به گزارش خبرگزاری موج، اظهارات جنجالی هفته گذشته «نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل در خصوص ایران و برجام و همچنین سفر وی به وین برای دیدار با «یوکیو آمانو» مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی و طرح خواسته‌های نامتعارف نماینده آمریکا از آژانس موجب بوجود آمدن حدس و گمان هایی در خصوص آینده برجام شده است.

نماینده آمریکا در سازمان ملل در نشست خبری خود در روز جمعه با خبرنگاران اظهار داشت: بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی باید به پایگاه های نظامی ایران دسترسی داشته باشند.

وی در ادامه ابراز نگرانی کرد که بازرسان هسته ای به پایگاه های نظامی ایران دسترسی ندارند و از آژانس بین المللی انرژی اتمی خواست از تمام مقامات خود برای اطمینان از پایبندی تهران به توافق هسته ای استفاده کند.

طرح این موارد از سوی هیلی و همچنین انتشار گزارش های از سوی روزنامه گاردین در مورد فشار کاخ سفید بر نهادهای اطلاعاتی آمریکا برای سندسازی علیه ایران و متهم کردن تهران به نقض برجام سبب شده تا با توجه به نزدیک بودن زمان اعلام جدید پایبندی ایران به برجام از سوی آمریکا، این احتمال قوت بگیرد که آمریکا در حال مقدمه چینی برای خروج از برجام است.

طارق رئوف رئیس اداره سیاست های امنیتی و شفاف سازی آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان مشاور ارشد در کنفرانس بازبینی پیمان منع گسترش سال ۲۰۱۵ حضور داشت. وی از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۱ رئیس اداره سیاست های امنیتی و شفاف سازی آژانس بین المللی انرژی اتمی بوده و در مورد ایران، عراق، لیبی، کره شمالی، کره جنوبی و سوریه به شخص مدیرکل گزارش می داد. رئوف رئیس جایگزین هیئت اعزامی آژانس به کنفرانس های منع گسترش از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ نیز بوده و از فوریه سال ۲۰۱۴ عهده دارد سمت مدیر بخش خلع سلاح، کنترل تسلیحات و منع گسترش موسسه تحقیقات صلح استکهلم شده است.

متن کامل این مصاحبه به شرح زیر است:

* نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل، در هفته گذشته مدعی شد که آمریکا می خواهد بداند که آیا آژانس برنامه ای برای بازرسی از سایت های نظامی ایران برای تائید پایبندی ایران به برجام دارد یا خیر. وی در همین راستا به وین سفر کرده و با «یوکیو آمانو» مدیر کل آژانس دیدار کرد، ارزیابی شما از این حرکت جدید آمریکا چیست؟

موضوع حق دسترسی به تاسیسات ایران و همچنین حقوق حاکمیتی ایران بطور صریح در برجام و همچنین قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد توضیح داده شده است.

در مورد دسترسی به تاسیسات در برجام و قطعنامه 2231 آمده است که درخواست برای دسترسی بر اساس مجوزهای برجام باید با حسن نیت و همچنین درنظر گرفتن حق حاکمیتی ایران بوده و برای حداقل نیاز جهت اجرای موثر تعهدات شفاف سازی بر اساس برجام نگه داشته شود. در اجرای پادمان های بین المللی مرسوم، این چنین درخواست هایی (تقاضا برای بازرسی) با هدف دخالت در امور نظامی ایران یا دیگر فعالیت های امنیتی ایران نیستند بلکه کاملا برای حل نگرانی هایی که در اجرای تعهدات برجام و همچنین دیگر تعهدات پادمانی و منع اشاعه ایران بوجود آمده مطرح می شوند. روندهای بعدی نیز با هدف اجرای برجام میان ایران و E۳/EU+۳ (کشورهای ۱+۵) بوده و بدون پیش داوری در مورد توافقات پادمان ها و پروتکل الحاقی است. در اجرای این روندها و همچنین دیگر اقدامات شفاف ساز از آژانس خواسته شده تا هرگونه اقدمی را برای حفاظت از اطلاعات محرمانه فنی، اقتصادی و صنعتی و همچنین دیگر اطلاعات اطمینان سازی را که در اختیار این آژانس قرار می گیرد انجام دهد.

