جهانگیر الماسی نویسنده، کارگردان و بازیگر عرصه سینما، تئاتر و تلویزیون که در سریال جوانی با مرحوم محمدعلی کشاورز همکاری داشته است در مورد این هنرمند فقید گفت: پیش از هر سخنی از پیشگاه حضرت باری تعالی که در این روزها ملجاء و پناه ما برای حراست از یک ملت، فرهنگ و یک قوم است، هم استدعای توجه بیشتر دارم و هم گذشت از خطای برخی از افراد این جامعه ایرانی؛ و هم توجه و تامل در آینده فرزندان این سرزمین و آب و خاک که بسیارشان شایستگی زندگی زندگی دارند.

محمدعلی کشاورز خود را موظف به مراقبت از فرهنگ ایرانی می دانست

وی افزود: برخلاف دنیای معاصر که دنیای زشتی ها و تبدیل زشتی ها است ما شاهدیم که در میان ما جوانان، میانسالان و کهنسالان زیادی هستند که وظیفه خودشان را تبلیغ زیبایی، عشق محبت، پروردگار یگانه، دستورات او و قوانین الهی می دانند. این در دنیای امروز چیز نادری است و جوهر و گوهری است که ما وظیفه داریم با رفتار فردیمان از آن مراقبت کنیم و مرحوم محمدعلی کشاورز، یکی از بزرگمردان و رادمردانی بود که این وظیفه را در خودش به درستی دیده بود و تمام تلاشش از دوران نوجوانی این بود که مراقب این گوهر، جوهر فرهنگ ایرانی که در هویت انسانی است باشد.

این هنرمند پیشکسوت تاکید کرد: همه ما در حال پیمودن مسیری هستیم که از آدمیت به انسانیت ختم می شود و این را مرحوم محمدعلی کشاورز هم به درستی درک کرده بود و هم به درستی اجرا می کرد.

پرهیز از نژاد پرستی و تبعیض به همراه احساس تعلق به این آب و خاک

جهانگیر الماسی ادامه داد: یکی از ویژگی های بسیار زیبایی که در محمدعلی کشاورز دیدم همراهی و همزبانی دو جلوه بارز از حیات انسان بر روی کره خاک بود، یکی دوری گزینی از نژاد پرستی، راشیسم و تفاوت گذاشتن به لحاظ رنگ پوست، جایگاه، منزلت و پایگاه های اجتماعی بین آدم ها بود. یعنی انصافا، به آن اصولی مومن بود که همان چیزی است که تحت عنوان تقوا از کودکی به ما سفارش شده است. او عاشق کسانی بود که به عنوان یک عضو جدی از یک جامعه بزرگتر انسانی، حسب موقعیت و جایگاه فردی و اجتماعی خود،  از رفتار و فردی و اجتماعی شان بیشتر مراقبت می کردند و این همراه بود با احساس تعلق به این آب و خاک، در واقع ابتدا به خانواده اش و سپس به زادگاه و میهنش یعنی اصفهان و بعد هم به ایران خیلی علاقه داشت.

راز ماندگاری نسل اول بازیگران ایرانی

وی در توضیح این مطلب به ذکر خاطره ای از پشت صحنه سریال جوانی اشاره کرد و افزود: به یاد دارم که در سریال جوانی، ایشان نقش پدر من را بازی می کرد و من هم نقش یک مرمت کار آثار باستانی. در مباحثی که با ایشان داشتم، دیدم آقای کشاورز روی جوانبی تاکید دارد که مراد از میراث فرهنگی، میراث رفتاری و اخلاقی و اجتماعی ما است و این را به عنوان نقاط بارز میراث فرهنگی ایرانی می دانست و این موضوع را مهم می شمرد که نیاکان ما، با همین میراثی که از گذشتگان برایشان مانده و با اعتقادشان توانستند جلوه های قابل رویتی مثل میدان نقش جهان اصفهان پدید آورند. عشق محمدعلی کشاورز این بود که این نوع تجلی را در هنر نمایش نیز به منصه ظهور برسد.

