به گزارش خبرگزاری موج؛ ماجرای واردات و تولید واکسن اسپوتنیک روسیه با واردات انبوه واکسن سینوفارم چین به فراموشی سپرده شده است. این در حالی است که پیش از واردات انبوه از چین، دولت ایران از طریق روابط دیپلماتیک، قرارداد خرید ۶۰ میلیون دز واکسن اسپوتنیک را در فروردین ماه سال جاری نهایی کرد. قرار دادی که در آن درباره تولید مشترک این واکسن در ایران نیز توافق شده بود.

در این رابطه، کاظم جلالی سفیر ایران در مسکو، در ۶ فروردین سال جاری در مصاحبه با رسانه روسی «ریا نووستی» در پاسخ به این سئوال که "حجم در نظر گرفته شده تولید این واکسن در هر ماه در ایران به چه میزان خواهد بود؟" اظهار داشت: « فعلا یکی از شرکت‌های ایرانی در گام نخست ظرفیت تا ۴ میلیون دز در ماه را دارد و شرکت دیگر ایرانی نیز حدود ۴ میلیون دز در ماه تولید خواهد کرد که مجموعا در حدود ۸ الی ۹ میلیون دز در ماه خواهد بود، ولی فرمول‌هایی برای افزایش میزان دز و افزایش ظرفیت در نظر دارند که در حال حاضر بر روی آنها کار می کنند تا میزان حجم تولید ماهانه را افزایش دهند.»

در نهایت گروه دارویی اکتوور، موفق شد به عنوان تولید کننده داخلی واکسن اسپوتنیک فعالیت خود را آغاز کند. تیر ماه، واکسن «اسپوتنیک وی» تولید داخل با حضور سعید نمکی وزیر وقت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی در استان البرز رونمایی شد. در این مراسم، رضا مستوفی مدیر کارخانجات دارویی و غذایی اکتوورکو اظهار داشت: «ظرفیت تولید این واکسن در گروه دارویی اکتوور، ۲ میلیون دوز در ماه خواهد بود».

چرا روسیه در عمل کردن  به تعهدات خود موفق نشد؟

در شرایطی که موج پنجم ویروس کرونا در کشور در حال شعله ور شدن بود، انتظار این بود که روسیه به قرارداد عمل کند و هم در تحویل 60 میلیون دز و هم در تایید واکسن تولید شده در ایران نهایت همکاری را داشته باشد، اما اینطور نشد.

تحقیقات این واقعیت را نشان می دهد که روسیه از امکانات کافی برای تولید واکسن اسپوتنیک وی در حجمی که بتواند همزمان هم واکسیناسیون گسترده در کشور خود را انجام دهد و هم به تعهدات بین المللی خود از جمله در برابر ایران عمل کند، برخوردار نیست. رسانه های روسی پاییز سال گذشته به نقل از مقام های روسیه اعلام کرده بودند که این کشور می تواند تا یک میلیارد دز واکسن اسپوتنیک وی تولید کند و به همین منظور با کشورهای مختلف همچون هند و برزیل برای ارسال محموله های بزرگ این نوع واکسن قرارداد امضا کرد.

براساس محاسبات روسیه، این کشور تا پایان سال ۲۰۲۰ می بایست ۲۰۰ میلیون دز واکسن کووید-۱۹ تولید می کرد. کریل دمیتریف رئیس صندوق سرمایه گذاری‌های مستقیم روسیه روز ۱۴ ماه جولای سال ۲۰۲۰ در مقاله ای در هفته نامه آمریکایی نیوزویک پیش بینی کرده بود که تا پایان سال ۲۰۲۰، میزان تولید واکسن کرونا در روسیه به ۲۰۰ میلیون دز خواهد رسید. وی در مقاله خود خاطرنشان کرد: با مشارکتی که با چند کشور در عرصه تولید واکسن کرونا داریم، می توانیم تا پایان سال (۲۰۲۰) واکسن تولید کنیم. دمیتریف مدعی شده بود که در سال ۲۰۲۱ تولید واکسن های کرونا به ۳ میلیارد دز افزایش بیابد. بدیهی است که این حجم واکسن که دمیتریف پیش بینی کرده بود تولید نشد و بیشترین حجم واکسن کرونا که در داخل روسیه تولید شده رقمی نزدیک به ۸۰ میلیون دز است و در کشورهایی هم که با روسیه در این عرصه مشارکت می کنند تولید مشترک واکسن به چند میلیون دز نمی رسد.

جلالی، سفیر ایران در مسکو نیز اخیرا اعلام کرد: «ظرفیت تولید واکسن در روسیه کم است و آنها به تولید مشترک در دیگر کشورها امید بسته اند که بتوانند از عهده تعهدات خود برآیند».

تولید اسپوتنیک در انتظار تایید سازمان غذا و دارو 

اما شهریور ماه خبری منتشر شد که طبق آن، واکسن های اسپوتنیک تولید شده در ایران قرار نیست در داخل کشور توزیع شوند! خبری که واکنش وزارت بهداشت و شرکت اکتوور را به همراه داشت. کیانوش جهانپور مدیر وقت روابط عمومی وزارت بهداشت، در واکنش به اظهارات معاون قرارگاه پدافند زیستی، مبنی بر تولید ماهانه دو میلیون دُز واکسن اسپوتنیک در ایران و انتقال آن به کشور روسیه، بیان داشت: «اظهارات ایشان کذب محض بوده و هنوز طرف روسی محصول تولید شده اولیه واکسن اسپوتنیک لایت تولیدی شرکت خصوصی ایرانی را برای تولید انبوه تحت لیسانس تایید نکرده است».

جهانپور افزود: «خروج هرگونه واکسن کرونا از ایران ادعای کذبی است که مقصود و انگیزه گوینده از نشر این مطلب کذب در شرایط حاضر مشخص نیست. واکسن اسپوتنیک لایت به صورت بچ تست یا محموله اولیه، تولید شده و هفته‌هاست در انتظار تایید نهایی موسسه گامالیا روسیه برای ورود به چرخه تولید انبوه است».

اظهارات جهانپور به عنوان نماینده وزارت بهداشت در حالی بود که روابط عمومی گروه اکتوور با انتشار بیانیه‌ای ضمن تکذیب تولید و صادرات واکسن اسپوتنیک، اعلام داشت: «اکتوورکو تولید صنعتی واکسن اسپوتنیک لایت را آغاز نموده و کلیه تاییدیه‌های لازم را از موسسه گامالیای روسیه دریافت کرده است و منتظر تایید سازمان غذا و داروی کشور می‌باشد».

تناقض در اظهارات مدیران وقت وزارت بهداشت و گروه دارویی اکتوور نشان می داد، تولید مشترک واکسن اسپوتنیک همچنان در هاله ای از ابهام است و مشخص نیست این واکسن چه زمانی وارد چرخه واکسیناسیون خواهد شد.

اکنون بیش از یکماه از آخرین خبرها درباره تولید واکسن اسپوتنیک در داخل کشور می گذرد اما همچنان سرنوشت این واکسن مشخص نیست. براساس اعلام روابط عمومی شرکت اکتوور، تولید انبوه و توزیع این واکسن منتظر تاییدیه سازمان غذاودارو است و باید دید این سازمان چه زمانی مجوزهای لازم را صادر خواهد کرد.