مردم روسیه چقدر کتاب می‌خوانند؟
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تغییر سبک زندگی مردم این کشور، فرهنگ کتابخوانی در زندگی مردم روسیه جایگاه خود را حفظ کرده است. طبق بررسی‌ها، آمار مطالعه مردم روسیه در سال ۲۰۱۷ افزایش داشته است.
به گزارش خبرگزاری موج، جبرئیل نجفی دانشجوی مقطع دکتری زبان روسی در یادداشتی که با موضوع «میزان مطالعه در کشور روسیه» نوشته و برای انتشار در اختیار ایسنا قرار داده، آورده است: از شاخص‌های مهم توسعه‌یافتگی هر جامعه سرانه مطالعه، میزان تولید و مصرف اطلاعات و کالاهای فرهنگی در آن جامعه است، مطالعه تنها راه رسیدن به علم است و جز آن راهی وجود ندارد. از آنجا که مطالعه یکی از عناصر اصلی و تاثیرگذار در شکل‌گیری شخصیت فرد است، ترویج کتاب و کتابخوانی تاثیر بسزایی در رشد و تکامل ابعاد شخصیتی آنها دارد، بنابراین توجه به این مهم موجب تربیت افرادی سالم و در نهایت جامعه سالم خواهد شد.
کتابخوانی به گروه خاص و ویژه‌ای تعلق نداشته و هر فرد باید با کتاب زندگی کند و مطالعه و کتابخوانی باید به‌عنوان یک نیاز و احساس دائمی روزانه در میان عموم رایج و مطرح باشد تا افراد جامعه به خواندن و مطالعه ترغیب شوند و فرهنگ کتاب و کتابخوانی رواج یابد.
آرژانتینی‌ها کتابخوان‌ترین مردم آمریکای جنوبی هستند
سرانه مطالعه نه تنها در روسیه، بلکه در سایر کشورها نیز باید بر اساس تحقیقات و پژوهش‌های انجام‌شده در مراکز آماری معتبر و شرکت‌های شناخته‌شده در این رابطه باشد. طبق آمار و ارقام آرژانتینی‌ها کتابخوان‌ترین مردم آمریکای جنوبی هستند. آنها بیشتر به مطالعه کتاب‌های ترجمه‌شده علاقه‌مند هستند و یکی از علاقه‌مندی‌های مردم این کشور مطالعه زندگینامه‌های شخصیت‌های مشهور جهان است، پرو دیگر کشور آمریکای جنوبی نیز عنوان روزنامه‌خوان‌ترین مردم در این سرزمین را به خود اختصاص داده است. در این کشور 72 درصد مردم روزنامه می‌خوانند.
انگلیسی‌ها نیز سرانه مطالعه بالایی در اروپا و جهان دارند
انگلیسی ها حتی اگر کتاب نخوانند خرید کتاب‌های جدید چاپ‌شده به یک فرهنگ تبدیل شده است. مردم این کشور بیشتر به داستان‌های جنایی علاقه دارند.حتی برخی از مردم این کشور دوست دارند در روز ۲ روزنامه مختلف را بخرند و بخوانند. فرهنگ کتاب و کتابخوانی یکی از همان داشته‌ها است که روس‌ها همواره به آن افتخار می‌کنند. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تغییر سبک زندگی مردم این کشور، فرهنگ کتابخوانی در زندگی مردم جایگاه خود را حفظ کرده است. آگاهی از وضعیت کتاب و کتابخوانی در روسیه، علاوه بر ایجاد زمینه برای مطالعه تطبیقی و مقایسه‌ای، به شناسایی زمینه‌های همکاری و گسترش مبادلات میان دو کشور در این حوزه، کمک خواهد کرد. روسیه از کشورهای پیش‌رو جهان در حوزه کتابخوانی محسوب می‌شود که از لحاظ نشر کتاب و کتابخوانی دارای ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های قابل توجهی برای ایرانیان است.
