به گزارش خبرنگار سینمایی خبرگزاری موج، جشنواره مردمی فیلم عمار از ده سال پیش حرکت خود را آغاز کرد و امروز به یک رویداد بزرگ با ویژگی های خاص تبدیل شده است. یکی از ویژگی های آن خاستگاه شکل گیری آن از دل جریان اصولگرایی است که زمینه ای برای انتقادات رقیبان فکر آن ایجاد کرده است. بر همین اساس چند سوال مهم و صریح از مسئول شورای سیاست گذاری این رویداد فرهنگی هنری پیرامون نگاه سیاسی عمار، چشم انداز استراتژیک آن برای آینده و دستاوردش برای سینماگران و بویژه مستندسازان و پژوهشگران سال های دور آینده پرسیده ایم که مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید.  

وحید جلیلی مسئول شورای سیاست گذاری جشنواره عمار، در پاسخ به این سوال که آیا جشنواره عمار به همه موضوعات نگاهی سیاسی دارد، به این معنی که با تقویت بعد رسانه ای سینما و با نگاه سیاسی خاص به انتقاد از دولتمردان می پردازد؟ گفت: ما باید بر اساس واقعیت سخن بگوییم، نه بر اساس یک سری کلیشه های تثبیت شده و تکراری در فضای رسانه ای. متاسفانه فضای ژورنالیسم ما اصلا بر نمی تابد که حرف تازه ای زده شود. انگار کلیشه هایی تعیین شده است و عمار را در آن قرار داده اند و حاضر هم نیستند به واقعیت آن نگاه کنند.

فیلم های عمار سیاسی اند اما به چه معنا؟

وی ادادمه داد: من مثالی می زنم. مثلا آیا فیلم مشتی اسماعیل -که یکی از برگزیدگان مشهور عمار است- فیلمی سیاسی است؟ بله. به نظر من قطعا سیاسی است! اما سیاست به چه معنا؟ به این معنا که غرور ملی و افتخار به داشته های معنوی و معرفتی این ملت را ایجاد می کند و نگاه محترمانه ای به قهرمانان بومی ایرانی دارد.

جلیلی ادامه داد: من با حرف شهید مدرس که می گفت سیاست ما عین دیانت ما و دیانت ما عین سیاست ما است کاملا موافقم؛ چرا که اگر ما در یک مسجدی نماز هم بخوانیم ممکن است که از آن تلقی سیاسی شود.

تندروترین و خشن ترین افراد سیاسی به عمار انگ سیاسی می زنند

مسئول شورای سیاست‌گذاری جشنواره عمار اظهار داشت: این بحث را اتفاقا کسانی مطرح می کنند که خودشان سیاسی ترین و ایدئولوژیک ترین نگاه ها را، با خشن ترین شکل اعمال می کنند؛ ولی برای اینکه طرف مقابلشان را بازدارند و زمین گیر کنند، نعل وارونه می زنند. به عنوان مثال آیا فیلم سینمایی «قلاده های طلا»  ساخته ابوالقاسم طالبی یک فیلم هست یا نیست؟ مجله فیلم در سالی که این فیلم در جشنواره نمایش داده شد، حاضر نشد حتی دو جمله در مورد قلاده های طلا بنویسد؛ درحالی که در همان سال فیلم «بی خود و بی جهت» را به عنوان بهترین فیلم سال معرفی کرد. بعد این جریان، ادعا می کنند که جشنواره عمار سیاسی است!

جلیلی تاکید کرد: حال سوال من این است که چه کسی از نگاه سیاسی و ایدئولوژیک سخن می گوید؟ باید این مسئله با دقت بررسی شود.

فیلم غیر سیاسی نداریم!

وی در پاسخ به این نکته که افرادی همچون مسعود فراستی معتقدند در ایران فیلم سیاسی نداریم، گفت: من از تعریفی که ایشان دارد اطلاعی ندارم و باید دید که پارادایم سخنش چیست که مستلزم این است که آن را به تفصیل بشنویم. اما من معتقدم که فیلم غیر سیاسی نداریم! من چند شب پیش که از مشهد به تهران می آمدم، در قطار فیلم مارموز کمال تبریزی نمایش داده می شد. واقعا این چه اثری است؟ سینما است؟ ایدئولوژی است؟ سیاسی است؟ نه هیچ کدام نیست؛ جز چند تکه پرانی و نفرت افکنی. عجیب اینکه کسی هم آن را ساخته که از سابقه درخشان و محترمی برخوردار است و فیلم های بسیار خوبی، همچون لیلی با من است را تولید کرده که همه ما با آن خاطره داریم.

منتقدان بگویند در سینمای ما چه خبر است که کار کمال تبریزی به اینجا می رسد؟!

وحید جلیلی ادامه داد: ببینید در سینمای ایران چه خبر است که فردی همچون کمال تبریزی را که آثاری همچون لیلی با من است، مهر مادری و حتی  پایان کودکی و یا مارمولک را ساخته، به اینجا می رساند که مارموز بسازد. این مسئله ای است که منتقدین باید بررسی کنند که ما یک کارگردان برجسته کشور را در چه فضایی قرار می دهیم، چگونه هدایتشان می کنیم، چه واکنشی به کارهایشان نشان می دهیم و چه فضای ذهنی برای آنها می سازیم که از چنان اوجی به چنین حضیضی می رسند.

