به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری موج، نام مریم نوابی نژاد کارگردان برنامه مکث در ابتدا به عنوان سوژه یاب برنامه مشهور « ماه عسل » به تهیه کنندگی و اجرای احسان علیخانی مطرح شد. اما پس از آنکه از آن برنامه جدا شد، با همان مهارت در سوژه یابی، خود دست به کار شد و برنامه هزارداستان را در شبکه نسیم کارگردانی کرد. برنامه ای که با بدون تکرار حال و هوای ماه عسل، با هویتی مستقل تبدیل به یکی از برنامه های مطرح شبکه نسیم شد. اما پس از آنکه موجی از حذف برنامه های برند از شبکه های مختلف تلویزیون به راه افتاد، هزار داستان هم از نسیم رخت بربست و نوابی نژاد با برنامه ای جدید اما تقریبا ساختاری ثابت، سر از شبکه دو سیما برآورد. این بار مکث در ماه رمضان و با رویکردی کرونایی مردم را به مسائل اجتماعی جلب می کرد.

توفیق این برنامه، شبکه را مجاب کرد تا پخش آن را بعد از ماه مبارک رمضان هم ادامه داده و حتی به صورت ویژه برنامه ای در محرم و صفر به طور روزانه و روتین به روی آنتن بفرستد. به همین بهانه و پس از دو سال که از گفتگویمان با نوابی نژاد در مورد برنامه هزارداستان می گذرد، بار دیگر در گفتگویی تفصیلی پای سخنان او نشسته ایم و از چند و چون کار برنامه تلویزیونی مکث پرسیده ایم که مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید:

اعمال تغییرات فرمی و محتوایی متناسب با محرم و صفر

لطفا کمی در مورد چگونگی گسترده شدن موضوعات این برنامه از مسائل ویژه بیماری کرونا که به موضوعات اجتماعی هم پیوند می خورد در ماه رمضان و متغیر شدن نحوه حضور مجری های برنامه در ویژه برنامه محرم و صفر توضیح دهید.

 ما مکث ماه رمضان را با این ایده شروع کردیم که امسال  افراد درگیر مسائل جدیدی به نام کرونا هستند که امسال ما و داستان های اجتماعی درگیر مساله جدیدی به نام کرونا هستیم و حالا باید همه مضامین را از زاویه کرونا ببینیم و تعریف کنیم. در این مجال ما سی برنامه برای ماه رمضان و تا محرم و صفر هم سی برنامه برای پنجشنبه و جمعه ها تولید کردیم.

طبیعی است که هر بار و هر زمان و مناسبتی، موضوعات خاص خودش را می طلبد. موضوعات اجتماعی  همانند موضوعات سیاسی و فرهنگی ازلی و ابدی هستند؛ یعنی موضوعات اجتماعی یک جا نمی ایستند که بگوئیم تا اینجا حرف هایمان را زده ایم، کار تمام شد و دیگر حرفی نداریم. اگر اینگونه بود با یک بار تولید برنامه در مورد محیط زیست باید به این نتیجه می رسیدیم که همه معضلات آن حوزه حل شده اند؛ در صورتی که هر بار که ما از این مسئله صحبت کنیم تازه است و بی نهایت موضوع در دل آن وجود دارد.

بنابراین وقتی برای محرم و صفر به ما پیشنهاد تولید برنامه شد، با توجه به تقارن محرم امسال و قصه هایی که وجود داشت، در تمام موضوعات اجتماعی بازنگری کردیم. از کارگر معدن بگیرید تا بیماری های مختلف و قصه‌های قتل و مجازات، آدم های موفق و هر اتفاقی که در جامعه می‌افتد، در برنامه محرم و صفر ما وجود دارد. برخی از آنها نگاه ویژه محرم دارند مثل کسی که در دانشگاه آکسفورد کار می‌کند ولی هر سال برای مراسم محرم و صفر و حسینیه ای که در زنجان دارد دلش تنگ می شود، یا اینکه موضوعی مبتلا به و دربرگیری آنها توجه ما را جلب کرده است که باید با پرداختن به آنها و آگاهی بخشی نسبت به آنها، به مرور زمان تغییر نگرشی نزد مردم حاصل شود.

