، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دوشنبه (۱۳ اسفند) در نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شد اظهارات ایران درباره مواد، فعالیت‌ها و محل‌های آلوده به مواد هسته‌ای با یافته‌های آژانس مغایرت دارد و ذخایر اورانیوم با خلوص ۶۰ درصدی ایران به ۲۷۵ کیلوگرم افزایش یافته است.

وی همچنین تأکید کرد: در پاسخ به درخواست شورای حکام در قطعنامه نوامبر ۲۰۲۴ آن، ارزیابی جامع و به‌روزی از وجود مواد هسته‌ای اعلام‌نشده و استفاده از آن در رابطه با مسائل باقی‌مانده برنامه هسته‌ای ایران در گذشته و حال ارائه خواهم کرد.  مدیرکل آژانس درباره تماس‌ها با ایران گفت: تعامل در سطوح بالا برای پیشرفت واقعی ضروری است. سفرم به تهران در نوامبر گذشته و دیدارهایم با رئیس‌جمهور «مسعود پزشکیان» و وزیر امور خارجه «سیدعباس عراقچی» نشان می‌دهد که ممکن است فضایی برای مصالحه سازنده وجود داشته باشد. امیدوارم به زودی، باز هم با آن‌ها دیدار و گفت‌وگوی موثر و نتایج ملموس را دنبال کنم.

در همین راستا اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در نشست خبری روز دوشنبه (۲۰ اسفند) تأکید کرد «تا پایان ماه جاری نشست دیگری با تروئیکای اروپایی خواهیم داشت.» وی همچنین اظهار داشت «هیچ توجیهی برای مکانیسم ماشه نمی بینم.»

این سخنان در فضایی که مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی رویکرد غیرسازنده ای در پیش گرفته و وارد اظهارنظرهای سیاسی و غیرفنی نیز شده که بارها از سوی وزارت خارجه کشورمان بدان انتقاد کرده، مؤید آن است که هنوز اروپایی ها مایل هستند به گزینه دیپلماسی و مذاکره فرصت بدهند؛ این برخلاف رویکرد تهاجمی ترامپ است که اگرچه بحث مذاکره را مطرح کرده اما در کنارش به استفاده از گزینه نظامی نیز چشم دارد.

اما آیا گفتگوهای بسیار مهم روزهای آینده با تروئیکای اروپا می تواند راهگشای کار جمهوری اسلامی ایران باشد؟

روند دستیابی به برجام نشان می دهد، توافق کردن با غرب بسیار زمان براست، ضمن اینکه توافق پایدار و جامع در حوزه پیچیده هسته ای نیز سخت تر از حوزه های دیگر است. گزارش آتی گروسی می تواند به روند گفتگوها با اروپا جهت دهد اما به طور قطع حتی اگر این گزارش بسیار تهاجمی هم باشد، موجب خاتمه این نشست ها نخواهد شد. رویکرد کلی اروپایی ها استفاده از گزینه دیپلماسی است. آنها ترجیح می دهند مسائل را با گفتگو حل کنند به خصوص اینکه درگیر جنگ اوکراین و تصمیم برای افزایش هزینه های نظامی خود در قالب ناتو نیز هستند. باز کردن یک دریچه خصومت آمیز جدید با کشوری اثرگذار به اسم ایران در شرایط کنونی مطلوب سیاستمداران اروپایی نیست. بنابراین منافع دو طرف در ادامه مذاکرات است.

با وجود این مسائل، مکانیسم ماشه هنوز تهدید برای اقتصاد ایران محسوب می شود، هرچند که بقایی توجیهی برای فعال شدن این سازوکار نمی بیند اما اروپا نمی خواهد در حالی اکتبر ۲۰۲۵ را پشت سر می گذارد که نه به پاسخگو کردن تهران در حوزه هسته ای دست یافته باشد و نه دیگر ابزاری برای فشار در اختیارش باشد. اما یک نکته مهم نیز وجود دارد؛ اروپا در حالی که باید این پرونده را پیش ببرد، باید بتواند در قضیه اوکراین هم وجه المصالحه بین مسکو و واشنگتن نشود و در عین حال از  تحولات فضای خاورمیانه در حوزه سوریه و لبنان نیز عقب نماند. در هر دو مسئله هم به نوعی ایران حضور دارد.

لذا اکنون شانس مذاکره کنندگان ایرانی برای پیشبرد منافع کشورمان زیاد است اگر بتوانند در فضای ارعاب و تهدید ترامپ که دامن اروپا را هم از طریق اوکراین گرفته، تروئیکای اروپایی را قانع سازند که چارچوب گفتگو می تواند نگرانی های هسته ای را برطرف سازد. واقعیت این است که اگرچه ما به اشکال مختلف همچنان تحت تحریم هستیم اما بازگشت قطعنامه های شش گانه سازمان ملل، فشار جدید به اقتصاد ایران وارد می سازد که خنثی سازی اثراتش ساده نخواهد بود.