، حضور بیش از دو دهه ای رجب طیب اردوغان در بالاترین سطوح قدرت سیاسی ترکیه در عمل وی را به یکی از چهره های تأثیرگذار تاریخ سیاسی معاصر این کشور و حتی منطقه تبدیل کرده است.

در یک دهه اخیر و پس از جهش بزرگ اقتصادی که ترکیه در سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۰ تجربه کرد، اردوغان بر آن شد تا با ابزار اقتصادی آرمان نوعثمانی گرایی خود را پیش ببرد. این رویکرد مبتنی بر احیای قدرت امپراتوری عثمانی در چارچوبی تازه و با دست اندازی به کشورهای پیرامونی است. وی این سیاست را با آغاز بحران داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ شروع کرد. اردوغان در تضاد با ادامه حکومت بشار اسد که البته تعارض های دینی و ایدئولوژیکی هم با وی داشت، امیدوار بود بتواند با سرنگون شدن اسد جای پای در سوریه پیدا کرد.

همزمان اردوغان در حوزه قفقاز جنوبی و حتی آسیای مرکزی دیپلماسی فعالی را در دستور کار قرار داد. تشکیل کشورهای ترک زبانی که البته در نشست ها، حاضرین برای فهم سخنان یکدیگر باید از مترجم کمک بگیرند!، با هدف افزایش قدرت مانور آنکارا بود. همچنین اخباری در مورد ارسال کمک های نظامی ترکیه به سودان، لیبی و تعداد دیگری از کشورهای آفریقا نیز منتشر شده است. اما بیش از همه این مناطق، نگاه اردوغان به خاورمیانه و به ویژه سوریه است.

اردوغان بر این باور است سوریه بخشی از خاک ترکیه است. در همین راستا او چندی قبل اعلام کرد «اگر منطقه پس از جنگ جهانی اول تقسیم نشده بود، شهرهایی مانند حلب، دمشق، حماه و حمص همچنان بخشی از ترکیه بودند.» بنابراین بی دلیل نیست در دسامبر ۲۰۲۴ با آغاز تحرکات نظامی جدید علیه حکومت بشار اسد، ترکیه به سرعت حمایت رسمی و علنی خود را از گروه جولانی بیان کرد. وی در حالی که هنوز گرو ه شورشیان حلب و حمص را هم نگرفته بودند، از ابزار امیدواری برای ورود به دمشق سخن می گفت. از این رو پس از سقوط دولت اسد، ترکیه تبدیل به مهمترین متحد جولانی شد. ارسال کمک های نظامی، فعال کردن تیم های مختلف اقتصادی برای آغاز بازسازی سوریه جنگ زده و حمایت سیاسی از حاکمان جدید دمشق از جمله اقدامات ترکیه بود.  مفسران در جهان عرب جایگزینی جولانی را به عنوان بخشی از یک استراتژی دقیق برنامه ریزی شده توسط آنکارا برای گسترش کنترل ترکیه بر سوریه توصیف می‌کنند و همین مسئله زنگ خطر را برای اسرائیل به صدا درآورد.

از دید اسرائیلی ها شبه‌نظامیان طرفدار ترکیه در سوریه، مانند ارتش ملی سوریه، می‌توانند تهدیدی بالقوه در امتداد مرز سوریه و اسرائیل باشند و اردوغان همچنین ممکن است از جنبش تحریر الشام به عنوان ابزار فشار علیه این رژیم استفاده کند. به ویژه با توجه به اظهارات جولانی که در آن تأیید کرد هدف او تنها به کنترل دمشق محدود نمی شود، بلکه شامل آزادی بیت المقدس نیز می شود.

اردوغان جاه طلبی‌های خود را در این مسئله پنهان نکرده و در ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۴ (۷ مرداد) و ماه ها قبل از سقوط اسد، وی در جریان کنفرانس حزب عدالت و توسعه اعلام کرد: «همانطور که وارد قره باغ و لیبی شدیم، در اسرائیل نیز همین کار را خواهیم کرد»، اظهاراتی که به عنوان تهدیدی آشکار علیه اسرائیل تعبیر شد.

در میانه چنین تحولاتی اخباری هم از داخل ترکیه به گوش می رسد که گفته می شود این کشور به احتمال زیاد نوامبر ۲۰۲۷ میلادی شاهد برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری خواهد بود و اردوغان نیز بار دیگر در انتخابات نامزد می وشود. این اخبار می تواند پیامی به کشورهای اطرافش به ویژه حاکمان جدید سوریه باشد که مطمئن باشند تغییر سیاسی در ترکیه رخ نمی دهد و دست کم تا بیش از ۵ سال آینده آنها در ترکیه با شخص اردوغان کار خواهند کرد.

ترکیه به عنوان کشور عضو ناتو سرزمینش را در مقابل هرگونه تحرک نظامی خارجی مصون کرده است. از سویی با برنامه دقیقی در عراق نیز در بخش اقتصادی و تجارت فعالیت می کند. با کردهای اقلیم هم در تعامل است و اخیراً پس از رایزنی های نهایی، اوجالان هم دستور داد پ.ک.ک اسلحه ها خود را کنار بگذارند و برای احقاق حقشان از مسیرهای سیاسی در ترکیه استفاده کنند. این اتفاق مهمی در ساختار امنیتی این کشور به شمار می رود. هرچه میزان نگرانی های امنیتی کشوری کمتر باشد، تمرکزش بر توسعه اقتصادی و نفوذ سیاسی بیشتر می شود.

ترکیه در حوزه سوریه با قطر نیز همکاری نزدیکی دارد. اردوغان تلاش کرده در مسئله فلسطین هم نقش محوری ایفا کند. تأکید بر آزادی بیت المقدس، قطع روابط تجاری با اسرائیل در جریان جنگ غزه و مواضع تندی که علیه تل آویو در این مدت گرفته گویای این رویکرد است. بنابراین امروز شرایط به گونه ای است که می توان گفت ترکیه تبدیل به یک بازیگر محوری در غرب آسیا شده و اردوغان بنا دارد این قدرت و نفوذ روز افزون را در سایر حوزه ها به ویژه قفقاز جنوبی نیز نقد کند.