، روز سه‌شنبه (۱۸ دی) فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، در پاسخ به سوال خبرگزاری موج درباره موضوع انتقال پایتخت گفت: موضوع انتقال پایتخت موضوع جدیدی نیست بلکه بیش از سه دهه است که راجع به انتقال پایتخت صحبت می‌شود. ظرفیت‌های زیستی هر منطقه نشان می دهد که چقدر می شود روی این منطقه برای گسترش فعالیت‌ها تمرکز کرد. به هر حال استان تهران به جهت افزایش جمعیت، نگرانی هایی  از منظر ظرفیتهای زیستی مثل آب دارد و سالهاست شما بیلبورد تهران شهر حساس به آب را دیده اید.

وی درباره شهر جدیدی که مدنظر دولت است، اظهار داشت: منطقه مکران برای این منظور انتخاب شده و دو شورا هم برای بررسی این مسئله تشکیل شده است. یک شورا که مشکلات پایتخت را بررسی می کند و شورایی هم درباره اقتصاد دریامحور کار می‌کند. البته نیازمند ایجاد ظرفیت‌هایی در منطقه مکران هستیم، به همین جهت ما از همین جا اعلام می‌کنیم که از همه دانشگاهیان، نخبگان و خبرگان اعم از نیروهای مهندسی یا جامعه شناسی یا اقتصاد دانان کمک می گیریم. فعلا در واقع داریم درباره این مسئله کار می‌کنیم تا  بتوانیم موضوع را به سمتی ببریم که بهترین اثربخشی را داشته باشه اما موضوع آنقدر فوری و فوتی نیست.

طرح این پرسش از آنجا شروع شد که رئیس جمهور در جلسه هیئت وزیران به مشکلات کمبود آب در تهران پرداخت و گفت: در نقشه جامع بلندمدت آب، باید به طور دقیق و مستند مشخص شود که آیا شیرین‌سازی و انتقال آب راهکار مناسب‌تری است یا انتقال جمعیت به نزدیک آب یا راهکار‌های دیگر؟

وی در این نشست به لزوم انتقال پایتخت به شهری در کنار دریا تأکید کرد. پس از آن بود که موضوع جابه جایی پایتخت یکبار دیگر در رسانه ها برجسته شد. اما با پاسخی که سخنگوی دولت داد، اکنون مشخص شده است نظر دولت چهاردهم روی منطقه مکران است. با رسانه ای شدن دیدگاه دولت، روز پنجشنبه (۲۰ دی) به استان سیستان و بلوچستان و منطقه مکران سفر کرد.

مکران کجاست و چه امکاناتی دارد؟

مکران در زبان بلوچی یعنی سرزمین دارای نخل/نخلستان. این نام از جغرافیای طبیعی منطقه گرفته شده است. مکران به جنوب بلوچستان اطلاق می‌گردد که از غرب با استان کرمان و گیاوان زمین در استان هرمزگان، از شمال با منطقه سرحد بلوچستان در استان سیستان و بلوچستان، از شرق با مکران پاکستان و از جنوب به دریای مکران منتهی می‌شود.

واقعیت این است که مکران از نظر منابع معدنی و آبی در وضعیت قابل توجهی است اما از بعد زیرساخت ها مشکلات زیادی دارد که نیازمند تخصیص بودجه عظیمی برای احداث آنهاست. کمبود زیرساخت های ارتباطی یکی از اصلی ترین مشکلات این منطقه است. سیستم ریلی و حتی خطوط آسفالت در استان سیستان و بلوچستان و به ویژه جنوب آن توسعه نیافته است و علیرغم برنامه هایی که دولت ها برای آن داشته اند، هنوز این استان از کمبود راههای ارتباطی امن و ایمن رنج می برد. در گفتگوهای اخیر وزارت خارجه با مقامات هند که در دهلی نو برگزار شد، تلاش گردید تا نقش این کشور در توسعه خطوط ریلی این منطقه افزایش یابد. این بدان معناست که ایران برای افزایش و ارتقا راهها در استان سیستان و بلوچستان نیازمند سرمایه خارجی است. لذا در چنین شرایطی امکان تمرکز بر منطقه مکران برای انتقال پایتخت عجیب بنظر می رسد.

همچنین این حوزه جغرافیایی با مشکلات زیربنایی در حوزه بهداشت و درمان روبرو است. کمبود بیمارستان و مراکز تخصیصی و حتی دستگاه های پزشکی یکی از مسائلی است که منطقه جنوب سیستان و بلوچستان با آن درگیری است و ایجاد چنین تجهیزات و تأسیساتی هم به بودجه کلانی نیاز دارد.

مسئله دیگر وضعیت آموزش و اشتغال است. در حالی که نرخ بیکاری استان سیستان و بلوچستان کمی بیش از ۱۴ درصد است، گزارش ها نشان می دهد آموزش و تحصیل در این استان با کمبود زیرساخت روبرو است. بنابراین طبیعی است فقر مادی و فرهنگی گریبانگیر جمعیت این استان باشد.

موضوع دیگر تأمین امنیت منطقه مکران در سطح بالا با هدف انتقال پایتخت به این گوشه از کشور است. در حال حاضر مرزهای جنوب شرقی ایران به طور پی در پی مورد حمله گروهک های تروریستی قرار می گیرد و هر مدت یکبار هم ما شاهد شهادت تعدادی از مرزبانان هستیم. این در شرایطی است که پایتخت یک کشور باید بدور از هرگونه نگرانی های امنیتی باشد. زیرا پایتخت ها میزبان سفارتخانه های خارجی، رهبران و مقامات دیگر کشور، سازمان های بین المللی و منطقه ای است. بنابراین برای اینکه امنیت در استان سیستان و بلوچستان و مرزهای جنوب شرقی کاملاً تأمین شود، ما نیازمند تخصیص بودجه بزرگی برای این مسئله هستیم.

زمان انتقال پایتخت

بررسی امکانات منطقه مکران و به طور کلی استان سیستان و بلوچستان نشان می دهد، حتی برای تأمین نیازهای روزمره مردم این قسمت از ایران دولت باید بودجه قابل توجهی در حوزه های مختلف اختصاص دهد تا سطح زیرساخت ها ارتقا یابد و مردم دیگر با مشکلات جاده ای، آموزشی و بهداشتی روبرو نباشند. اما پیگیری طرح های مصوب شده حتی در دولت های قبل نشان می دهد بودجه کافی وجود ندارد. حال اگر دولت چهاردهم به دنبال انتقال پایتخت است باید مشخص کند بودجه عظیم انتقال تمام دستگاه ها و نهادهای اجرایی ضروری به منطقه مکران قرار است از کجا تأمین شود؟ آنهم در شرایطی که صنایع نفت و گاز ایران به دلیل عدم سرمایه گذاری، امروز با بحران جدی روبرو است و گفته می شود برای حفظ همین کارکردشان هم نیازمند ۲۵۰ میلیارد دلار سرمایه است.

در همین راستا روز چهارشنبه (۱۹ دی) جعفر قائم پناه، معاون اجرایی رییس جمهور، درباره انتقال پایتخت به مکران گفت: «این موضوع در حد یک ایده است و زمان انتقال اصلا مشخص نیست.»