، در روزهای اخیر تمرکز سیاست خارجی دولت ترامپ بر مسئله مذاکره با جمهوری اسلامی ایران بوده است. در همین راستا دونالد ترامپ روز جمعه (۱۷ اسفند) در گفت وگویی با شبکه فاکس نیوز ادعا کرد برای ایران نامه ای فرستاده  است و ابراز امیدواری کرد مشکل امریکا و ایران از طریق گفت وگو حل شود.

در پی این ادعا، نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در نیویورک رسماً تصریح کرد هیچ نامه ای دریافت نشده است. پس از آن وزارت خارجه نیز این مطلب را تکرار کرد. اما مسئله مذاکره در شرایطی از سوی ترامپ عنوان می شود که یک روز قبل از آن وزیر خزانه داری آمریکا در سخنانی عجیب گفت اگر ایرانی بودم دارایی هایم را به ارز تبدیل می کردم! این اظهارات در ادامه ادعای وی برای فروپاشی اقتصاد ایران و جلوگیری از فروش نفت مطرح شد. 

بنابراین برجسته سازی دوباره گفتگو با ایران از سوی دولت آمریکا در فضایی صورت می گیرد که نشانه ها، خلاف آن را نشان می دهند. تصویب تحریم های جدید اقتصادی علیه افراد، نهادها و دارایی های ایران به ویژه در حوزه نقل و انتقالات نفتی و مواضع تهدیدآمیز مقامات دولت ترامپ نمی تواند پالسی در جهت حل واقعی مشکلات باشد. از همین رو عراقچی نیز در حالی که در جده برای حضور در نشست وزرای خارجه کشورهای اسلامی با موضوع فلسطین بسر می برد، تأکید کرد ایران تحت فشار مذاکره نمی کند.

اما حسن خاتم این بحث با سخنرانی مقام معظم رهبری در عصر روز شنبه (۱۸ اسفند) و در حضور مسئولان نظام صورت گرفت. ایشان عنوان کردند: «بعضی دولتها و شخصیت‌های قلدر خارجی اصرار به مذاکره می‌کنند در حالی که هدف آنها از مذاکره حل مسائل نیست بلکه از مذاکره به دنبال تحکّم و تحمیل مسائل مورد نظرشان هستند که اگر طرف مقابل قبول کرد چه بهتر، اما اگر قبول نکرد، جنجال راه بیاندازند و او را به ترک مذاکره متهم کنند. مسئله آنها فقط مسئله هسته‌ای نیست، بلکه مذاکره برای آنها راه و مسیری برای طرح توقعات جدید از جمله در زمینه امکانات دفاعی و توانایی‌های بین‌المللی و بیان انتظاراتی از این قبیل است که فلان کار را نکنید، با فلان کس دیدار نکنید، برد موشک را از فلان قدر بیشتر نکنید که قطعاً این موارد از طرف ایران پذیرفته و برآورده نمی‌شود.»

با توجه به این سخنان و البته وفاقی که در بین مقامات ارشد دستگاه های مختلف در خصوص واکنش به ترامپ و کابینه اش وجود دارد، می توان گفت مذاکره تحت شرایط اعمالی آمریکا در فضای کنونی امکان پذیر نیست و شروع هم نخواهد شد.

اما در همین بین این پرسش مطرح می شود که اگر قرار نباشد با آمریکا گفتگو کنیم، احتمالاً با تحریم های جدیدی روبرو خواهیم شد که می تواند زندگی ایرانی ها را سخت تر کند، در این وضعیت چه باید کرد؟

رهبری در سخنان روز شنبه خود آشکارا به این مسئله پرداخت. ایشان خاطر نشان کردند: «تحریم عامل بخشی از مشکلات است اما همه مسئله، تحریم نیست و برخی چالش‌ها ارتباطی به تحریم ندارد.»

مشابه این صحبت ها را می توان از سوی برخی نمایندگان مجلس و مسئولین نظام هم شنید ولی آنچه باعث شده رهبر انقلاب باز هم مجبور به تکرار آن شود، عدم پیگیری واقعی و درست رفع مشکلات اقتصادی مردم است که ارتباطی هم با تحریم ندارد، از جمله اجرای قانون سوت زنی که می تواند جلو فسادهای مالی در دستگاه های مختلف کشور را بگیرد؛ اعمال مجازات های بازدارنده از سوی قوه قضائیه برای متخلفان و مفسدان اقتصادی به گونه ای که پس از اعلام حکم مردم قانع شده باشند بین مسئولین و مردم عادی در پیشگاه دادگاه تفاوتی وجود ندارد؛ اجرای قانون برنامه هفتم از سوی وزارت نفت برای میترینگ ورودی و خروجی سوخت و در واقع جلوگیری از قاچاق سوخت که ضربه سهمگینی به بیت المال تاکنون وارد کرده است؛ صرفه جویی های اقتصادی از سوی دولت از طریق کاهش بودجه نهادهایی که ارتباط کمتری با نیازهای واقعی جامعه دارد و تخصیص آن به حوزه درمان و آموزش و تأمین کالاهای اساسی و...

بدون تردید این فهرست بسیار گسترده است اما عزم جدی نیاز دارد تا بتوان روزنه های اتلاف منافع ملی در داخل را مسدود کرد. این کار با همکاری سه قوه به ویژه قوه قضائیه شدنی است. وقتی احکام مفسدان اقتصادی بازدارنده نباشد، قطعاً افراد سودجو در نهادهای مختلف تصمیم می گیرند ریسک دزدی و اختلاس را به جان بخرند.

بنابراین اگرچه تحریم موجب زیان ها و فشار اقتصادی به مردم شده و در مواردی آسیب های بعضاً جبران ناپذیری هم وارد کرده، اما جلوگیری از تشدید وضعیت کنونی تا حدی زیادی ریشه داخلی دارد. اینکه کاهش قیمت ارز، تأمین کالاهای اساسی، جلوگیری از قاجاق سوخت و کالا در بنادر به تحریم گره بخورد، راهگشای مردم نیست. بنابراین باید به پیشنهادهای ترامپ به چشم راه حل نگاه نکرد. آنچه وی می خواهد مذاکره نیست بلکه تحمیل مطالبات خود است مانند آنچه در اوکراین در جریان است.