علی ربیعی وزیر سابق کار و رفاه اجتماعی در حاشیه بازدیدش از سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر، در مورد بیانات روز گذشته مقام معظم رهبری در خصوص ترویج فرهنگ کار و تولید و تلاش و از بین بردن روحیه انتظار برای ثروت بادآورده به خبرنگار سینمایی خبرگزاری موج گفت: اجازه بدهید من کمی مبنایی تر نگاه کنم و بگویم که به نظر من این فرمایش آقا، از جنبه ای مبتنی بر روانشناسی جامعه ایران است و از سویی به سیاست گذاری هایی که باید صورت بگیرد توجه دارد.

وی افزود: تا کنون از فرهنگ مثبت ایرانی صحبت های بسیاری شده است، من هم بنا بر نفی آن ندارم و قطعا فرهنگ ما پر از نکات مثبت است؛ اما اجازه می خواهم که کمی هم در مورد خصوصیات منفی فرهنگمان صحبت کنم. وقتی به نسلهایمان نگاه می کنیم، می بینیم که در نسلهای جدید «صیفی کاری» رواج پیدا کرده است. این صیفی کاری واژه ترمنولوژیک ابداعی من در مقابل «گردوکاری»  و به معنی یک شبه پولدار شدن، به مال و منال رسیدن و  مثلا در سی سالگی صاحب خانه شدن و ... است.

ربیعی ادامه داد: به هرحال، گرچه ما شاهد نوعی تغییرات فرهنگی در این زمینه هستیم؛ اما بخشی از آن هم در فرهنگ ما وجود داشته است. حتما قصه فولکلور حسن کچل را به یاد می آورید که وقتی مادرش از خانه بیرونش کرد، زیر درختی رفت و خوابید، ناگهان باز پادشاهی که می خواست دخترش را شوهر دهد بر روی سر او نشست و به چشم به هم زدنی هم زنی زیبا نصیبش شد و هم به تاج و تخت رسید. ببینید این برگرفته از فرهنگ ما است و اینکه حتما کس دیگری باید کار کند تا ما را نجات دهد.

این استاد دانشگاه با بیان این نکته که ثروت یک کشور کار و تلاش آن کشور است؛ تصریح کرد: من در سال ۱۳۹۰ یک کار تحقیقاتی در حوزه جامعه شناسی کار با موضوع «نگاه ما ایرانیان به کار» بر روی کارمندان تهرانی انجام دادم. بر اساس این تحقیق ایرانیان معتقد بودند حقوقی که می گیرند، برای حضورشان است. در حالی که جامعه باید تلاش کند و نتیجه این تلاش است که نجات بخش است. اگر ما الان به طور فرضی ۲۰ میلیون نیروی کار داریم، این عدد باید در هشت ساعت کار، سی روز کاری و ده ماه فعالیت (به جای دوازده ماه سال) بشود که مبین ثروت این کشور است اما آنچه در واقعیت رخ می دهد، اینعدد شاید در چند دقیقه یا یکی دو ساعت می شود.

نهادهای حکومتی نباید خصوصیات بد فرهنگی را ترویج کنند

علی ربیعی تاکید کرد: متاسفانه ما در این بخش از رویکرد فرهنگی، ضعف داریم و به نظر من این فرمایش مقام معظم رهبری نوعی نگاه روانشناسانه اجتماعی و آسیب شناسی به فرهنگ ایرانی است که سیاستگذار و نهادهای حکومتی نباید خودشان این خصوصیات بد فرهنگی را ترویج کند. یعنی مثلا محتوای فیلم های سینمایی و تلویزیونی و سریال ها، تبلیغات و کتاب های درسی ما نباید چنین رویکردی داشته باشند. خیلی ها به محتوای کتاب درسی ما انتقاد داشتند که چرا بابا آب داد یا نان داد. چرا کودک ما باید هنگام بازی بخواند دویدمو دویدم، سر کوهی رسیدم و آنجا هم دو خاتون ببیند که یکی به او چیزی می دهد و دیگری چیز دیگر!

وزیر پیشین کار و رفاه اجتماعی افزود: ما باید از همین فضاهای فرهنگی در آثار نمایشی، ادبیات، کتاب ها و داستان ها شروع کنیم و این را در فرهنگ نهادینه کنیم که موفقیت نتیجه تلاش است. به نظر من این فرمایش مقام معظم رهبری در این جهت  است که ما نباید افراد اجتماع را با آرزوی ثروتمند شدن ناگهانی بزرگ کنیم چرا که این نوعی لاتاری و اعانه ملی و در نتیجه «ثروت های آرزویی» است.

علی ربیعی با تاکید بر اینکه من کاری به مسائل شرعی این رفتار برنامه ها و مسابقات تلویزیونی ندارم چرا که تخصص من هم نیست، افزود: اما از منظر فرهنگ کار که حیطه تخصصی خودم است به این موضوع نگاه می کنم. من فکر می کنم که ما هرچه بیشتر به سمت ترویج فرهنگ کار و ثروت در نتیجه کار، این چیزی است که سعادت ملت ایران را در پی خواهد داشت.

وی در پاسخ به این سوال که آیا سینمای ما واجد آثار و ویژگی هایی هست که مخاطبینش به تلاش و کار ترغیب شوند، گفت: در دوره های مختلف، شاهد پارادایم های مختلفی در سینمای ایران بوده ایم. زمانی که من مسئولیت وزارت کار را به عهده داشتم، سعی می کردم آثاری را که دارای چنین رویکردی داشتند را تشویق کنیم.

ربیعی ادامه داد: از این نظر هم نقدی داشته باشیم. به هر حال سینمای جدی ما، در دهه های اخیر بیشتر اجتماعی و سینمای گیشه ما هم طنز شده است. امکان تولید اکشن که نداشتیم و موضوع سکس هم که خوشبختانه در سینمای ما جایی ندارد، بنابراین برای مخاطب خانواده، به سمت طنز گرایش پیدا کرده و یا سینمای جدی و روشنفکری ما به آسیب های اجتماعی توجه داشته است. به عنوان مثال ما به فیلم هایی مانند صفر تا سکو که به تهیه کنندگی خانم مهتاب کرامتی و کارگردانی خانم مصیبی که در مورد سه خواهر ورزشکار ساخته شد و هم تلاش را نشان می داد و هم کسب موفقیت در پی آن را، نیاز داریم که جایشان در سینمای ما بسیار خالی است.