در مورد نحوه حضور مجری ها هم به این نتیجه رسیدیم که به جای اینکه هر شب را یکی از مجری ها اجرا کند اجازه بدهیم که مخاطب به مدت یک هفته با هر کدام از این افراد میزبان، دمخور شود و پس از هفت برنامه مجری کار را به نفر بعدی بسپارد.

بنابراین ما خواستیم که در خور و متناسب با شرایط جدید محرمی، کرونایی و نگاه جدید روز تغییراتی در این برنامه ایجاد کنیم.

راه های دریافت بازخورد برنامه مکث

اگر ممکن است کمی هم در مورد میزان استقبال از برنامه، بازخوردها، انتقادات و پیشنهادات خاص صحبت بفرمائید.

ما بازخورد را به دو صورت متوجه می شویم یکی از طریق میزبانانمان که اعلام می کنند که مثلا از برنامه شب گذشته شان بازخورد خوبی گرفته اند و یا اینکه مهمانانمان به ما از بازخوردی که گرفته اند به ما خبر می دهند که در موضوعات مختلف چون بهزیستی، پیوند قلب و .. رخ می دهد. به عنوان مثال یک بار آقای کهرم، فعال محیط زیست، به من گفت مگر این برنامه را در کدام کشورها می بینند که من کلی واکنش از افراد مقیم سایر کشورها داشته ام؟

من بیشتر از همه این بازخوردها، دوست دارم که تغییر نگرش اتفاق بیفتد. به همین دلیل دوست دارم هر بار به افراد بگوئیم که به کسانی که دارای ویژگی های خاصی هستند نباید جور دیگری نگاه کرد؛ بگوئیم که توانایی آدم ها خیلی بیشتر از ظاهرشان حرفی برای گفتن دارد؛ هر بار بگوئیم که حواسمان به سختی کار کارگران معدن باشد که اتفاقا در همین روزها در اخبار شنیدیم که در کرمان چه بلایی سرشان آمد و مهمانان این سری برنامه ما از همان معدن زغال سنگ هستند.

 اینها را هربار باید بگوئیم چرا که تا آن تغییر حاصل نشده و صورت مساله سرجایش باقی است، باید در موردشان حرف زد. در واقع و بر همین اساس، تغییر نگرش مردم برای ما بسیار مهمتر از واکنش های آنی است و کاش به جای شور اجتماعی بتوانیم به شعور اجتماعی اضافه کنیم.

انتخاب میزبانان متناسب با منش آنها

دلیل اصلی اینکه از چهره ها برای «میزبان بودن» استفاده کرده اید چیست و چه ملاکی برای انتخاب این افراد دارید؟

 میزبان های ما کسانی هستند که به نوعی با آنها عجین شده ایم و در تجربه به دست آمده در طول مدت فعالیت در قالب پانصد قسمت برنامه هایی مثل «هزار داستان» و «مکث» به این نتیجه رسیده ایم که آدمی که در بازیگری مطرح تر است لزوما نمی تواند در موضوعی به خوبی ورود کند؛ گرچه ممکن است که گاهی این اتفاق رخ دهد. ولی گاهی به سکوت یک میزبان نیاز داریم و گاهی به اندیشه او.

