فرض‌الهی: مستندسازی تاریخی، می‌تواند جهان‌بینی درست را به مردم منتقل کند / حسنی‌نسب: حرکت ما براساس حداقل‌ها و محدودیت‌هاست
امیر فرض‌الهی گفت: ما نیازمند این هستیم که مستندهایی ساخته شوند که دغدغه‌های جامعه را بیان کنند. با مستندسازی در حوزه تاریخ است که می‌توانیم بینش و جهان‌بینی درست را به مخاطبان انتقال دهیم. نیما حسنی‌نسب نیز گفت: متاسفانه حرکت ما بر اساس حداقل‌ها و محدودیت‌ها است.
به گزارش ناهید صباحی خبرنگار خبرگزاری موج، جلسه نقد و بررسی دو فیلم مستند «شاعران مشروطه» و «شهر آشوب» عصر روز گذشته در خانه هنرمندان با حضور کارگردان این اثر، امیر فرض‌اللهی و نیما حسنی‌نسب منتقد سینما برگزار شد. امیر فرض‌الهی کارگردان مستند «شاعران مشروطه» در پاسخ به پرسش نیما حسنی‌نسب درباره انگیزه و چرایی ساخت چنین اثری، گفت: در خصوص برخی اتفاقات جنبه بصری و شنیداری، جاذبه‌مندتر از وجه نوشتاری آن است. تولید این اثر ۴ سال به طول انجامید. ساخت این مستند کار دشوار سخت و پیچیده‌ای بود. همچنین از نبود آرشیو و حتی موسیقی نیز آگاه بودم و اینکه اگر هم آرشیوی
وجود داشته باشد، دستیابی به آن کار آسانی نیست. برای این کار با وجود این که کپی‌رایت در کشور ما جایگاهی ندارد، من بر اساس نیازهای فیلم کپی‌رایت موسیقی خریدم و البته تنها چیزی که نتوانستم به آن دسترسی پیدا کنم، صدای عارف‌قزوینی بود. البته این صدا در لندن موجود بود، اما برای تهیه آن هزینه‌ای بالغ بر ۲۵ هزار یورو باید می‌پرداختیم تا این صدا در اختیارمان قرار بگیرد و تنها دریغ من در خصوص ساخت این مستند نیز همین است. وی در پاسخ به صحبت‌های نیما حسنی‌نسب درباره این که تصاویر استفاده شده در این مستند، بسیار کلیشه‌ای است و در خصوص این که مخاطبان درباره شاعران دوران
مشروطه بسیار دیده و شنیده‌اند و باید دید محدودتری نسبت به این موضوع صورت می‌گرفته، گفت: به نظر من این شناخت در نسل فعلی وجود ندارد. حتی بسیاری از شاعران این دوره نسیم شمال را نمی‌شناسند و نمی‌دانند دهخدا علاوه بر نویسندگی شاعر و طنزنویس قهاری بوده است. من فکر می‌کنم نور انداختن به قسمت‌های تاریک تاریخ معاصر، خود یک کار تازه و بدیع است. ساختن فیلم و مستند در خصوص این افراد خود بدعت است. من حق تحریف تاریخ را ندارم. اما تا اندازه‌ای توانسته‌ام آشنایی‌زدایی کنم. پرداختن به این که اولین شاعر شهید که بوده حرکتی تازه و رو به جلو است. در روزگاری که فیلم‌هایی با
هزینه ۵۰ و ۱۰۰ میلیون دلار ساخته شده و مردم با بلیت رایگان هم حاضر به تماشای این فیلم‌ها نیستند، من نمی‌خواستم چنین اثری را تولید کنم. می‌توانستم ۸ دقیقه دیگر به مستند «شاعران مشروطه» اضافه کنم تا تبدیل به فیلم بلند شود و به جشنواره‌ها راه یابد اما تلاش کردم فیلم اضافه‌گویی نکند. در ادامه این جلسه نقد و بررسی، نیما حسنی‌نسب اظهار کرد: متاسفانه حرکت ما به سوی حداقل‌ها و براساس محدودیت‌ها است. تناقص بنیادی در این میان وجود دارد. اینکه باید به موضوعات با دید پیچیده‌تری نگریست؛ اما از سویی هم مستند «شاعران مشروطه» تنها مستندی است که به زندگی و چگونگی مرگ
