به گزارش شیما فتحی خبرنگار خبرگزاری موج کرمانشاه، حضور گسل در یک منطقه که در حالتی طبیعی با نام گسل‌های نرمال نام می‌گیرد، نشان می‌دهد که در زمان گذشته، در طول آن جابجایی رخ‌داده است. این جابجایی‌ها می‌توانست یا به‌صورت جابجایی آرام و یا همان تشکیل گسل‌های نرمال باشد که هیچ‌گونه لرزشی در زمین ایجاد نمی‌کند و یا اینکه به‌صورت ناگهانی اتفاق بیفتد که جابجایی‌های ناگهانی در طول گسل‌ها عامل ایجاد اغلب زلزله‌ ها است.

پروسه تغییر شکل، ریخت‌ها و ترکیب‌های مختلفی از سنگ‌ها را در مقیاس‌های متفاوت ایجاد می‌کند. در یک سمت کوه‌های عظیم کره زمین قرار دارند و در سوی دیگر تنش‌های موضعی باعث ایجاد ترک‌های بسیار ریز در سنگ کف می‌گردد. از تمام این پدیده‌ها تحت عنوان "ساختارهای سنگی" یاد می‌شود.

بر اساس اطلاعات زمین‌شناختی بیشتر گسل‌ها غیرفعال یا گسل‌های نرمال هستند و باقیمانده‌ای از تغییر شکل‌های گذشته را تشکیل می‌دهند درحالی‌که در امتداد گسل‌های فعال، حین جابجایی فرسایشی دو قطعه پوسته‌ای در کنار هم، سنگ‌ها شکسته و فشرده می‌شوند.

در سطح صفحات گسلی، سنگ‌ها بشدت صیقلی و شیاردار می‌شوند و این سطوح صیقلی و شیاردار به زمین شناسان در شناخت جهت آخرین جابجایی ایجادشده در طول گسل کمک می‌کند که زمین شناسان بر اساس جهت حرکت گسل‌ها، آن‌ها را به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌کنند.

نحوه چینش و مقیاس قرارگیری سنگ‌کره‌ها در کنار یکدیگر شدت و ضعف انرژی رهاشده را مشخص می‌کند

" به گفته بنیان‌گذار مقاوم‌سازی و مدیریت بحران زلزله در ایران گسل‌ها نیز مانند درزه‌ها و سایر پدیده‌های زمین‌شناسی ساختمانی، بر اساس اصول مختلف طبقه‌بندی می‌نمایند. مهم‌ترین این تقسیم‌بندی‌ها شامل امتداد، شیب، زاویه ریک یا پیچ، زاویه میل و کمربالا و کمرپایین (فرادیواره و فرودیواره) می‌گردد.

فریبرز ناطقی‌الهی در توضیح این تقسیم‌بندی‌ها می‌گوید: در تعریف امتداد گسل چنین عنوان می‌شود که در بسیاری حالات، صفحه گسل یک سطح مستوی و یا حداقل در منطقه موردمطالعه، به حالت مستوی است، لذا شیب و امتداد صفحه گسل را همانند شیب و امتداد طبقات اندازه‌گیری می‌نمایند. در حالت کلی امتداد گسل، امتداد یک خط افقی در سطح گسل است، که مقدار آن نسبت به شمال بیان می‌شود.

این استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی ادامه می‌دهد:: زاویه بین سطح افق و سطح گسل را نیز شیب گسل می‌نامند، در این رابط متمم زاویه شیب به نام هید (Hade از زاویه بین) تعریف می‌شود و زاویه ریک یا پیچ نیز عبارت است از زاویه بین خطی که اثر حرکت گسل را درروی صفحه آن نشان می‌دهد با خط افقی که در صفحه گسل قرار دارد.

دکتر ناطقی‌الهی بابیان این مطلب که زاویه بین خط موجود در صفحه گسل با صفحه افقی را زاویه میل نامند، می‌افزاید: قطعه روی سطح گسل را کمربالا و قطعه زیر آن را کمرپایین می‌نامند. "

" اما یک تقسیم‌بندی دیگر نیز در شناخت گسل‌ها وجود دارد که به گفته رئیس مرکز لرزه‌نگاری کرمانشاه اساس این طبقه‌بندی، نوع حرکت نسبی در امتداد گسل‌ها است که خود ناشی از نحوه تشکیل و مکانیسم توسعه گسل است. بر همین اساس، گسل‌های زیر در این رده قرار می‌گیرند؛ نخست گسل‌ نرمال یا عادی به این نوع گسل، گسل مستقیم یا وزنی نیز می‌گویند که در آن کمربالا نسبت به کمرپایین به‌طرف پایین حرکت کرده است. این گسل‌ها بر اساس حالت گسل نسبت به چینه‌بندی به انواع مختلف تقسیم می‌شود.

فروزی می‌افزاید: چینه‌های گسل‌های نرمال به شکل‌های گسل مطابق که در این حالت شیب سطح گسل در جهت شیب طبقات است، گسل نا مطابق که در این حالت شیب سطح گسل در خلاف جهت شیب طبقات است، گسل معکوس که گسلی است که در آن کمربالا به‌طرف بالا حرکت کرده باشد. در حالت کلی شیب گسل بیشتر از 45 درجه است، تقسیم می‌گردد."

گسل زاگرس بزرگ‌ترین گسل ایران در امتداد گسل‌های نرمال است

تحقیقات زمین‌شناسی ثابت کرده است که گسل‌های زاگرس و البرز، دو گسل در ایران هستند که از گذشته همواره در آن‌ها لرزش ایجادشده و ما آن‌ها را به‌عنوان پتانسیل‌های زلزله می‌شناسیم، تاریخ نشان داده که زلزله البرز بافاصله زمانی طولانی و با ریشتر بالا رخ می‌دهد، درحالی‌که گسل زاگرس، همواره درحالی‌که تکان است اما با ریشترهای پایین‌تر. اما به این معنی نیست که در زاگرس زلزله‌ای با ریشتر بالا رخ ندهد.»

گسل‌های بزرگ در پوسته زمین نتیجه حرکت برشی زمین یا همان نحوه شکل‌گیری گسل‌های نرمال هستند و زمین‌لرزه‌ها نیز نتیجه نیروی رها شده در حین لغزش سریع لبه‌های یک گسل به هم است. بزرگ‌ترین نمونه گسل‌های نرمال، مرزهای میان ورقه‌های زمین ساختی کره زمین است و آنجا که یک گسل معمولاً از یک شیار مستقیم و مرتب تشکیل نشده و ناحیه‌ای از تغییر شکل‌های پیچیده زمین را در برمی‌گیرد معمولاً بجای گسل از «منطقه گسلی» صحبت می‌کنند که بزرگ‌ترین گسل ایران گسل زاگرس است.