علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی امروز (دوشنبه) در نشست خبری خود که بعد از افتتاح مدار ثانویه رآکتور آب سنگین خنداب اراک برگزار شد، اظهار داشت: امروز شاهد یک اتفاق بزرگ هستیم. طراحی و ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین خنداب از حدود ۲۰ سال پیش شروع شد. طرح این پروژه قدیمی بود که کارشناسان ما به همراه کارشناسان روسیه آن را طراحی کردند و بقیه امور به عهده فعالان بخش صنعتی ایرانی بوده است.

وی ادامه داد: قبل از برجام ۱۶ سال روی این رآکتور کار شد و الان هم چهار سال است کار خوبی روی آن صورت می‌گیرد. چون طراحی قدیمی بود، متاسفانه آن قابلیتی که ما می‌خواستیم را نداشت و ما نمی‌توانستیم رادیو ایزوتوپ‌هایی را که می‌خواستیم تولید کنیم.

غربی‌ها می‌گفتند میزان تولید پلوتونیوم اراک به اندازه بمب اتم است

رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: بحث گفتگو با ۱+۵ پیش آمد و طی آن فرایند مقرر شد از دو منظر رآکتور را بازطراحی کنیم. آنها می‌گفتند این رآکتور در سال ۸ کیلو پلوتونیوم تولید می کند که دقیقا به اندازه ساخت یک بمب اتمی است. آنها می خواستند مطمئن شوند تا ما به سمت بمب نمی رویم. برای اینکه این رخ ندهد، ما احتیاج به غنای بالای اورانیوم داشتیم تا رآکتور بازطراحی شود. با بازطراحی جدید نزدیک به یک کیلوگرم پلوتونیوم در سال تولید می شود.

صالحی افزود: به فرمان مقام معظم رهبری هرگونه ساخت و نگهداری از سلاح کشتار جمعی از جمله بمب هسته ای حرام است. ما گفتیم که برطرف شدن نگرانی شما باید با برطرف شدن نگرانی ما هم همراه شود و از همین رو بازطراحی رآکتور آغاز شد.

وی بیان کرد: با رآکتور جدید می‌توانیم کبالت ۶۰ تولید کنیم و از واردات آن جلوگیری می‌شود. با طراحی رآکتور جدید مدرن سازی شده، ما می‌توانیم به خواسته‌های مورد نظر خود برسیم.

پلوتونیوم رآکتور قدیمی اراک مناسب ساخت بمب اتم نبود

رئیس سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: آن چیزی که آنها می‌گفتند، از لحاظ علمی چندان درست نبود. چراکه پلوتونیومی که در رآکتور قدیمی تولید می‌شد، مناسب ساخت سلاح هسته‌ای نبود و برای رسیدن به بمب اتم کار سخت و پیچیده ای را نیاز داشت. این مسائل از منظر خودشان مطرح می‌شد و با واقعیت‌ها همخوانی نداشت.

صالحی ادامه داد: برای بازطراحی رآکتور خنداب باید طراحی قلب را تغییر می‌دادیم. ما اعلام کردیم که خود سازمان و شرکت‌های وابسته این بازطراحی را انجام می‌دهند و یک گروه کاری هم روی آن نظارت داشته باشد. قبلا چین، ایران و آمریکا عضو این گروه بودند. دو سال کار روی آن انجام شد و کار پایه ای انجام گرفت. با خروج آمریکا از برجام، انگلیس جای این کشور را گرفت.

وی تصریح کرد: طراحی‌های جدید مورد تأیید کشورهای پیشرفته قرار گرفته و اصطلاحا شناسنامه‌دار شده است، این موضوع خیلی ارزشمند است. اگر بخواهیم در آینده برای کشوری رآکتور بسازیم، می‌توانیم تضمین های لازم را، به لحاظ ایمنی، به کشور مشتری خود بدهیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: ما غنا و حجم اورانیم را کم کردیم. «کالندریا» یا قلب راکتور را هم تغییر می‌دهیم و قلب جدید را جایگذاری می‌کنیم. این کالندریا طراحی شده و قراردادهای مورد نظر در حال امضا است. در جلسه دو هفته پیش توافق های لازم انجام گرفت.

صالحی تاکید کرد: رآکتور خنداب از دو قسمت تشکیل شده که یک قسمت، جزیره هسته ای است و بخش دیگری که از گنبد خارج است، قسمت ثانویه است.

بعد از برجام ۲۰ بخش رآکتور اراک تکمیل شد

وی افزود: قسمت اولیه سیستم هایی را نیاز دارد که با بازطراحی جدید ساخته شود و این کار در حال انجام است. ما احتیاج به ۵۲ سیستم برای این بخش داریم که قبلاً کامل نبود. بعد از برجام کار نه تنها متوقف نشده، بلکه حدود ۲۰ سیستم درست شده، ۱۴ سیستم در حال تکمیل و مابقی در مرحله انعقاد قرارداد است. بخش عمده این سیستم ها تکمیل شده و به بخش ثانویه رآکتور مربوط است.