شاعران این دوره می‌پردازد. انتظار ما از دیدن چنین مستندهایی این است که اطلاعات بیشتری کسب کنیم یا تصاویر آرشیوی متعددی را ببینیم و همچنین نظرات کارشناسان این حوزه را بشنویم، اما هیچ‌کدام از این‌ها اتفاق نمی‌افتد. وی گفت: در سایر کشورها چندین مستند و کتاب و... از این موضوعات وجود دارد که در این صورت می‌توان نگاهی دقیق و کاربردی‌تر به موضوع داشت. امیر فرض‌الهی در پاسخ به سخنان این منتقد سینما، اظهار کرد: ساخت کلاسیک این مستند خواسته من بوده و اینکه اگر با کارشناسی گفت‌وگو نشده، کاملا آگاهانه اتفاق افتاده است. اگر برای ساخت این مستند حمایت تهیه‌کننده‌ای وجود
داشت، به طور قطع کار مستندسازی‌ام با انگیزه‌تر انجام می‌شد و از آنجایی که سابقه فعالیت در حوزه تئاتر را دارم، می‌توانستیم صحنه قتل شاعران یا تحریریه‌های‌شان را بازسازی کنم اما کار دشواری می‌شد و به زمان بیشتری نیاز بود. وی با بیان اینکه مستند «شاعران مشروطه» را برای مخاطب عام ساخته است، افزود: می‌توانستیم از نثر سنگین‌تری بهره بگیرم اما این فیلم برای مخاطب عام که هزینه و زمان مطالعه تاریخ را ندارد، ساخته شده است. هدف ما از ساخت این مستند به فراموشی سپرده نشدن شاعران دوران مشروطه بوده است و کار به گونه‌ای پیش رفته تا مخاطب به طور کامل متوجه داستان شود و
بسیار خوشحالم که هفت فیلم تحت‌تأثیر این مستند ساخته شده است. نیما حسنی‌نسب پس از سخنان کارگردان مستند «شهر اشوب» و «شاعران مشروطه»، گفت: در خصوص مستند «شهرآشوب» گویی با یک گزارش روزنامه‌ای مواجه‌ایم زیرا موضوع فراتر از این نمی‌رود. در این مستند چرایی شعرنویسی توسط رانندگان ماشین‌ها مشخص نمی‌شود. در خصوص سابقه اجتماعی و فرهنگی و چه بسا سیاسی آن حرفی به میان نمی‌آید. این که انگیزه و ذوق این اقدام چگونه درون یک ملت شکل گرفته است؟ فرض الهی در واکنش به این انتقاد، بیان کرد: در این مستند سعی کردم از دید راننده‌ها به جهان پیرامون بنگرم. این که تا چه میزان به
موفقیت رسیده‌ام، مشخص نیست. البته کتاب‌هایی را که در این زمینه نوشته شده است، بسیار مطالعه کردم و برای تهیه آن فقط به خیابان‌های تهران بسنده نکردم، بلکه یک ماه در جاده‌های ایران در رفت و آمد بودم اما بیان اینکه نتوانسته‌ام از سطح فراتر بروم، کمی دور از انصاف است. اگر مدت زمان مستند «شهرآشوب» بیش از این بود مخاطبان خسته می‌شدند و از جذابیت اثر کاسته می‌شد. حسنی‌نسب منتقد سینما پیرامون گفته‌های کارگردان مستند «شهرآشوب» و «شاعران مشروطه»، گفت: عدالت و آزادی که باید نشان داده می‌شد، در فیلم وجود ندارد و هر دو مستند از لحاظ عنوان مشکلاتی دارند. به طور مثال در
خصوص عنوان «شهرآشوب» بهتر بود تا مقدمه‌ای برای انتخاب این اسم بیان می‌شد و همچنین در عنوان «شهرآشوب» و «شاعران مشروطه» توقعاتی وجود دارد که در این فیلم‌ها برآورده نمی‌شود و این نکته بسیار حائزاهمیت است. امیر فرض‌الهی در پایان با تشکر از کسانی که برای تماشای مستندها آمده بودند، افزود: ما نیازمند این هستیم که مستندهایی ساخته شوند که دغدغه‌های جامعه را بیان کنند. از تمام مستندسازان می‌خواهم در این راستا گام بردارند. با مستندسازی در حوزه تاریخ است که می‌توانیم بینش و جهان‌بینی درست را به مخاطبان انتقال دهیم.
ارسال نظر