آیا حماس دوباره به اردوگاه ایران باز می‌گردد؟
اظهارات مطرح شده از زبان موسی ابومرزوق، معاون رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در مصاحبه با تلویزیون الاقصی که در آن به صورت آشکار حمایت ایران از مقاومت و مساله فلسطین را ستود، نشانگر ناامیدی جنبش حماس از اردوگاه سنی است که حماس در طول پنج سال گذشته به عنوان خاستگاه اساسی و یک جایگزین، بر روی آن حساب باز کرده بود.
زمانی که برخی از همپیمانان حماس در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس اینگونه تصویرسازی کردند که سقوط نظام سوریه حتمی شده و این مساله فقط چند ماه طول می‌کشد، برخی جریان‌ها در حماس نیرنگ بزرگی را از برخی از همپیمانان خود در حوزه خلیج فارس خوردند و این نصیحت را پذیرفتند که " اشتباه یاسر عرفات، رئیس فقید تشکیلات خودگردان فلسطین در کویت(در اشاره به حمایت وی از صدام) و ایستادگی وی در جبهه شکست خورده " را تکرار نکند و " منفعت " مردم فلسطین را فراتر از هر چیزی قرار دهد.
خطرناک‌تر از همه این مسائل این است که حماس درخواست محمد مرسی، رئیس جمهوری عزل شده مصر مبنی بر اعلام جهاد در سوریه و بستن سفارت سوریه در قاهره را تکرار کرد و با فتوای یوسف قرضاوی، پدر معنوی اخوان المسلمین و محمد العریفی، مبلغ سعودی در هنگام مشارکت این دو شخص در کنفرانسی در قاهره به ریاست محمد مرسی در ژوئن سال ۲۰۱۳، همسو گشت و این مساله‌ای است که رهبری سوریه را خشمگین کرد و به سستی روابط حماس با ایران نیز انجامید.
این در حالی است که عربستان در سایه اعلام جنگ خود علیه اخوان‌المسلمین و اعلام حمایتش از عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهوری مصر در دوره پادشاهی عبدالله بن عبدالعزیز تمامی راه‌ها را در مقابل حماس بست و روی کار آمدن سلمان بن عبدالعزیز به جای ملک عبدالله که یک سال و شش ماه قبل فوت کرد، این موضع گیری را تغییر نداد و دیدار میان ملک سلمان و رهبری حماس در سال میلادی گذشته در مکه هیچ گشایشی را حاصل نکرد و این علی رغم آن بود که حماس عملیات موسوم به " طوفان قاطعیت " در یمن را تایید کرد.
افراد آگاه می‌گویند که رهبری حماس با اشاره‌های غیر مستقیم عربستان مبنی بر اعزام نیروهای حماس برای جنگ در کنار ائتلاف عربی تحت امر عربستان در یمن مخالفت کرد اما حماس به شدت این مساله را تکذیب کرد که عربستان به صورت مستقیم یا غیر مستقیم چنین درخواستی ارائه داده باشد.
موسی ابومرزوق که رهبری برجسته در حماس است، شخصی است که به " عملگرایی سیاسی " معروف است و بعید نیست که او فهمیده باشد فرصت برای رهبری وی مناسب گشته است، چرا که خالد مشعل نیز اعلام کرده تمایل ندارد بار دیگر برای ریاست حماس نامزد شود و علت این موضع گیری مشعل وجود مخالفت شدید علیه وی در داخل حماس بالاخص شاخه نظامی آن بوده است و همچنین تمایلی در عین حال برای این امر وجود دارد که رهبری جدید روابط حماس را با ایران و سوریه ترمیم کند چرا که حماس دیگر تحمل " میراث" رهبری خالد مشعل را ندارد به ویژه پس از سرنگونی اخوان‌المسلمین در مصر و شانه خالی کردن جنبش النهضه تونس از انتساب خود به اخوان‌المسلمین و تشدید بحران‌ها در مقابل حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه.
همچنان معلوم نیست که ایران به درخواست ترمیم روابط با حماس که از سوی ابومرزوق مطرح شده است پاسخ مثبت خواهد داد یا خیر. اما مساله قطعی این است که رفتن مشعل از رهبری حماس و افزایش قدرت شاخه مخالف با وی و سیاست‌هایش در داخل حماس احتمالا در بازگشت اوضاع به روال پیشین نقش خواهد داشت.
یک منبع لبنانی نزدیک به رهبری سوریه در مصاحبه با روزنامه رای الیوم گفته است که بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه شخصا با هرگونه همگرایی جدی میان ایران و جنبش حماس تا زمان ریاست خالد مشعل مخالفت کرده است و بشار اسد با میانجی‌گری‌های متعدد رهبری حزب‌الله برای برداشتن این وتو مخالف بوده است.
انتخابات رییس دفتر سیاسی جدید حماس به زودی برگزار می‌شود و اظهارات محمود الزهار مبنی بر اینکه فهرست داخلی حماس بر این امر تاکید دارد که ریاست دفتر سیاسی فقط برای دو دوره است، یک راه خروج شرافت‌مندانه را برای خالد مشعل به وجود می‌آورد که برای چهار دوره پی در پی این منصب را برعهده داشت و این امر احتمالا راه را برای بازگشت روابط ایران و حماس و چه بسا سوریه و حماس نیز باز می‌کند.
شاخه‌ای که در داخل جنبش حماس روابط با ایران را تایید می‌کند این روزها با تلخی از " خالی کردن پشت حماس " از سوی اردوگاه عربی سنی و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و اینکه پولی به حماس ندادند، دیگر چه برسد که سلاح به حماس بدهند، صحبت می‌کند و پیروزی این شاخه حماس در انتخابات داخلی تقریبا امری قطعی است و پیروزی این شاخه احتمالا باعثمی‌شود که رویکردهای محکم حماس مجددا مطرح شود و " مقاومت " بر تمامی مسائل و " سیاست‌های میانه‌رو " ارجحیت داده شود و ما باید منتظر مسائل غافلگیرکننده متعددی در هفته‌ها و ماه‌های آتی باشیم.
ارسال نظر