوری اسلامی از نیاز حیاتی به برجام برای تأمین حداقل‌های بودجه عبور کرده است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه البته این به معنای بی‌نیازی به برجام نیست افزود: با این وجود در حال حاضر قادر به فروش نفت خود در حد مورد نیاز کشور هستیم و برجام تنها می‌تواند تسهیل‌گر شرایط باشد.

وی درباره مسیر تیم قبلی مذاکره‌کننده گفت: تمرکز تیم قبلی تنها بر روی برجام و متن آن بود و به نتیجه عملی برجام توجهی نداشت و اگر تیم جدید بخواهد همین اشتباه را تکرار کند، حتی اگر آمریکایی‌ها امتیازی بدهند و به طور کامل به متن برجام بازگردند برجام تداوم پیدا نخواهد کرد.

غلامزاده نطنزی با بیان اینکه سال 2023 دولت ایالات متحده باید برجام را به کنگره برده تا تصویب شود ادامه داد: البته اگر برجام و بازگشت آمریکا به این معاهده را به عنوان توافق حقوقی در نظر بگیریم، باید دولت این کشور بلافاصله از کنگره مصوبه دریافت کند و اگر هم اینکار را نکند اعتبار حقوقی برجام زیر سؤال است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه دریافت مصوبه از کنگره چه در سال 2023 و چه بلافاصله پس از رسیدن به توافق با اکثریت جمهوری‌خواه‌ها به عنوان چالشی جدی روبه‌رو خواهد بود افزود: در حال حاضر دموکرات‌ها در سنای آمریکا که نقش مهم‌تری در سیاست خارجی این کشور دارد اکثریت شکننده دارند و 48 عضو دموکرات، دو عضور مستقل و 50 عضو جمهوری خواه هستند و اگر آراء برابر شود با رأی معاون رئیس جمهور دموکرات‌ها برنده خواهند شد که در مسئله برجام دموکرات‌ها انسجام و اتفاق رأی ندارند.

وی با بیان اینکه در حال حاضر نیز برجام در سنا رأی نخواهد آورد افزود: در سال 2023 طبق تمام پیش‌بینی‌ها و تحلیلی که از وضعیت اجتماعی آمریکا وجود دارد، اکثریت سنا به جمهوری‌خواه‌ها تعلق خواهد گرفت و دموکرات‌ها اکثریت شکننده‌ای در مجلس نمایندگان خواهند داشت.

احتمال ریاست جمهوری دوباره ترامپ هست

غلامزاده نطنزی با بیان اینکه در انتخابات ریاست جمهوری سال 2024 نیز احتمال اینکه ترامپ بازگشته و بتواند رئیس جمهور شود وجود دارد ادامه داد: با توجه به تمام این شرایط در سال‌های آینده چشم‌انداز روشن و امیدوارکننده‌ای در ساختار سیاسی آمریکا پیش‌روی برجام وجود ندارد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: بنابراین اگر مانند دوره قبل بر روی متن برجام و احیای آن تکیه شود، احتمال شکست مذاکرات بسیار بالاست اما اگر عملگرایانه نگاه کنیم که دستاورد برجام برای طرف لحاظ شود، ممکن است توافقی ماندگار و سودمند بدست آید.

وی درباره امکان تغییر متن برجام گفت: به هیچ عنوان نباید به سمت تغییر متن برجام رفت زیرا اگر ایران بخواهد تغییری در متن برجام ایجاد کند، طرف مقابل نیز خواهان گنجاندن مواردی مانند مسائل موشکی و منطقه‌ای در متن برجام خواهد بود؛ بنابراین مسئله تغییر متن مطرح نیست و باید بر روی دستاوردهای توافق تمرکز شود.