، عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، در نشست خبری سخنگوی صنعت آب که به میزبانی شرکت مدیریت منابع آب ایران برگزار شد، به بررسی وضعیت بارش‌ها، منابع آبی و چالش‌های پیش‌روی کشور پرداخت. وی با اشاره به کاهش چشمگیر بارش‌ها نسبت به میانگین بلندمدت، تأکید کرد که کمبود آب همچنان یک بحران جدی است و مدیریت مصرف باید در اولویت قرار گیرد.

بزرگ‌زاده با اشاره به آخرین آمار بارندگی کشور تا تاریخ ۱۹ اسفند اظهار داشت: متوسط بارش کشور تاکنون ۱۰۱ میلی‌متر ثبت شده است که نسبت به مقدار نرمال بلندمدت (۱۶۰ میلی‌متر)، کاهش ۳۷ درصدی را نشان می‌دهد.

وی افزود: این آمار تا ساعت ۶:۳۰ صبح روز ۱۹ اسفند به‌روزرسانی شده است و همچنان وضعیت کمبود بارش‌ها ادامه دارد.

به گفته وی، بررسی تفکیکی استان‌ها نشان می‌دهد که برخی مناطق با کمبود بیش از ۵۰ درصدی بارش مواجه هستند. استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر در این دسته قرار دارند. 

بزرگ‌زاده گفت: استان‌هایی مانند چهارمحال و بختیاری، البرز، اصفهان، تهران، مرکزی، اردبیل، خراسان شمالی، فارس، خراسان جنوبی، لرستان و ایلام نیز با کمبود ۳۰ تا ۵۰ درصدی روبه‌رو هستند. استان‌های قم، همدان، کرمانشاه، قزوین، گلستان، کردستان، خراسان رضوی، سمنان، کرمان و آذربایجان غربی نیز کاهش بارندگی بین ۱۰ تا ۳۰ درصد را تجربه کرده‌اند. در این میان، تنها استان‌های گیلان، مازندران و زنجان در محدوده نرمال بارندگی قرار دارند.

بارش‌های اخیر تأثیری در جبران کمبود منابع آبی ندارد

سخنگوی صنعت آب کشور در خصوص بارش‌های اخیر توضیح داد: بارش‌های گزارش‌شده از سوی سازمان هواشناسی، مانند ۲ تا ۵ میلی‌متر بارندگی در برخی مناطق، عمدتاً تأثیر قابل‌توجهی در تأمین منابع آبی یا ایجاد رواناب پایدار ندارند. این میزان بارش تنها سطح زمین را مرطوب می‌کند و تأثیر چندانی در ذخایر آب ندارد. وی بر لزوم آگاه‌سازی مردم درباره تفاوت «بارش مؤثر» و «بارش سطحی» تأکید کرد.

بزرگ‌زاده با اشاره به پیش‌بینی‌های سازمان‌های بین‌المللی درباره وضعیت بارش در فصل بهار گفت: حتی در صورت وقوع بارش‌های نرمال در فروردین و اردیبهشت، کمبود تجمعی سالانه جبران نخواهد شد، مگر اینکه با یک ترسالی غیرمنتظره مشابه سیلاب سال گذشته روبه‌رو شویم. 

وی افزود: بر اساس این پیش‌بینی‌ها، انتظار می‌رود بارش‌های بهاری در محدوده نرمال باشد، اما این موضوع به معنای حل بحران آب نیست.

وضعیت سدها و کاهش شدید ذخایر آبی

سخنگوی صنعت آب کشور در خصوص وضعیت سدهای کشور اظهار داشت: کاهش ذخایر سدها متناسب با کاهش بارش‌ها بوده است. امسال ورودی سدها ۹.۵ میلیارد مترمکعب بوده که نسبت به سال گذشته (۱۳ میلیارد مترمکعب) کاهش ۳.۵ میلیارد مترمکعبی داشته است.

وی همچنین افزود: خروجی سدها کاهش یافته تا موجودی مخازن نسبت به سال گذشته افت کمتری داشته باشد، اما همچنان با عقب‌افتادگی ۱.۵ میلیارد مترمکعبی مواجه هستیم.

به گفته بزرگ‌زاده، برخی سدهای کلیدی کشور در وضعیت بحرانی قرار دارند. برای نمونه، حجم مفید مخزن سد امیرکبیر (کرج) به حدود نصف کاهش یافته و رسوبات بخش زیادی از آن را پر کرده است. سد لار نیز تقریباً خشک شده و سدهای تأمین‌کننده آب تهران (لتیان، طالقان، ماملو) با کاهش ۴۶ درصدی بارش نسبت به نرمال و ۲۵ درصدی نسبت به سال گذشته روبه‌رو هستند. در سایر نقاط کشور نیز سدهایی مانند میناب در هرمزگان، زاینده‌رود در اصفهان، ۱۵ خرداد در خراسان رضوی و ساوه در استان مرکزی در وضعیت قرمز یا زرد قرار دارند.

