، روز چهارشنبه (۲۵ مهر) بیست و سومین نشست روسای دولت‌های کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به میزبانی دولت پاکستان در شهر اسلام‌آباد برگزار شد. نمایندگان چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، بلاروس، تاجیکستان، ازبکستان، جمهوری اسلامی ایران و هند در این نشست حضور داشتند. سید محمد اتابک، وزیر صنعت، تجارت و معدن نیز ریاست هیات جمهوری اسلامی ایران را برعهده داشت.

 در این جلسه مطالبات ایران حول سه محور بود: برخورد جدی این سازمان با تجاوزات رژیم صهیونیستی، تروریسم اقتصادی آمریکا و برداشتن گام‌های عملی برای مقابله با اقدامات محدود کننده تجارت چندجانبه.

در طول یک سال گذشته سطح مبادلات تجاری ایران با اعضای سازمان همکاری شانگهای روندی صعود داشته است به طوری که حجم مبادلات اقتصادی به ۶۴ میلیون و ۳۱۱ هزار تن کالای غیرنفتی به ارزش ۳۷ میلیارد دلار رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزنی ۴۰.۷ درصد و از لحاظ ارزش ۵.۵ درصد رشد نشان می دهد.

فعال شدن قابلیت‌ های ایران در شانگهای با توجه به تحریم ها یک اهمیت راهبردی دارد. عضویت در شانگهای فرصت گسترش همکاری های منطقه ای از طریق پیمان های اقتصادی گوناگون، فراهم کردن زمینه های تجارت آزاد با بهره گیری از راهکارهای مختلف مانند تجارت بر مبنای ارزهای محلی، افزایش سطح همکاری های بانکی، یافتن راهکارهای پرداخت مالی جایگزین، تقویت کریدورهای ترانزیتی و خطوط مواصلاتی، توسعه گفت‌وگوهای اقتصادی و اجرای برنامه همکاری تجاری و اقتصادی چندجانبه بین اعضای سازمان را برای ما فراهم می سازد. این در شرایطی است که روز به روز بر موانع همکاری های تجاری با اروپا افزوده می شود که آخرین آن تحریم سه شرکت هوایپمایی ایران ایر، ماهان و ساها از سوی وزرای خارجه اتحادیه اروپا بود.

بنابراین توجه ویژه به چنین سازوکارهایی امکان بهبود شرایط تجارت ایران را فراهم می سازد. زیرا رویکرد اروپایی ها نمایانگر آن است که در حال حاضر تمایلی به رفع تنش با جمهوری اسلامی ندارند و تحولات مربوط به جنگ اوکراین و تنش های روز به افزایش خاورمیانه اثر زیادی بر مناسبات ایران و اروپا گذاشته است. از این رو برای حفظ بازار کشور، ضروری است همت ملی در جهت استفاده از شرایطی که عضویت در بریکس و شانگهای برای ما ایجاد کرده، به وجود آید. تسهیل قوانین تجارت، صادرات و واردات، تعیین مرجع واحد برای تعرفه گذاری، تعیین تکلیف بحث وضعیت ارز ترجیحی و موضوع ارز دو نرخی، بهبود مسیرهای مواصلاتی و تصویب بسته های تشویقی برای تجار صادرکننده در ماه های پیشرو بایستی در اولویت کاری دولت و مجلس قرار بگیرد اگر بناست از فشار تحمیلی فزاینده غرب خارج شویم.

زیرا بدون تردید تحریم های اروپا و آمریکا در ماه های آینده ادامه دارند و هرچند هم که ما بگوییم دیگر تحریم ها اثرگذاری چندانی ندارند زیرا بخش های اصلی مانند نفت، گاز، پتروشیمی و بانک مرکزی پیشتر تحریم شده اند، اما غربی ها هنوز مواردی مانند شرکت های هواپیمایی پیدا می کنند که بتوانند جامعه ایران را تحت فشار بگذارند. گاهی این تحریم ها مستقیماً بودجه دولتی را هدف قرار نمی دهدف چنانکه تحریم شرکت های هواپیمایی موجب فشار مالی بیشتر بر مردم می شود. زیرا آنها مجبور می شوند برای تردد به اروپا از شرکت های خارجی که خدمات گرانتری دارند، استفاده کنند. بنابراین برای حفظ ارزش پول ملی و ورود سرمایه به کشور، ما هنوز راهکارهایی داریم که پیشتر ریل گذاری شده اند مانند تقویت بیشتر مناسبات با اعضای شانگهای و بریکس.

لازم به ذکر است روند تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای از عضو ناظر به عضو اصلی در شهریور ۱۴۰۰ در نشست دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، آغاز شد. در آن جلسه سران ۸ کشور عضو اصلی، نظر موافق خود را با تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران از عضو ناظر به عضو اصلی اعلام کردند. با انجام فرآیند فنی و انجام تعهدات رویه‌ای در روند تبدیل عضویت کشورمان، «قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای» در ۴ بهمن ۱۴۰۱ در مجلس شورای اسلامی تصویب و ۱۵ بهمن به تایید شورای نگهبان رسید. سپس در ۱۸ بهمن، رئیسی، رئیس جمهوری فقید کشورمان، قانون الحاق ایران به سازمان همکاری شانگهای را برای اجرا ابلاغ کرد.