در پیشبرد اجرای برجام اگر آژانس نگرانی هایی در خصوص مواد هسته ای اعلام نشده یا فعالیت های مغایر با برجام در مکان هایی که در پروتکل الحاقی یا توافقات پادمان ها قید نشده داشته باشد، آژانس تهران را در جریان این نگرانی ها قرار می دهد و خواستار توضیح از ایران می شود.

اگر توضیحات ایران نگرانی های آژانس را رفع نکند ممکن است درخواست بازرسی از این مکان ها را برای از بین بردن نگرانی ها و همچنین تائید عدم وجود مواد و فعالیت های اعلام نشده بکند. آژآنس این درخواست را با ذکر دلایل و بصورت مکتوب در اختیار ایران قرار می دهد.

در واکنش به این خواسته آژانس، ایران ممکن است پیشنهادهای جایگزینی بجای بازرسی از مکان مورد نظر را برای حل نگرانی های آژانس ارائه نماید تا آژانس قادر باشد که نبود مواد و فعالیت های اعلام نشده و مغایر با برجام را تائید کند. اگر بعد از ارائه موارد جایگزین از سوی ایران آژانس نتوانست نبود مواد و فعالیت های هسته ای اعلام نشده و مغایر با برجام را تائید کند یا اینکه 2 طرف (ایران و آژانس) بعد از گذشت 14 روز از طرح درخواست آژانس برای دسترسی نتوانستند یکدیگر را متقاعد کرده و نبود مواد و فعالیت های اعلام نشده در مکان های خاص تائید نشده را ثابت کنند آنگاه ایران از طریق مذاکره با اعضای کمیسیون برجام و از طریق موارد موافقت شده با آژانس در پی حل نگرانی های آژانس خواهد بود. در صورت عدم توافق اعضای کمیسیون برجام با توجه به نگرانی ها یا با رای 5 عضو از 8 عضو کمیسیون در مورد اقدامات مورد نیاز برای حل نگرانی های آژانس تصمیم گیری می کنند. دوره مشورت و اقدامات اعضای کمیسیون برجام نباید بیشتر از 7 روز شود و ایران نیز فقط 3 روز فرصت خواهد داشت تا اقدامات لازم را در این رابطه انجام بدهد.

همانطور که در بالا توضیح داده شد روند حل نگرانی های آژانس بین المللی انرژی اتمی روشن است. خطری که اکنون وجود دارد وارد کردن اتهامات دروغین، جعل سند و سند سازی هایی است که ممکن است از سوی برخی کشورها به آژانس ارائه شده و این نهاد بین المللی را وادار به پیگیری این موارد و دسترسی به مکان های نظامی-صنعتی در ایران نظیر تاسیساتی که در خصوص موشک های بالستیک و کروز فعال هستند یا دیگر امکانی که از لحاظ الکترونیکی پیشرفته هستند، کند.

همانطور که قبلا اشاره شده آژانس در زمان مدیر کلی «محمد البرادعی» محدودیت هایی در خصوص تائید و شفاف سازی اتهاماتی که از سوی برخی کشورهای عضو آژانس به کشوری دیگر در خصوص مواد هسته ای یا فعالیت های هسته ای اعلام نشده وارد می شد داشت. این حقیقت که اطلاعات نهادهای جاسوسی ارائه شده به آژانس در خصوص متهم کردن کشوری، قابل مطرح کردن در شورای حکام آژانس نبود نگرانی های زیادی وجود داشت. در متن NPT آمده که از سال 1995 کشورهای عضو NPT تاکید کرده اند که آژانس تنها نهاد مرجع صالح برای اجرای پادمان ها منطبق با NPT است و کشورهای عضو نباید «تمامیت و اعتبار» آژانس را زیر سوال ببرند.

اطلاعات پادمان های آژانس بسیار محرمانه بوده و نیاز است تا همچنان محرمانه بمانند. آژانس این حق را دارد که در باره اطلاعاتی که از کانالی به غیر از کانال خود این نهاد ارائه می شود و امکان تائید آن وجود ندارد، مقاومت کند. اگر آژانس قادر نباشد از استقلال و اعتبار خود دفاع کند مابقی سیستم پادمان های آژانس نیز به خطر افتاده و جهان تبدیل به مکان خطرناک تری می شود.