در روسیه بیش از ۱۳۰ هزار کتابخانه وجود دارد که تعداد ۱۰۰۰ کتابخانه جزو پیشرفته‌ترین کتابخانه‌های دنیا و اروپا است. در حال حاضر فقط در مسکو بیش از ۴۲۰ کتابخانه عمومی و ۴۱۰۰ کتابخانه تخصصی وجود دارد که کتابخوان‌ها برای مطالعه در آنها گرد هم می‌آیند. وجود کتابخانه‌های تخصصی و علاقه‌مندان زیاد به کتابخوانی در روسیه سبب شده کتابخوانی و گذراندن ساعاتی از وقت آزاد در کتابخانه‌ها، به یک تفریح رایگان و سودمند در بین مردمان روس تبدیل شود. تنوع کتابخانه‌ها بر اساس علایق افراد از شیوه‌های خوب جذب مردم به کتابخوانی است و کتابخانه هنر، کتابخانه اختصاصی علوم طبیعی، کتابخانه دولتی نابینایان، کتابخانه اختصاصی ادبیات، کتابخانه اختصاصی تحقیقات پزشکی از کتابخانه‌های اختصاصی هستند که بر اساس نیاز متخصصان راه‌اندازی شده‌اند. روس‌ها فقط برای مطالعه به کتابخانه مراجعه نمی‌کنند. کتابخانه‌های استاندارد در این کشور وظیفه اطلاع‌رسانی و ارائه آموزش‌های آزاد را هم برعهده دارند. کتابخانه‌های ویژه کودکان طرفداران بیشتری در روسیه دارند. کتاب با کمک به گسترش افق دید کودکان و نوجوانان، شناخت دیگران و محیط اطراف، بینش آنها را انسانی و همه‌جانبه می‌کند.
بیشتر کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی، آبونمان کتابخانه‌ها هستند
در شهر سن‌پترزبورگ که پایتخت فرهنگی روسیه محسوب می‌شود، بیشتر کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی، آبونمان کتابخانه‌ها هستند و حداقل دو الی سه ساعت از وقت خود را در هفته با کتاب خواندن در این کتابخانه‌ها می‌گذرانند. ارائه خدمات اینترنتی رایگان و برگزاری برنامه‌های فرهنگی گوناگون از دیگر برنامه‌هایی است که برای مراجعه‌کنندگان در کتابخانه‌های روسیه ارائه می‌شود. روس‌ها بیشتر به مطالعه کتاب‌های ماجراجویانه روسی، پلیسی و ادبیات کلاسیک علاقه دارند. سال 2007 در روسیه را سال مطالعه نام‌گذاری کردند. این اقدام نتیجه‌بخش بود و پیامدهای بسیار مثبتی در این زمینه داشت، چنانچه در سال 2009 ، 110 هزار عنوان کتاب جدید در روسیه به چاپ رسید و جالب آن‌که بیش از 80 درصد این رقم، به نویسندگان و مترجمان روس اختصاص داشت.این آمار نمایانگر بازگشت روس‌ها به دوران طلایی خود در عرصه کتاب و کتابخوانی است.
به طور کلی می‌توان گفت اقبال عمومی به مطالعه به‌ویژه مطالعه کتاب‌های ادبی و سیاسی پس از فروپاشی شوروی رو به رشد است، هر چند که بحران‌های مالی و وضعیت نابسامان اقتصادی پیش‌ِ روی این کشور تا حدودی باعث کند شدن این پروسه در روسیه می‌شود.
امروزه در مترو، ایستگاه‌های اتوبوس، قطار و هواپیما و هرجایی که فرصت خواندن پدید آید همواره عده‌ای در حال خواندن کتاب هستند و با وجود اینکه از نظر بسیاری از روس‌ها سال‌های اخیر برای آنان، سال‌های گذر از زندگی در رفاه عمومی به زندگی ماشینی بوده است، اما در عین حال کتابخوانی از رواج نیفتاده است. بسیاری از کارشناسان این حوزه پیش‌بینی کرده‌اند که در شش سال آینده، سهم کتاب‌های الکترونیکی در روسیه به صورت چشمگیری افزایش خواهد یافت. طبق ارزیابی‌های شرکت «لیت پرس» حجم بازار قانونی کتاب الکترونیکی در بازار عملاً دو برابر به نسبت سال 2013 افزایش یافته است. به طور کل، در طول سال‌های ۲۰۱۳-۲۰۰۸، تیراژ 5000 نسخه به بالا تا 40 % کاهش پیدا کرده است. نقطه مقابل آن این است که در همین بازه زمانی، چاپ کتاب با تیراژ کمتر از 500 نسخه رواج بیشتری داشته است. این کم شدن تیراژ بیشتر به متون علمی و آموزشی و همچنین ادبیات هنری و ادبیات کودک مربوط می‌شود. اما در عین حال هنوز تغییر ذائقه در مطالعه کتاب تا به آن حد نبوده است که به گذشته فرهنگی این کشور آسیب بزند و جوان امروزی نتواند با افتخارآفرینان فرهنگ و ادبیات کشورش ناآشنا باقی بماند. طبق پژوهش‌های مرکز تحقیقات افکار عمومی که اوایل 2014 انجام گرفته است ۷۱% از مردم روس از شرایط توزیع و قیمت فروش کتاب‌ها نسبتا راضی هستند، این در حالی است که در سال 2009 این نمودار 10 % پایین‌تر بود.