پنج سال خشکسالی متوالی و تشدید بحران آب

بزرگ‌زاده با اشاره به ادامه خشکسالی در کشور گفت: ایران برای پنجمین سال متوالی درگیر خشکسالی است و این خشکسالی‌های پی‌درپی اثر هم‌افزایی منفی دارند که مدیریت منابع آب را به‌شدت دشوارتر می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: وقوع ترسالی‌های مقطعی، مانند سیلاب سال ۹۸، نتوانسته کمبودهای تجمعی را جبران کند.

کشت پاییزه در خوزستان آغاز شده؛ نیاز به برنامه‌ریزی دقیق برای کشت تابستانه

عیسی بزرگ‌زاده، همچنین از آغاز کشت پاییزه در خوزستان خبر داد و تأکید کرد: برای کشت تابستانه باید برنامه‌ریزی دقیق و کاهش محصولات پرآب‌طلب مانند برنج در دستور کار قرار گیرد.

وی با اشاره به وضعیت بحرانی منابع آبی کشور، از آغاز کشت پاییزه در خوزستان خبر داد و گفت: کشت پاییزه و بهاره در این استان آغاز شده است، اما برای کشت تابستانه باید برنامه‌ریزی دقیق‌تری انجام شود.

بزرگ‌زاده با اشاره به وضعیت کشت پاییزه در خوزستان، گفت: با توجه به شرایط آبی موجود، کشت پاییزه در این استان آغاز شده و امیدواریم با مدیریت صحیح، بتوانیم از منابع آبی بهینه استفاده کنیم. وی افزود: برای کشت تابستانه باید برنامه‌ریزی دقیق‌تری انجام شود و محصولات پرآب‌طلب مانند برنج کاهش یابد.

سخنگوی صنعت آب کشور با تأکید بر ضرورت کاهش محصولات پرآب‌طلب، گفت: در شرایط خشکسالی و کمبود منابع آبی، کشت محصولاتی مانند برنج که نیاز آبی بالایی دارند، باید محدود شود. وی افزود: وزارت جهاد کشاورزی باید الگوی کشت متناسب با شرایط آبی را تعریف کند و کشاورزان را به سمت کشت محصولات کم‌آب‌بر هدایت کند.

بزرگ‌زاده با اشاره به اولویت‌دهی به تأمین آب باغات، گفت: از بین رفتن باغات آسیب بلندمدت به کشاورزان وارد می‌کند، بنابراین تأمین آب باغات نسبت به محصولات زراعی در اولویت قرار دارد. وی افزود: در سال‌های خشک، باید به‌طور ویژه به حفظ باغات توجه شود.

مدیریت مصرف، تنها راهکار عبور از بحران

سخنگوی صنعت آب کشور بر لزوم تغییر رویکرد در مصرف منابع آبی تأکید کرد و گفت: وقوع یک سال ترسالی نرمال در میان سال‌های خشکسالی متوالی می‌تواند به ذخیره‌سازی آب در مخازن سطحی و زیرزمینی کمک کند، اما این موضوع به‌تنهایی کافی نیست و ما به یک مدیریت مصرف هوشمندانه نیاز داریم.

وی با اشاره به محدودیت استفاده از آب‌های زیرزمینی در بسیاری از مناطق کشور توضیح داد: برداشت بی‌رویه از چاه‌ها، علاوه بر شور شدن و آلودگی آب، باعث تهدید پایداری سفره‌های زیرزمینی می‌شود. هرگونه افزایش برداشت از این منابع نیازمند بررسی‌های دقیق کارشناسی است.

بزرگ‌زاده خطاب به شهروندان تأکید کرد: تنها راه عبور از بحران، کاهش مصرف آب است.

وی گفت: مصرف‌کنندگان شهری، بخش کشاورزی و صنایع باید الگوی مصرف خود را تغییر دهند. در بخش کشاورزی، اجرای الگوی کشت متناسب با شرایط خشکسالی و کاهش سطح زیر کشت محصولات پرآب‌بر، ضروری است.

وی همچنین نسبت به راهکارهای سطحی و نادرست هشدار داد و گفت: حفر چاه‌های جدید یا افزایش برداشت از منابع زیرزمینی نه‌تنها مشکل کمبود آب را حل نمی‌کند، بلکه بحران را تشدید خواهد کرد. تنها راه حل، همکاری عمومی و پذیرش واقعیت کم‌آبی است.

لزوم مشارکت عمومی و رسانه‌ای در مدیریت مصرف آب

سخنگوی صنعت آب کشور در پایان این نشست، بر نقش رسانه‌ها، اساتید دانشگاه، هنرمندان و دیگر گروه‌های اجتماعی در فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب تأکید کرد. وی گفت: ما نیازمند یک مشارکت همه‌جانبه از سوی رسانه‌ها، روحانیون، ورزشکاران و شهروندان هستیم تا بتوانیم مصرف آب را مدیریت کنیم.

وی همچنین ابراز امیدواری کرد که با لطف الهی و همکاری عمومی، وضعیت منابع آبی در آینده بهبود یابد و اطلاعات به‌روز شده تا شب عید، تغییرات مثبتی را نشان دهد.

بزرگ‌زاده در پایان از تلاش‌های همکاران صنعت آب قدردانی کرد و بر شفافیت در اطلاع‌رسانی به مردم تأکید کرد تا جامعه با آگاهی کامل نسبت به وضعیت بحرانی منابع آبی کشور، در مدیریت مصرف مشارکت کند.