، روز سه‌شنبه (۲۰ شهریور) علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به نمایندگی از کشورمان برای شرکت در نشست مقام‌های عالی‌رتبه امنیتی کشورهای عضو بریکس به سن پترزبورگ سفر کرد. نشست مقامات عالی رتبه امنیتی کشورهای عضو بریکس شامل کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی، ایران، امارات، اتیوپی و عربستان ۲۰ تا ۲۲ شهریور در شهر سن پترزبورگ روسیه برگزار می‌شود.

در این اجلاس علاوه بر نشست اعضای بریکس، نشست مشترکی نیز با حضور نمایندگان عالی‌رتبه امنیتی برخی از کشورهای دیگر از جمله اندونزی، ترکیه، قزاقستان، صربستان، تایلند، بلاروس، ویتنام، ونزوئلا، ازبکستان، نیکاراگوئه، کوبا، جمهوری آذربایجان، بحرین، بنگلادش، سریلانکا، موریتانی و لائوس برگزار خواهد شد. در حاشیه این ۲ نشست، احمدیان با برخی از همتایان خود ملاقات‌های جداگانه‌ای نیز خواهد داشت.

گفتنی است ایران به همراه عربستان، امارات، مصر، اتیوپی و آرژانتین از ماه ژانویه ۲۰۲۴ به صورت رسمی به عضویت بریکس درآمده و براین اساس قرار است پزشکیان در نشست ماه اکتبر در کازان به ریاست روسیه حضور یابد. گفته می شود در این نشست پزشکیان با پوتین دیدار خواهد داشت.

اهمیت بریکس برای ایران با توجه به محدودیت های تجاری و اقتصادی که در نتیجه اعمال تحریم ها دارد، قابل توجه است. ایران می تواند با استفاده از ظرفیت های این سازمان، صادرات نفتی و غیرنفتی را با استفاده از ارزهای محلی از جمله یوآن چین انجام دهد، امری که سال‌هاست جمهوری اسلامی به دنبال آن است: دلارزدایی.

این استراتژی می تواند بخش قابل‌توجهی از فشار ناشی از تحریم ها را کاهش دهد. در نتیجه این روند، نفوذ یوان چین ممکن است افزایش یابد، به ویژه با توجه به این که پنج کشوری عضو بریکس یعنی آرژانتین، برزیل، ایران، روسیه و عربستان سعودی، از قبل یوان را در پرداخت های خود گنجانده‌اند. با این وجود، اقتصاددانان بر این باورند کماکان دلار آمریکا سلطه خود را در میان کشورهای بریکس حفظ خواهد کرد.

موضوع دیگری که کشورمان می‌تواند در بریکس آن را پیگیری کند، ایجاد نهادی مشابه FATF در میان کشورهای عضو بریکس است. از دید مقامات ایرانی این نهاد فرصت بسیار خوبی برای توسعه همکاری‌های بانکی میان کشورهای بریکس است. واقعیت امر آن است که این سازمان برای بهبود وضعیت اقتصادی و اصلاح نظام مالی در جهان شکل گرفته است. در این راستا بریکس امکان تقویت همکاری های پولی و تجاری را در بین کشورهایی که غیر غربی یا اصطلاحاً جنوب فراهم می‌سازد. بنابراین رویکرد کلی بریکس، کاستن از وابستگی به آمریکا و اروپاست. در این راستا جهت گیری های آن اصلاحی است نه تجدیدنظرطلبانه. لذا شاهدیم بریکس از چندجانبه گرایی حمایت می کند و خواهان برچیده شدن استیلای سیاست‌هایی است که موجب یکجانبه گرایی در امور جهانی می شود. در حال حاضر در سازمان‌های مالی بین‌المللی میزان اعتبار و اثرگذاری کشورها براساس میزان تولید ناخالص داخلی آنها و سایر ارقام اقتصادی است. این در حالی است که کشورها در شرایط یکسانی برای توسعه نیستند و برخی همچنان به اشکال مستقیم و غیرمستقیم تحت استعمار قرار دارند. از این رو امکان ارتقا شاخص های اقتصادی خود را ندارند و در نتیجه قدرت اثرگذاری هم پیدا نمی کنند. در واقع این یک سیکل بسته در جهت تضعیف کشورها کمتر توسعه یافته و تقویت کشورهای پیشرفته اقتصادی است.

براین اساس شاید بتوان گفت بریکس تنها آلترناتیوی ساختار غربی است. اما مسئله این است که اعضای این سازمان هم هنوز راهبرد همسویی در مسائل مختلف ندارند. برای مثال آنها در حوزه های سیاسی و امنیتی اختلاف نظرهای زیادی دارند که اجازه تعمیق مناسبات اقتصادی برای عبور از نظم غربی را نمی دهد. لذاست که نشست سن پترزبورگ می تواند اهمیت ویژه ای پیدا کند. در این میان، پیشنهاد ترکیه برای عضویت در بریکس به عنوان یکی از اعضای ناتو، اتمسفر جدیدی را بر این سازمان غالب میکند. اگرچه اضعای بریکس اعلام نکرده اند این نهاد یک اتحادیه فعال در حوزه امنیتی نیز است اما اگر بخواهد در مسائلی فراتر از روابط دو یا چندجانبه بین اعضایش عمل کند نیازمند همسویی سیاست های امنیتی است.

به طور کلی در حال حاضر بریکس برای ایران بیش از آنکه یک نهاد امنیتی محسوب شود، سازمانی با رویکردی اقتصادی است که می تواند کمک کننده در جهت کاهش اثرات منفی تحریم‌ها باشد. از این رو انتظار می‌رود دولت چهاردهم به‌عنوان نخستین دولتی که ایران را در این سازمان نمایندگی کند، با برنامه و استراتژی‌های مشخص پیش رود. در این راستا ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه تأکید کرد ایران در بریکس یک عضو فعال خواهد بود و چناچه در ۹ گذشته این گونه بوده؛ بنابراین با توجه به اینکه غرب تلاش می کرد ایران را از اتحادیه‌ها و سازمان‌های مهم کنار بگذارد، بریکس می‌تواند جایگزین و فرصت خوبی برای خنثی کردن این تلاش‌ها باشد.