معاون رئیس جمهور گفت: آبی که در قلب راکتور است، آب سنگین بوده و حجم اولیه آن حدود ۶۰ تن است. در طول عمر رآکتور، آب سنگین همیشه در آن باقی خواهد ماند و در سال شاید حدود ۴۰۰ کیلوگرم به آن اضافه شود تا بخش هدر رفت را جبران کند. در فرآیند کار به دلیل اینکه آب گرم می شود، برای خنک کردن آن از آب نرم که رسوب زدایی شده است به صورت غیرمستقیم در برج های خنک کننده استفاده می‌شود. امروز تمامی بخش ثانویه به کار افتاد و اتاق کنترل آن نیز آغاز به کار کرد.

صالحی بیان کرد: ما امیدواریم طی ۶ الی ۵ ماه آینده، ساختمان کنترل بخش اصلی رآکتور را آماده بهره برداری کنیم.

وی عنوان کرد: ما امیدواریم طی چند ماه آینده، سیستم‌های در حال ساخت به مجموعه اضافه شود و ۱۸ سیستم مابقی نیز طی سال آینده به مجموعه وصل شود و در آینده نزدیک رآکتور وارد تست سرد گردد.

رئیس سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: رآکتور تحقیقاتی تهران بسیار ساده است و پیچیدگی خنداب را ندارد. رآکتور خنداب مانند یک راکتور قدرت است و مانند بوشهر است، ولی در سایز کوچک. هر چه سیستم یک راکتور قدرت دارد، رآکتور خنداب نیز دارد. این کار جای افتخار دارد که فرزندان ما توانسته‌اند رآکتوری به این پیچیدگی را تکمیل کنند.

صالحی تاکید کرد: مدتی پیش در کارگروه طراحی رآکتور خنداب، یک دانشمند انگلیسی می‌گفت فکر نمی کردیم شما به این حد از پیشرفت علمی رسیده باشید.

وی افزود: سایت خنداب که تولید آب سنگین و رآکتور تحقیقاتی را در خود دارد، بسیار پیچیده بوده و جای افتخار دارد. به دلیل شرایط کشورمان متاسفانه نتوانسته ایم عظمت صنعت هسته ای کشور را به مردم معرفی کنیم.

هزینه صنعت هسته‌ای در طول ۳۲ سال، ۷ میلیارد دلار بوده است

معاون رئیس‌جمهور گفت: مطالبی به ناحق علیه صنعت هسته‌ای گفته می‌شود. یک استاد دانشگاه مدتی پیش گفته بود که تاکنون چند ده میلیارد دلار در صنعت هسته ای خرج شده است که این نادرست است. ما از سال ۶۸ تاکنون بودجه های تخصیص داده شده به سازمان را به تومان درآوردیم و به قیمت دلار روز تبدیل کردیم تا نتیجه برای همه مشخص شود.

صالحی تاکید کرد: در این ۳۲ سال کلا مبلغی معادل ۶.۵ تا ۷ میلیارد دلار هزینه کرده‌ایم که ۱.۵ میلیارد دلار آن برای ساخت نیروگاه بوشهر بوده است. اگر این مبلغ را در طول سال‌ها تقسیم کنیم، متوجه می شویم که عددی حدود ۲۰۰ میلیون دلار در سال هزینه شده است که این مبلغ عدد ناچیزی برای این صنعت افتخار آفرین است.

تولید نیروگاه بوشهر، سالی ۷۰۰ میلیون دلار برای کشور درآمد دارد

صالحی بیان کرد: ارزش افزوده‌ای که سازمان انرژی اتمی تولید می‌کند، بسیار بالا است. اگر میزان تولید سالانه نیروگاه بوشهر را در قیمت برقی که صادر می کنیم ضرب کنیم، سالی حدود ۷۰۰ میلیون دلار ارزش افزوده برای کشور درآمد دارد. اگر این میزان تولید برق را در ارز نیمایی ضرب کنید به عدد بیش از یک هزار و پانصد میلیارد تومان می رسیم که بسیار خوب است.

وی عنوان کرد: به دولت گفته‌ایم که اگر این ارزش افزوده را به ما بدهید، اولین سازمانی هستیم که از بودجه دولت بی‌نیاز بوده است.

رئیس سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: چالش ما با غرب ظاهرش هسته‌ای است و اگر این موضوع حل شود، آنها مورد جدیدی را پیش می‌کشند، همانطور که الان موضوع موشکی را پیش کشیده اند. اصل مشکل آنها با انقلاب است.

صالحی تاکید کرد: ما وارد بخش‌های نوینی چون کوانتومی شده‌ایم که به زودی اطلاعات خوبی در این زمینه ارائه خواهیم کرد.

وی افزود: ما در سازمان حدود ۱۵ هزار نیرو داریم که دست یکایک آنها را می بوسیم که توانسته‌اند با تلاش، کشور را به این حد از پیشرفت برسانند. ما در این صنعت در حال حاضر از برخی از کشورهای در حال توسعه بسیار جلوتذ هستیم و پیشرفت ما همه جانبه و در تمامی بخش‌ها بوده است.