بر همین اساس به تناسب موضوعات را چیدیم و از میان میزبان هایی که داشتیم به چند چهره رسیدیم که با موضوعات ما نزدیک تر هستند و با توجه به موقعیتشان و اینکه می توانند به برنامه بیایند یا نه، از آنها دعوت کردیم. کوروش سلیمانی، پیام دهکردی، گیتی خامنه، فرناز رهنما، سپند امیر سلیمانی، گلاره عباسی، لاله صبوری، افشین زی نوری و سعید شیخ زاده میزبانان منتخب ما بودند چرا که در جایی به هیجان شیخ زاده نیاز داریم و در جایی دیگر به تعجب فرناز رهنما، جایی به مکث خانم خامنه و جایی دیگر به اندیشه پیام دهکردی، یک جاهایی به هیجان و در واقع معنی بخشیدن به قصه ها که لاله صبوری این کار را به خوبی انجام می دهد؛ و جایی هم گلاره عباسی را به خاطر صبر و تمانینه اش و فعالیت های اجتماعیش و کوروش سلیمانی را هم به خاطر درنگش بر روی موضوعات خاص برگزیدیم تا از هر کدامشان بتوانیم استفاده بهینه در جهت خط و منش خودشان داشته باشیم.

دو فاکتور مهم برای دعوت مهمان به برنامه تلویزیونی/مسائل اجتماعی موضوعی برای سرگرمی نیستند

مکث تا چه زمانی ادامه خواهد داشت و آیا ممکن است که فصل های بعدی آن هم ساخته شود ولو با تغییر نام و یا حتی تنها با حفظ هسته اصلی برنامه ولی ایده های جدید و اجرایی متفاوت؟

من به شدت به این معتقدم که هسته اصلی باید حفظ شود و قصه های اجتماعی از زاویه دید جدید و حرف های تازه تر باید مدام گفته شوند؛ نه با حرف هایی تکراری و قالبی. ما بعضا می بینیم که اینها دستاویزی برای عده ای شده اند که صرفا بگویند ما هم موضوع اجتماعی داریم. مثلا می بینید که وسط یک مسابقه، از موضوع اجتماعی سخن می گویند؛ که نه جایش آنجاست و نه فرصت تحلیلش وجود دارد و صرفا به عنوان یک سرگرمی به آن اتفاق اجتماعی نگاه می شود. در حالیکه اتفاقات اجتماعی صبر و درنگ خودش را می خواهد و اصلا نباید در برابرش هیجان زده بود بلکه باید به تفصیل آن را بررسی کرد؛ اما جذابیت باید در دل موضوع وجود داشته باشد.

اگر قرار است که ما از قصه های دفاع مقدس حرف بزنیم، باید بگردیم و جذابترین قصه ها و خوش صحبت ترین افراد را پیدا کنیم. این ها دو فاکتور مهم در انتخاب مهمانان است یعنی سوای جذابیت قصه باید راوی ما هم بتواند قصه اش را به خوبی روایت کند. پیدا کردن این دو عامل در یک نفر، کار بسیار سختی است و انرژی زیادی می طلبد؛ اگر صرف گفتن یک قصه باشد که شاهد همین وضعیتی هستیم که در اکثر برنامه ها هم می بینیم. افراد از روی تیترها انتخاب می شوند و می بینیم که جذابیت خاصی هم در برنامه هایشان نیست و تنها به این بسنده شده که طرف بگوید من در حال انجام فلان کار هستم و تمام!

ولی اینکه پشت این انتخاب تحلیلی باشد، موضوعات به هم مرتبت باشند و با این هدف مهمانی دعوت شده باشد که بستر سازی شود برای گفتن موضوع برنامه بعدی، اینها همه یک نخ می خواهد و یک خط به هم چسبیده ای که ایجادش کار زیادی می برد.

