، در روزهای گذشته و در بحبوحه برگزاری ششمین نشست مجمع همکاریهای روسیه و کشورهای عربی، وقوع یک رویداد معنادار، موجی از اعتراض را در داخل کشورمان علیه روس‌ها برانگیخته است.

در این راستا، در بیانیه پایانی نشست مذکور که وزیر خارجه روسیه و شماری از وزرای خارجه کشورهای عربی نیز در آن حضور داشته اند، بار دیگر به نوعی از ادعاهای ارضی امارات علیه جزایر سه گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی حمایت شده و اینطور گفته شده که بهتر است ایران و امارات یا از طریق گفتگوهایی دوجانبه و یا ارجاع مساله به دیوان بین المللی دادگستری و نهادهای تحت امر سازمان ملل متحد، به مناقشات در رابطه با موضوع جزایر سه گانه خاتمه دهند.

بلافاصله پس از انتشار بیانیه مذکور، مقام های ارشد کشورمان به همراهی روس ها با ادعاهای اعراب علیه جزایر سه گانه ایرانی واکنش نشان دادند. به طور خاص "علی اکبر ولایتی"، موضع گیری روسیه را مایه تاسف خواند و "مجتبی ذوالنوری"، نائب رئیس مجلس شورای اسلامی نیز به کنایه از آمادگی ایران جهت اعزام شماری معلم تاریخ و جغرافیا به روسیه جهت آشنایی بیشترِ آن ها با واقعیت های تاریخی و جغرافیایی خبر داده است. با این حال، سوال اصلی که در این میان مطرح می شود این است که روسیه به چه دلایلی با ادعاهای اعراب علیه جزایر سه گانه ایرانی در خلیج فارس، همراهی می کند؟

به نظر می رسد برای پاسخ به این پرسش، بایستی به دو مولفه عمده و محوری توجه داشت.

اولا، وضع تحریم های گسترده علیه روسیه از سوی کشورهای غربی در پیِ جنگ اوکراین، تا حد زیادی روس ها را با چالش های اقتصادی جدی رو به رو کرده و عملا روابط آن ها با قاره اروپا به عنوان اصلی ترین مقصد تجاریشان را با بحران مواجه ساخته است. از این رو، روسیه سعی دارد به واسطه جذب دلارهای نفتی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، تا حد زیادی این کمبود بزرگ را جبران و سیلی از سرمایه گذاری های خارجی کشورهایی نظیر امارات متحده عربی و عربستان سعودی را به سمت خود جلب کند.

از این رو، روسیه به واسطه همراهی با ادعاهای اعراب در مساله جزایر ایرانی خلیج فارس به نوعی سعی در جلب توجه آن ها و کسب منافع اقتصادی از این دسته از کنشگران حاضر در عرصه روابط بین الملل دارد. در عین حال، باید توجه داشت که کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، بازیگران موثری در قالب سازوکار "اوپک" نیز هستند و روسیه به واسطه نزدیکی خود با این دسته از بازیگران به نوعی سعی دارد تا شدت تحریم های غرب علیه خود در حوزه انرژی را کاهش دهد و حتی به واسطه هماهنگی با اعراب حاشیه خلیج فارس، یک اهرم فشار موثر را علیه جهان غرب در حوزه انرژی ایجاد کند.

معادله ای که می تواند در وضعیت تحمیلِ سیلی از تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه، حامل منافع قابل توجهی برای این کشور باشد. البته که روسیه از طریق توسعه روابط با اعراب حاشیه خلیج فارس به نوعی بر آن است تا با انزوای تحمیلیِ غرب علیه خود در دوره پس از آغاز جنگ اوکراین نیز مقابله کند و همچنان خود را به مثابه بازیگری پویا و تاثیرگذار در محیط بین المللی حفظ کند.

دوم اینکه اینطور به نظر می رسد که روسیه، ایران را به صورت مفروض، متحد خود می بیند و با توجه به اینکه روابط ایران و غرب تا حد زیادی تیره و تار است، از باقی ماندن ایران در جبهه متحدانش آسوده خاطر است. این در حالی است که این آسودگی خاطر در مورد روابط روسیه با اعراب حاشیه خلیج فارس وجود ندارد. در این چهارچوب، روس ها انگیزه بیشتری برای جلب نظر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس دارند و درست به همین دلیل هم است که با ادعاهای آن ها در مورد جزایر ایرانی خلیج فارس، همراهی می کنند.

در این چهارچوب، دستگاه سیاست خارجی ایران نیز بایستی پیام هایی روشن را به طرف روسی ارسال کند و به طور خاص این پیام را به آن برساند که اساسا تهران یک چک سفید امضا را به طرف روسی نداده و در مواقع ضروری، خود توانایی حمایت همه جانبه از منافع ملی خود را دارد.

فراموش نکنیم که ایران از جمله بازیگرانی در عرصه روابط بین الملل است که به واسطه رویکردهای مستقل و ضدغربی خود، تا حد زیادی فشارها علیه روسیه در منطقه غرب آسیا و خاورمیانه را خنثی می کند. موضوعی که برای روسیه به شدت مهم است و روس ها نباید آن را به مثابه یک امر همیشگی برای خود تصور کنند.