، با سقوط دولت سوریه و خلاء قدرت ناشی از آن هرج و مرج، اختلافات قومی و مذهبی، افراط گرایی، رقابت خشونت آمیز بر سر قدرت، ترور نخبگان، تخریب زیرساخت ها، جنگ داخلی و جدایی طلبی، سوریه و دیگر مناطق غرب آسیا را تهدید می کند.

در این میان اسرائیل، ترکیه و قطر بیشترین استفاده را از این وضعیت خواهند برد. تحرکات نظامی اسرائیل تحت عنوان عملیات «پیکان باشان» که ۱۱ روز به طول انجامید موجب شد تا ۸۰ درصد از توان نظامی سوریه از بین برود و اکنون این کشور هیچ زیرساخت و تجهیزات نظامی مؤثری ندارد. رادارها، پدافندهای هوایی، جنگنده ها، کشتی های جنگی، تانک ها و حتی مراکز مطالعاتی نظامی آن از بین رفته و لذا آسمان سوریه به اندازه آسمان اسرائیل برای جنگنده های این رژیم امن است. در این فضا شاهد بودیم که کوه هرمون (جبل الشیخ) بلدترین نقطه در سوریه با ارتفاع حدود ۲۳۰۰ متر به کنترل اسرائیل درآمد. همچنین با اشغال جولان سوریه، نتانیاهو از حاکمیت کامل بر این منطقه خبر داد هر چند که این اقدامات با واکنش منفی مصر، عربستان و اتحادیه عرب روبرو شد.

بنابراین یکی از مهمترین تبعات سقوط حکومت اسد، گسترش سرزمینی اسرائیل در داخل خاک سوریه و از بین رفتن یکی از بزرگترین تهدیدات نظامی علیه این رژیم است. اثر چنین وضعی را باید در رویکرد محور مقاومت مشاهده کرد. حزب الله مجبور شد به داخل لبنان عقب نشینی کند و امروز عملاً صحنه سوریه از حضور نیروهای مقاومت خالی شده است. همچنین نیروهای شیعی عراقی نیز از مرز ابوکمال خارج شدند و در نتیجه مرزهای شرقی سوریه نیز دیگر میزبان نیروهای محور مقاومت نیست. بر این اساس امکان کمک تجهیزات از سوی جمهوری اسلامی ایران همانطور که مقام معظم رهبری در سخنرانی روز چهارشنبه خود (۲۱ آذر) عنوان کرد، به داخل سوریه وجود ندارد. این در حالی است که مهمترین و اصلی ترین مسیر ارتباطی بین حزب الله و جمهوری اسلامی ایران، کشور سوریه بود و از این طریق کمک ها به حزب الله می رسید. لذا در شرایط کنونی شوک شدیدی به محور مقاومت وارد شده که زمان مشخص خواهد کرد چگونه فرماندهان مقاومت می توانند آن را مدیریت و بر طرف سازنند.

پیامد دیگر سقوط حکومت اسد بر سوریه، در گسترش قلمرو ترکیه برای مانور در منطقه است. از مارس ۲۰۱۱ که بحران داخلی سوریه شروع شد، ترکیه تلاش کرد در تقابل با خاندان اسد به معارضین به اشکال مختلف کمک کند. باز نگه داشتن یک طرفه مرز برای ورود نیروهای جهادی از کل دنیا به سوریه به طوری که فرودگاه استانبول به محل ترانزیت این افراد تبدیل شد تا حملات هوایی به نیروهای کرد که وارد همکاری با دولت اسد برای حفظ سرزمین در مقابل داعش و سایر معارضین شده بودند.

برهمین مبنا، از ۲۸ نوامبر که تحرکات ارتش آزاد و به ویژه هیئت تحریر الشام در سوریه آغاز شد، رسماً اردوغان ابراز امیدواری کرد که هر چه سریعتر مخالفان به دمشق برسند. بر این اساس اکنون ترکیه حوزه نفوذ بیشتری در خاورمیانه پیدا کرده و می تواند از سوریه به عنوان فضایی برای افزایش صادرات کالا، سرمایه گذاری، نفوذ فرهنگی و نظامی استفاده کند. بازگشایی سفارت ترکیه در دمشق پس از ۱۳ سال در همین ابتدای کار، مؤید آن است که باید انتظار افزایش بازیگری ترکیه در سوریه جدید را داشت. اقتصاد ترکیه به شدت نیازمند بازار جدیدی است تا بتواند از شدت تورم و کاهش ارزش لیر بکاهد. این در حالی است که سوریه ویران شده هم خواهان سرمایه گذاری و ورود شرکت های خارجی برای بازسازی است.

تأثیر دیگر سقوط اسد بر خاتمه ایده حکومت خودمختار کردهای سوریه است. اگرچه هنوز آنها در برابر پیشروی نیروهای معارضین و حملات هوایی ارتش ترکیه مقاومت می کنند، اما بسیار بعید است آنکارا وجود یک حکومت فدرالی کردی دیگر در نزدیکی مرزهایش را بپذیرد. مخالفان سوریه که امروز قدرت را به دست گرفته اند هم نمی خواهند این کشور تقسیم شود و مایل هستند خودشان تنها نیروی قدرتمند مسلح باشند.

اثر بعدی پایان حکومت خاندان اسد بر آغاز هجمه بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران با ماهیتی جدید است. غرب و برخی کشورهای منطقه اکنون با این تحلیل اشتباه، فکر می کنند نفوذ و قدرت عمل جمهوری اسلامی در منطقه کوچک شده و لذا می توان تهدیدات علیه ایران را به پشت مرزها رساند. این هجمه همچنین بعد اقتصادی هم خواهد داشت. اما تقویت پیوندهای معنوی جمهوری اسلامی ایران با نیروهای مقاومت عراقی، لبنانی و نیروهایی در فلسطین می تواند این تحلیل را کاملاً به حاشیه براند.