الماسی تاکید کرد: مهم این است نسل جوان ایرانی متوجه شود حضور نسل اول بازیگران ایرانی امثال زنده یادان انتظامی، کشاورز، رادی، مشایخی و همه اکابر فرهنگ ما هیچکدام به خاطر ظاهرشان ماندگار نشدند بلکه اسباب ماندگاری آنها، دلبستگی به مردم و احساس تعلق شان به باور و فرهنگ مردم، داشته های این سرزمین، هویت ملی و  از همه مهمتر پایبندیشان به اخلاق و قوانینی که تحت عنوان عرف و معرفت جمعی در این سرزمین از دیرباز حاکم است، بود.

وی ادامه داد: این مهمترین ویژگی محمدعلی کشاورزی مرحوم  به عنوان یک استاد فن بازیگری بود.

چرا هیچ کدام از نقش های محمدعلی کشاورز شبیه هم نبود؟

وی درباره بازیگری و «زندگی کردن در نقش» و بازیگری محمدعلی کشاورز توضیح داد: ما در بازیگری از نشانه هایی استفاده می کنیم تا مردم به آن نقش‌مان باور پیدا کنند و این باورپذیری که بخش بسیار مهم و متفاوتی است، برخی برای آن از تعبیر زندگی کردن در نقش استفاده می کنند که به نظر من اشتباه است و در درازمدت این زندگی کردن در شخصیت نمایشی، تبدیل به خود بازیگر می شود به جای اینکه بازیگر شبیه به شخصیت نمایشی شود. اگر تاملی در کارهای آقای کشاورز داشته باشید، هیچکدام از نقش هایش شبیه به هم نیست چراکه آقای کشاورز، شخصیت نمایشی را شبیه به ویژگی های شخصی خودش ایفا نکرد و سعی می کرد جلوه هایی از آن شخصیت نمایشی را ایفا کند. جلوه هایی آشنا از شخصیت نمایشی قابل باور برای مردم که هم بپذیرند و هم با این نکته های کوچک و ریز، مقصود و منظور نمایش را بروز دهد.

این بازیگر پیشکسوت بیان کرد: برای مثال، اکثرا دیده اید که برای سیگار کشیدن در فیلم یا نمایش، بازیگران شبیه به سیگار کشیدن خودشان را به نمایش می گذارند و فکر می کنند کار ساده ای است اما در همین سیگار کشیدن هم زمین تا آسمان شخصیت متفاوتی می تواند آن طور که در فیلمنامه است، شکل بگیرد.

وی به سیگار کشیدن فرامرز قریبیان در فیلم سینمایی خروج اشاره کرد و افزود: فرامرز قریبیان سیگاری نیست -همانطور که من هم نزدیک به یک سال است که دیگر سیگاری نیستم- اما در فیلم خروج اثر ابراهیم حاتمی کیا، با نوع به دست گرفتن سیگار، جلوه ای از سیگار کشیدن را به نمایش می گذارد که با رفتار و عادات فردی خودش خیلی فاصله دارد و این کار بسیار ارزنده ای است.

جای بحث های تئوریک در سینمای ایران خالی است

الماسی تاکید کرد: چنین بحث هایی برای دانشجویان جدید است، فکر می کنم جای بحث های تئوریک در هنر امروز ما خالی است و تنها این نوع از بحث هاست که می تواند ما را از اینکه پول تعیین کننده جهت رشد هنر باشد تا نیازهای واقعی اجتماعی و نقش و کاربرد اجتماعی هنر نجات دهد. ضمن اینکه در جهان معاصر خوشبختانه مباحث اقتصاد مارکسیستی حل شده است و به نظر من دنیای سرمایه داری تنها راه است اما سرمایه داری تعریف دارد منتها قوانینی که باید ناظر بر آن باشد، تجربه های تازه ای است و بنابراین می توان از موقعیت های ایدئولوژیک فاصله گرفت و به جای آنها به توزیع عدالت و کار و بهره گیری انسان ها از مباحث اجتماعی امیدوار بود.

محمدعلی کشاورز خیلی مهربان بود

وی در پایان گفت: محمدعلی کشاورز اصیل بود و با اصالت بازی می کرد؛ خونی که در رگ های محمدعلی کشاورز جاری بود خون پاک، دست نخورده، شریف دو انسان پاکدامن و مهربان یعنی پدر و مادرش بود. آن مرحوم بسیار مهربان بود؛ تنها زیستن خیلی مهم است و دل به فردا بستن خیلی سخت است و آن مرحوم چندین سال بود که تنها زندگی می کرد.