، یکی از متغیرهای مهمی که در روزهای اخیر به بحران منطقه ای اضافه شده، ابراز تمایل روسیه به ایفای نقش میانجیگری در جنگ لبنان است. اهمیت این مسئله در جایگاهی است که روسیه در بین کشورهای درگیر این جنگ دارد. در چند سال گذشته که اسرائیل حملات هوایی متعددی با نقض حریم هوایی سوریه در نقاط مختلف این کشور انجام داده است، همواره این گمانه مطرح بوده که این عملیات ها در نتیجه همکاری با مسکو صورت گرفته است. زیرا گفته می شود حتی در مناطقی که پدافندهای هوایی اس۳۰۰ روسی وجود داشتند، اما در زمان حمله این پدافندها خاموش بوده و اقدامی علیه جنگنده های اسرائیلی انجام ندادند. این گمانه ها تا امروز پابرجاست، از سویی مروادات سیاسی تل‌ آویو با مسکو همواره مسیر خوبی داشته است و اخیراً هم وزیر برنامه‌ریزی استراتژیک اسرائیل به مسکو سفر کرد تا دو طرف در زمینه مرزهای شمالی اراضی اشغالی گفتگو کنند. گفته می شود کانون اصلی این گفتگوها، مسئله سوریه بوده است. زیرا همزمان با تشدید نبرد در جبهه لبنان و علبه حزب الله، گروه ها و نیروهای وابسته به حزب الله که در سوریه فعال هستند، نیز اقداماتی علیه اسرائیل صورت داده اند. در واکنش، ما شاهد هستیم هر چند رو یکبار مناطقی از سوریه و حتی پایتخت این کشور مورد هدف حملات شدید اسرائیلی قرار می گیرد.

استفاده از توانمندی و نفوذ روسیه برای کاهش فشارها بر اسرائیل در جبهه سوریه، به معنای کشیده شدن پای مسکو به این بحران است. در یکسال گذشته یا به طور دقیق‌ تر از ۱۶ مهر ۱۴۰۲ (۷ اکتبر ۲۰۲۳) روسیه به دلیل درگیری که در نبرد با اوکراین داشت، وارد منازعه نوار غزه و لبنان نشد اما پس از گذشت یکسال ضمن اعلان رسمی روس ها مبنی بر ایفای نقش در تحقق آتش بس در لبنان، وزیر رژیم صهیونیستی نیز به مسکو سفر کرد.

نگاهی تاریخی به تحولات یک دهه اخیر منطقه نشان می دهد روس ها در بحران سوریه نیز در سال ۲۰۱۵ وارد شدند زمانی که از آنها خواسته تا عملیات های هوایی به نفع دولت سوریه انجام دهند. پس از آن بود که عملاً روسیه درگیر این جنگ شد و تا امروز هم علی رغم فشاری که در جبهه اوکراین به آن وارد شده، در این کشور باقی مانده است و به نظر نمی رسد پوتین بخواهد این عرصه را رها کند. بشاراسد هم تمایلی ندارد. در هر صورت روسیه دارای حق وتو و همچنان یک وزنه بزرگ جهانی محسوب می شود هرچند که در حوزه نظامی نتوانست آن طور که انتظار می رفت اوکراین را در مدت کوتاهی شکست دهد.

در این فضا، استفاده از نقش مسکو در تحولات سوریه علیه اسرائیل و همچنین میانجیگری در جنگ لبنان یک متغیر جدید محسوب می شود که شاید بتواند از بروز بحران شدیدتر در منطقه جلوگیری کند. اسرائیل اکنون با امیدواری از جلب حمایت بیشتر کاخ سفید در دوران ترامپ، می تواند نبردها در نوار غزه و لبنان را مدیریت کند. اما واقعیت امر این است که هر یک روز ادامه جنگ به ویژه در مرزهای شمالی، آسیب و زیان قابل توجهی بر اقتصاد این رژیم وارد می کند. حملات موشکی، راکتی و پهپادی حزب الله کماکان ادامه دارد و حتی مناطقی مثل حیفا را به راحتی هدف قرار می دهد. در این فضا پیشروی نیروی زمینی اسرائیل در لبنان تداوم دارد هر چند کند و آهسته. این نبرد فرسایشی به نفع هیچ کسی نیست چه اسرائیل، چه حزب الله و چه کشور لبنان؛ ولی حزب الله زیان کمتری از این وضعیت نسبت به دو بازیگر درگیر می بینند.

مسئله دیگر اینکه تصرف زمین در لبنان به نفع اسرائیل نیست. اسرائیلی‌ها می دانند امروز نمی توانند مانند قرن بیست اراضی کشورهای عربی را در اختیار بگیرند و ضمیمه کنند. بنابراین خاتمه جنگ برای آنها سودمندتر است. مشروط به اینکه خواسته هایشان محقق شود. اصلی ترین خواسته اسرائیل هم خلع سلاح حزب الله، عقب راندن آن به پشت رودخانه لیتانی و جایگزینی نیروهایش با سربازان ارتش لبنان و همچنین داشتن این امتیاز که در صورت نقض شرایط ارتش اسرائیل بتواند مجدد وارد لبنان شود.

در این فضا، روسیه می تواند ایفای نقش کند. مسکو دارای پیوندی عمیقی با تهران است و حزب الله هم مورد حمایت جمهوری اسلامی. بنابراین اسرائیل و به ویژه کشور لبنان امیدوار هستند از طریق روسیه بتوانند بر حزب الله فشار وارد کنند. اما با توجه به مناسبات بین تهران و مسکو بعید است بحث خلع سلاح حزب الله از سوی روسیه اجرایی و پیگیری شود. این نکته ای است که کارشناسان اسرائیلی نیز به آن تأکید دارند.

لذا کمی دور از انتظار است که فکر کنیم آتش بس در لبنان به زودی محقق می شود. اختلافات طرفین بسیار شدید است و خواسته یک طرف در تعارض با بقا و امنیت طرف دیگر است. بنابراین ورود روسیه در مسئله لبنان نمی تواند تسریع کننده پایان جنگ باشد ولی در حوزه سوریه، مسکو قادر است شرایط را تغییر دهد.