، مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران با تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) چند روز پیش دوباره آغاز شد. این مذاکرات در ژنو برگزار گردید و هدف آن احیای توافق هسته‌ای و کاهش تنش‌ها بین ایران و غرب بود. در همین راستا کاظم غریب آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران، اعلام کرد دور دوم این مذاکرات در تاریخ ۱۳ ژانویه (۲۴ دی ماه) برگزار خواهد شد.

مذاکرات مذکور اگرچه با طرف های اروپایی است اما ورود ترامپ به کاخ سفید در ۲۰ ژانویه  نگرانی‌هایی را درباره تأثیرات احتمالی نفوذش بر اروپا بر مذاکرات هسته‌ای ایران به وجود آورده است.

ترامپ در دوره قبلی ریاست‌جمهوری خود از توافق هسته‌ای خارج شد و تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال کرد. این اقدامات باعث افزایش تنش‌ها و کاهش اعتماد بین ایران و آمریکا شد. با این حال، برخی تحلیل‌گران معتقدند ترامپ ممکن است در دوره دوم خود به دنبال مذاکره مجدد با جمهوری اسلامی باشد، زیرا اقدام نظامی علیه ایران خطرات جدی برای آمریکا به همراه خواهد داشت.

به رغم این مسائل، با توجه به احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه در اکتبر ۲۰۲۵ از سوی اروپا که در واقع آخرین شانس غرب برای فشار بر تهران در حوزه هسته ای و در قالب برجام است، جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده آماده از سرگیری مذاکرات بر اساس فرمول سابق برجام است که شامل اعتمادسازی درباره برنامه هسته‌ای در مقابل رفع تحریم‌ها می‌شود.

از سویی کشورهای اروپایی همچنان به دنبال حفظ برجام و کاهش تنش‌ها هستند و در این راستا تلاش می‌کنند تا مذاکرات به نتیجه‌ای مثبت برسد. در نهایت، نتیجه مذاکرات به اراده سیاسی طرفین و توانایی دیپلمات‌ها در پیدا کردن راه‌حل‌های جدید بستگی دارد. اگر اراده سیاسی در طرف‌های مقابل وجود داشته باشد، پیدا کردن یک راه‌حل مشکل است، اما غیرممکن نیست. لذا نمی توان گفت این دور از گفتگوها که به نظر دارای ضرب‌ العجل نیز از طرف اروپایی هاست، به چه نتیجه مشخصی خواهد رسید. به ویژه اینکه تحولات سیاسی در خاورمیانه در یکسال گذشته فراتر از انتظار تحلیلگران اتفاق افتادند.

در این میان بحث حمله نظامی آمریکا به ایران همیشه یکی از موضوعات حساس و پیچیده در سیاست بین‌الملل بوده است. اخیراً گزارش‌هایی توسط وبسایت خبری اکسیوس منتشر شده که نشان می‌دهد جو بایدن گزینه‌های حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را بررسی کرده است. با این حال، تصمیم نهایی برای حمله نظامی هنوز گرفته نشده و بسیاری از کارشناسان معتقدند دیپلماسی همچنان بهترین راه‌حل برای حل مسئله هسته‌ای ایران است. زیرا اقدام نظامی می‌تواند به تشدید بحران و بی‌ثباتی بیشتر در منطقه منجر شود و هزینه‌های زیادی برای آمریکا و خاورمیانه به همراه داشته باشد.

بر همین اساس عباس عراقچی نیز دیدارش با وزیر خارجه عمان که روز دوشنبه ۱۰ دی در تهران صورت گرفت بر استفاده از «کانال سوئیس» برای ارتباط با آمریکا تأکید کرد. این امر مؤید آن است که جمهوری اسلامی مایل است گفت‌و‌گو با دولت ترامپ از کانال فوری‌تر و مستقیم تری برقرار شود.

اما اگر این مذاکرات به شکست برسد، چه تبعاتی برای ایران خواهد داشت:

نخستین اثر در فعال شدن مکانیسم ماشه است. براین اساس قطعنامه های شش گانه سازمان ملل فعال می شوند و تحریم های متعددی ساختارهای ایران را هدف قرار می دهند. این مسئله منحر به کاهش تجارت بین المللی، دسترسی بیشتر به منابع اقتصادی و توسعه زیرساخت ها خواهد شد.

همچنین در مرحله بعد ممکن است تحریم های اضافه ای نیز به صورت یک طرفه از سوی آمریکا با همسویی اروپا بر ایران تحمیل گردد. برای مثال همانطور که پروازهای مستقیم به اروپا تحریم شد، می توانند برخی راه های مبادله تجاری و مسافری دیگر را نیز با سختی روبرو سازند.

شکست مذاکرات ممکن است تأثیرات سیاسی نیز داشته باشد. وقتی توان اقتصادی کشور به دلیل عدم امکان مبادله تجاری کاهش پیدا کند، احتمال تقویت جبهه مخالفان منطقه ای بیشتر خواهد شد.

اما آیا این پایان راه است؟ باید گفت خیر. فعال کردن روابط با روسیه که اکنون تحت ۱۸ هزار تحریم غرب است یک راهکار حیاتی خواهد بود. سفر هیئت روسی در چند هفته گذشته به ایران باید در جهت ریل گذاری برای ارتقا این همکاری بوده باشد، در واقع امیدواریم که چنین بوده است. همچنین با توجه به نیازمندی ادامه دار عراق به خرید انرژی از ایران، می توان احتمال دارد که این مسیرهای تجاری پایدار باشد. روش های دور زدن تحریم ها که در چهار دهه گذشته مورد استفاده بودند نیز همچنان وجود دارد.

با اینحال هنوز مهمترین ابزار جلوگیری از بازگشت تحریم های بین المللی یعنی دیپلماسی در دست ماست و وزارت خارجه باید در همکاری با نهادهای بالادستی از این پنجره باز به نفع کشور استفاده کند.