راهبردی بودن جزیی از سینمای جهان است

مسئول شورای سیاست‌گذاری جشنواره عمار در پاسخ به این سوال که تعریف شما از سینمای استراتژیک چیست و چه جایگاهی در عمار دارد گفت: وقتی می گوییم سینمای استراتژیک، شاید به مباحث سیاستگذاری سینما ارجاع شود. به نظر من در مورد جشنواره عمار، آن بعد رسانه ای که در نشست خبری هم مطرح کردم زاویه دید بهتری برای پرداختن است.

وی سپس افزود: ما وقتی به سینما جهان نگاه می کنیم می بینیم که از بدو تاسیس، نگاه راهبردی جزیی از آن بوده است. بخصوص وقتی سینمای امریکا را بررسی می کنید آن را در همه سطوح، راهبردی می یابید. از هیچکاک بگیرید تا بیلی وایدر، می بینید که کاملا راهبردی به خلق اثر می پردازند و در عین حالی که آثارشان، هنری و سرگرم کننده اند، کاملا رسانه ای هم هستند. رسانه ای به این معنا که به نیازهای روز نظام امریکا، پاسخ می دهد و آن نیازها را تامین می کند.

جای نخبگان در سینمای ایران کجا است؟

وحید جلیلی ادامه داد:  ایران  یکی از پرتوان ترین سینماهای جهان را از لحاظ کمیت تولید در اختیار دارد و کمتر کشوری در جهان هست که بتواند در سال بیش از صد فیلم تولید کند، حال ما در مورد وضعیت امروز این سینما چند سوال واضح مطرح کرده ایم تا شاید کسی پاسخ دهد. مثلا ما می‌پرسیم سهم دانشمندان ایرانی از سینمای ایران چیست، در حالی که حتی قاچاقچیان در این سینما سهم خود را دارند؟! سال گذشته ما در رویان برنامه ای را برگزار کردیم و گفتیم آقایان دکتر شاهوردی، بهاروند و کاظمی آشتیانی که ایران را به جایگاه سوم جهان در برخی از شاخه های علوم زیست شناسی رسانده اند و ده ها نمونه دیگر از این دست، آیا نباید سهمی از سینمای ایران داشته باشند؟

مستند سازان سی سال بعد ایران امروز را چگونه می بینند؟

وحید جلیلی در پاسخ به این سوال که اگر سی سال بعد سینماگران بخواهند مستندهایی در مورد ایران امروز بسازند چه خواهند ساخت، گفت: این نگاه عکس هوایی داشتن از وضعیت ایران و سینمای ایران، خوب است و ما نیاز به این داریم. من بارها در جلسات مختلف مطرح کرده ام که ما امروز در ایران نقد فیلم داریم اما نقد سینما نداریم. یعنی هر فیلمی را با خودش می سنجند اما ما باید ببینیم که پازل کل سینمای ایران به کدام سمت می رود.

وی ادامه داد: از این منظر اتفاقا وقتی نگاه کنیم این سوال پیش می آید که نه تنها سی سال بعد بلکه صد سال دیگر هم اگر بخواهند به امروز ایران نگاه کنند چه می بینند؟ به نظر من، یکی از آنچه می نگرند، داشته های ایران را می بینند که در این مقطع، ایران چه داشته هایی در این جهان بزرگ داشته و دیگر این که مهمترین مسئله اش برای جلو رفتن و رشد کردن چه بوده است؟

مسئول شورای سیاست‌گذاری جشنواره عمار تصریح کرد: فکر می کنم ضمن اینکه مهمترین موضوعاتی که مورد توجه مستندسازانی است که در آینده و مثلا سی سال بعد بخواهند به ایران نگاه کنند، اینها است؛  البته آنها به دلیل گذشت زمان و در رخ دادن اتفاقات در واقعیت، امکان ارزیابی هم خواهند داشت که آیا ما توانستیم از داشته هایمان برای نداشته هایمان استفاده کنیم، یا اینکه به داشته هایمان بی اعتنایی کردیم، مردم خودمان را تحقیر کردیم و خوار شمردیم، پیشرفت ها و حرکت های بزرگی را که در انقلاب به دست آورده بودیم نادیده گرفتیم و نتوانستیم حرکت های بزرگتری را سامان بدهیم و ... .

دستاورد عمار برای آیندگان

وی در پاسخ به این سوال که دستاورد رویدادی همچون جشنواره عمار برای آینده ایران چیست، گفت: به نظر من مجموعه فیلم هایی که در عمار تولید می شود به کاملتر و واقعی تر شدن تصویر ایران بزرگ در چشم آیندگان کمک خواهد کرد، ضمن اینکه به طور طبیعی نیروهای توانمند مستند ساز هم در دل این حرکت مردمی به عرصه راه پیدا می کنند.