طبق آمار یکی از اتفاقات مهم در این حوزه کند شدن سیر نزولی حجم کتاب در سال 2015 است. سال ۲۰۱۵، با دستور ولادیمیر پوتین سال ادبیات اعلام شد و از این طریق مسأله حمایت از چاپ، نشر و ترویج کتاب و کتابخوانی برای اولین بار ظرف چند سال اخیر به سطح سیاست دولتی رسید و نقش عمده‌ای در حمایت از صنعت داشت. در چارچوب سال ادبیات بیش از 130 مراسم دارای اهمیت فدرالی در 85 منطقه روسیه برگزار شد. در سال 2016 طبق آمار روسیه در جایگاه هفتم دنیا قرار داشت. کشورهای هند، هلند، چین، فیلیپین، مصر و چک به ترتیب جایگاه‌های اول تا ششم را به خود اختصاص داده بودند.
طبق آمار آژانس فدرال چاپ و نشر روسیه در سال ۲۰۱۷، 59 % روس‌ها گفته‌اند که دست کم هفته‌ای یک بار کتاب می‌خوانند و از این رو فدراسیون روسیه بعد از چین بیشترین آمار مطالعه را دارد. کشور اسپانیا نیز در جایگاه سوم قرار دارد. بر اساس نتایج این نظرسنجی در کشور چین 70 % درصد مردم و در اسپانیا 57 % کتاب می‌خوانند. همچنین طبق این پژوهش 67 % افراد با درآمد بالا و 48 % افراد با درآمد پایین در دنیا به کتاب مراجعه می‌کنند. تحقیقات روی موضوع کتابخوانی هر ساله در روسیه صورت می‌گیرد. در این تحقیقات مشخص شده که در سال 2010 میلادی 30 % روس‌ها به کتاب توجه داشته‌اند. 17 % درصد مردم روسیه دست کم یک بار در ماه به کتاب مراجعه می‌کنند و 6 % افراد حاضر در نظرسنجی اظهار کرده‌اند که اصلا کتاب نمی‌خوانند. با توجه به دیجیتال شدن بسیاری از مراکز آموزش عمومی و توسعه روزافزون دستگاه‌های الکترونیک و از سوی دیگر تمایل و علاقه نسل جدید به استفاده از این ابزارها و کتاب‌های الکترونیکی به گذشت زمان فضای بیشتری را به خود اختصاص خواهند داد.
در جوامع پیشرفته دنیا که اهمیت مطالعه و خواندن مطالب مختلف بر مردم آشکار شده است، بهبود وضع مطالعه و راه‌های صحیح و تسریع در این امر و درک و فهم بهتر مطالب یکی از اقدامات مهم آموزشی محسوب می‌شود. این در حالی است که متاسفانه مطالعه در کشور ما از جایگاه خوبی برخوردار نیست و فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در جامعه ما هنوز جایگاه خود را به دست نیاورده است. علت سرانه پایین کتابخوانی در یک کشور می‌تواند فضای مجازی و اینترنت، کمبود وقت، گرانی، کیفیت پایین و جذاب نبودن برخی کتاب‌های علمی و آموزشی و ... باشد.
نقش رسانه ها در ترویج کتابخوانی زیاد است
رسانه‌ها نیز یکی از ارکان مهم در امر ترویج کتابخوانی هستند که می‌توانند با اجرای برنامه‌هایی مانند ساخت فایل‌های صوتی و تصویری با مضمون تشویق به مطالعه، تبلیغ رایگان کتاب در رسانه‌ها، معرفی نویسندگان، کتابخانه‌ها، کتابفروشان و ناشران در رسانه‌ها و ... کمک درخور توجهی به این موضوع کنند. با برنامه‌هایی چون تقویت و راه‌اندازی کتابخانه‌های تخصصی، معرفی کتاب در نشست‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی، آشنا کردن دانشجویان و دانش‌آموزان با شیوه‌های صحیح مطالعه و متنوع کردن کتاب‌های منتشرشده می‌توان در ترویج امر کتابخوانی شریک شد. همچنین در این راستا ایجاد ایستگاه‌های مطالعه در مراکز تجمع افراد، مجتمع‌های مسکونی و اماکن مذهبی، مراکز خرید، اماکن تفریحی و ورزشی و پایانه‌های مسافری می‌تواند راهکار دیگری باشد.
و مسئله‌ای که خیلی مهم است، محتوای تولیدشده در داخل کتاب و کیفیت بالای آن است. اگر کتابی از لحاظ محتوایی غنی باشد هیچ وقت روی زمین نمی‌ماند و مخاطب را به سوی خود جذب می کند. امیدواریم شاهد رشد و بالندگی در زمینه ترویج کتابخوانی و به‌تبع آن بالا رفتن سرانه مطالعه در بین افراد جامعه باشیم که نتیجه این کار می‌تواند در تمام رفتارهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و... افراد جامعه مثمرثمر باشد.
ارسال نظر