منتظر شرایط مساعد برای تولید محاکات هستیم

سال گذشته برای گفتن قصه های اجتماعی طرحی دادم که خدا را شکر مورد استقبال هم واقع شد. در آن طرح پیشنهاد کردم بعد از برنامه هزار داستان، به یک شکل و فرم جدید ورود کنیم. اسم آن برنامه هم شد «محاکات» که قرار بود با همکاری و همیاری شبکه دو و دلسوزی آقای جعفری جلوه، مشاوره های آقای رضا شهیدی فر و میدانچی آن برنامه را پیش ببریم. اما چون تولید آن برنامه نیازمند حضور جمعیت و اجرا در فضای بزرگ بود، به دلیل شیوع بیماری کرونا آن را متوقف کردیم. در همین حال، به ما پیشنهاد شد که برای ماه رمضان می توانیم برنامه ای تولید کنیم که ما هم با توجه به موضوع، «مکث» را پیشنهاد کردیم.

قطعا خودمان هم دلمان می خواهد که متن و شیوه را تغییر دهیم اما کرونا دست و پای ما را بسته است. قطعا از فردای روزی که وضعیت کرونا روشن شود، تولید آن طرح را شروع خواهیم کرد چرا که همه کارهایش انجام شده اما متاسفانه با این شرایط مواجه شده ایم.

کرونا کارمان را خیلی سخت کرده است

لطفا کمی درباره شروع و انجام کار در زمانی که همه در قرنطینه به سر می بردند توضیح دهید.

روزی که ما کار را شروع کردیم، موضوع کرونا خیلی تازگی داشت. ما وقتی از کسی می خواستیم که از منزلش با ماشینی که ضدعفونی هم شده، بیاید و از مسیری مشخص برود و بر روی یک صندلی مشخص که از پیش تعیین شده بنشیند تا ما با او گفتگو کنیم، نیازمند مذاکره زیادی برای مجاب کردن بود که به هیچ وجه کار راحتی نبود و حتی هنوز هم نیست. خیلی از افراد به خاطر مشکلات کرونا دعوت ما را قبول نکردند. برخی می گفتند ما با هواپیما سفر نمی کنیم چرا که مطمئن نیستیم که آیا پروتکل های بهداشتی در آنها به خوبی رعایت می شود یا نه؛ یا مثلا می گفتند ما اصلا از خانه خارج نشده ایم و دوست هم نداریم که این کار را انجام دهیم. یا می گفتند که یکی از اعضای خانواده ما کرونایی است و ما هم ناقلیم. همین دست و پای ما را هم برای انتخاب مهمان ها و حتی میزبانها خیلی بست. مثلا گلاره عباسی یک ماه و نیم از خانه خارج نشده بود و خیلی از این عزیزان بعد از آنکه آمدند و دیدند که ما به خوبی مسائل بهداشتی را رعایت می کنیم، با آرامش بیشتری دعوت ما را پذیرفتند.

ولی این ماجرا را در تولید برنامه های محرمی هم داشتیم و حتی بعد از همه هماهنگی ها می دیدیم که یکی از مهمانمان اعلام می کرد که به دلیل ابتلا به بیماری کرونا امکان حضور در برنامه را ندارد. به هر حال در این دوران برنامه ساختن خیلی سخت تر است و انرژی مضاعفی را می طلبد.

حیف است توانایی حرف زدن را با حرف نزدن معاوضه کنیم

لطفا کمی در مورد خط قرمزها و محدودیت های تلویزیون برای ساخت این برنامه توضیحاتی بدهید و بفرمائید که اگر این محدودیت ها کمتر شود سر و شکل برنامه به چه صورتی خواهد بود؟

کلا معتقدم اگر حرفی برای گفتن باشد که خط و ربطی داشته باشد و دلیلی برای گفتن آن حرف داشته باشیم هیچ منعی وجود ندارد به شرط اینکه فقط نخواهیم هیاهو کنیم یا به صرف عبور از خطوط قرمز به دنبال برجسته سازی خود باشیم.

اینقدر در همین قالب ها حرف های نگفته وجود دارد که اگر در چند مقوله خاص تلویزیون اجازه ورود به ما ندهد، باز هم حرف های نگفته بی شماری هست و می توان از آنها گفت. چرا ما باید توانایی حرف زدن را با حرف نزدن معاوضه کنیم؟ حیف است.